Iets meer dan een maand geleden bracht de Turkse premier Erdogan achtereenvolgens een bezoek aan India, Rusland en China. Niet alleen om te praten over meer economische integratie op het Euraziatische continent, maar ook over het veiligheidsvraagstuk in een wereld die snel veranderd.
China en Rusland hebben zich al meer dan eens positief uitgelaten over deelname van Turkije aan de Shanghai Cooperation Organisation (SCO). Ook heeft Erdogan al verschillende keren gezegd dat hij open staat voor een Euraziatisch samenwerkingsverband binnen de SCO en dat hij niet tegen iedere prijs wil samenwerken met de Europese Unie. Betekent deelname aan dit Euraziatische verbond een einde van de militaire alliantie van Turkije met de NAVO?
Shanghai Cooperation Organisation
De SCO is het Euraziatische politiek, economische en militaire verbond dat in 2001 werd opgericht door de regeringsleiders van China, Rusland, Kirgizië, Tadzjikistan en Oezbekistan en dat als doel heeft de veiligheidssituatie in deze landen te verbeteren. Zo maakten de deelnemende landen afspraken om zich niet te mengen in elkaars binnenlandse kwesties en om de soevereiniteit en stabiliteit in de deelnemende landen te garanderen.
Deze veiligheidsunie was in het begin uitsluitend een Aziatische aangelegenheid, maar door de oplopende spanningen in het Midden-Oosten en de toegenomen terreurdreiging zijn er steeds meer landen die zich bij de SCO willen aansluiten. Afgelopen week hield de SCO nog een bijeenkomst in Astana, waar de deelname van India en Pakistan formeel werd goedgekeurd.
#India, #Pakistan will become member states of #SCO this June. Check here for details on their memberships. https://t.co/Nn1XnPIOKg pic.twitter.com/nSgeQ7JMgi
— Global Times (@globaltimesnews) June 5, 2017
Iran
Daar zal het waarschijnlijk niet bij blijven, want er staan meer landen op het lijstje om zich bij dit Euraziatische blok aan te sluiten. Vorig jaar zei Poetin dat er met het opheffen van de sancties tegen Iran eigenlijk geen obstakels meer zijn die deelname in de weg staan en vorige week opperde ook China de mogelijkheid voor Iran om deel te nemen aan de SCO.
Op dit moment geniet Iran in verschillende opzichten al politieke en militaire steun vanuit Rusland. Zo heeft Iran al diverse luchtafweersystemen van Rusland gekocht en beschikt het Russische leger over gevechtsschepen die vanuit de Kaspische Zee rugdekking kunnen geven. Ook op economisch gebied en ten aanzien van het energiebeleid werken deze twee landen al veel samen, wat doet vermoeden dat deelname aan de SCO voor Iran ook slechts een kwestie van tijd is.
Turkije
Turkije zit op dit moment nog in het kamp van de NAVO, maar door de verslechterde relatie met het Westen is ook dit militaire verbond onder druk komen te staan. Eerder dit jaar botste Turkije met verschillende Europese landen over het Turkse referendum, omdat Europese landen weigerden een podium te geven aan Turkse politici.
Daar kwam vorige week een nieuw incident bij, toen de Duitse minister van Buitenlandse Zaken besloot alle Duitse militairen terug te trekken uit de Turkse Incirlik luchtbasis. Een maand eerder had een grote Turkse krant de oproep gedaan om ook het Amerikaanse leger de toegang tot deze militaire basis te ontzeggen. Met alle onderlinge spanningen wordt militaire samenwerking tussen Turkije en andere NAVO lidstaten steeds problematischer.
Gevolgen voor de NAVO
De Turkse premier Erdogan heeft zich al verschillende keren positief uitgelaten over deelname aan de Euraziatische veiligheidsunie van de SCO. Werd er ruim tien jaar geleden nog gesproken over een mogelijke toetreding van Turkije tot de Europese Unie, nu is dat scenario vrijwel ondenkbaar geworden.
Tegelijkertijd komen de economische belangen van Turkije steeds meer op een lijn te liggen met die van opkomende economieën als die van Rusland, China en India. Met nieuwe investeringen in de Zijderoute worden ook de transportverbindingen van Turkije richting het Oosten aanzienlijk verbeterd, waarmee de groeiende afzetmarkt in landen als India en China dichterbij komt.
Op de lange termijn lijkt een toetreding van Turkije tot de Shanghai Cooperation Organization een logische keuze, maar dat zal misschien ook betekenen dat de NAVO een strategische uitvalsbasis in het Midden-Oosten kwijtraakt.
Dit artikel verscheen eerder op Geotrendlines
