Europa moet meer verantwoordelijkheid nemen in de wereld en moet zich voorbereiden op een tijd dat ze niet meer zo afhankelijk is van de Verenigde Staten. Dat was de boodschap die Angela Merkel onlangs verkondigde tijdens een toespraak in Brussel. Er is volgens haar geen enkele garantie dat deze trans-Atlantische betrekkingen voor eeuwig zo nauw zal blijven als die de afgelopen decennia is geweest. “Ik ben ervan overtuigd dat Europa en de Europese Unie moeten leren om in de toekomst meer verantwoordelijkheid te nemen in de wereld”, zo verklaarde de Duitse bondskanselier.
Tegen de achtergrond van alle conflicten en de armoede rondom Europa zou het volgens Merkel naïef zijn om te geloven dat ontwikkelingen in de buurlanden van de EU geen directe gevolgen hebben op ons leven in Europa. Ook is het volgens haar naïef om te verwachten dat anderen de problemen voorbij de grens zullen oplossen, waarmee ze natuurlijk doelt op de rol van de Verenigde Staten.
Met deze uitspraken reageert Merkel op de toekomstige Amerikaanse president Donald Trump, die zich tijdens de verkiezingscampagne verschillende keren kritisch heeft uitgelaten over de NAVO. Deze trans-Atlantische organisatie wordt voor het grootste gedeelte door de Verenigde Staten gefinancierd, tot onvrede van Trump. De nieuwe president heeft tijdens zijn campagne gedreigd de NAVO op te heffen als Europese landen niet de afgesproken bijdrage leveren aan de Europese defensie.
Merkel: “Europa moet meer verantwoordelijkheid nemen”
Verdrag van Rome
Merkel verwees in haar toespraak naar het Verdrag van Rome over de oprichting van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), wat later uitgroeide tot de Europese Unie met 28 lidstaten. In maart is dit verdrag zestig jaar oud en volgens de Duitse bondskanselier is dat een moment om vooruit te kijken en gezamenlijk een voorstelling te maken in welke richting de Europese Unie zich de komende jaren moet ontwikkelen. Zo moeten er concrete antwoorden geformuleerd worden over vraagstukken als migratie, veiligheid, defensie, maar ook over thema’s als concurrentie en jeugdwerkloosheid.
De nieuwe Amerikaanse president Trump bevestigde in een interview met de Britse krant The Times en de Duitse Bild dat hij een heel andere koers wil varen dat zijn voorganger Obama. Hij benadrukte dat Europa meer eigen verantwoordelijkheid moet nemen ten aanzien van het veiligheidsvraagstuk en herhaalde dat hij de banden met Rusland wil aanhalen. Hij sprak zelfs over het afschaffen van de sancties tegen Rusland.
Multipolaire wereld?
Met de komst van Trump kan de verschuiving richting een multi-polaire wereld in een stroomversnelling komen. Een betere verstandhouding met Rusland is een positieve ontwikkeling, net als een meer zelfstandig opererend Europa. China ziet ook kansen met Trump in het Witte Huis, want de Chinese investeringsbank herinnerde de aanstaande president eraan dat lidmaatschap van de AIIB nog steeds mogelijk is.
Het grote vraagteken is hoe de Verenigde Staten zichzelf gaan opstellen in deze multipolaire wereld. Positief zijn de voornemens van Trump om minder oorlogen te voeren en om samen met Rusland het aantal kernwapens terug te brengen. Maar tegelijkertijd praat de toekomstige Amerikaanse president over hoge invoerheffingen voor producten uit China, Europa en buurland Mexico. Het is nu nog te vroeg om te overzien wat daar de gevolgen van zullen zijn.
