De wereld zou haar krachten moeten bundelen om gezamenlijk de strijd tegen terrorisme te voeren, zo suggereerde de Russische president Vladimir Poetin in zijn toespraak voor het Valdai discussieforum. In zijn 25 minuten durende toespraak opperde hij zelfs een Marshallplan voor het Midden-Oosten, om de vrede en veiligheid in een door oorlog en conflicten verscheurd gebied te herstellen.
Poetin liet zich opnieuw kritisch uit over het buitenlandse beleid van de Verenigde Staten, dat volgens hem alleen maar voor een grotere chaos en meer terreurdreiging gezorgd heeft. Hij pleit voor een gezamenlijke aanpak, waarbij internationale verdragen en afspraken gerespecteerd worden.
De Russische president kon er ook niet omheen te reageren op de voortdurende demonisering van Rusland vanuit met name de Verenigde Staten. Men probeert de aandacht van alle grote binnenlandse problemen in dat land af te leiden door de aandacht te richten op ‘Russische agressie’, die volgens Poetin helemaal nergens op gebaseerd is.
Omdat we de boodschap van Poetin zo belangrijk vinden en omdat er in de Nederlandse media vrijwel geen aandacht aan gegeven wordt hebben we besloten de volledige speech uit te schrijven. Onder de video leest u het volledig vertaalde transcript. We hebben tussenkopjes toegevoegd om de leesbaarheid te verbeteren.
Poetin: “Het doet me een genoegen om jullie weer te zien.
Ik wil beginnen door alle deelnemers van de internationale Valdai discussieclub te bedanken, zowel uit Rusland als uit het buitenland, voor jullie constructieve bijdrage aan dit project. Ook wil ik onze speciale gasten bedanken voor hun bereidheid om deel te nemen aan deze open discussie.
De moderator wenst mij alvast een goed pensioen toen, en dat wens ik mijzelf ook toe als de tijd zover is. Dit is de juiste benadering en is het juiste ding om te doen. Maar ik ben nog niet met pensioen en ik ben nu de leider van dit grote land. Daarom is het gepast om terughoudendheid te laten zien en me te weerhouden van agressiviteit. Ik denk dat dat sowieso niet mijn stijl is.
Maar waar ik wel van overtuigd ben is dat we open en eerlijk tegenover elkaar moeten zijn, vooral hier in deze bijeenkomst. Ik denk dat we een oprechte, open discussie moeten voeren, anders zou dit dialoog geen zin hebben. Het zou dan smakeloos en zonder belangstelling zijn.
Ik denk dat deze stijl van discussiëren extreem hard nodig is gezien de grote veranderingen die gaande zijn in de wereld. Het thema voor de bijeenkomst van dit jaar, “De toekomst in ontwikkeling: de vorming van de wereld van morgen”, is zeer actueel.
Vorig jaar bespraken de deelnemers van het Valdai forum de problemen met de huidige wereldorde. Helaas zijn er de afgelopen maanden weinig goede ontwikkelingen geweest. Inderdaad, het zou meer oprecht zijn om te zeggen dat er niets veranderd is.
Globalisering in een staat van crisis
De spanningen die veroorzaakt worden door de verschuiving van de distributie van economische en politieke invloed blijven toenemen. Wederzijds wantrouwen creëert een last die het moeilijker maakt om een effectief antwoord te formuleren op de reële dreigingen en uitdagingen waar de wereld vandaag voor staat. In essentie is het hele project van globalisering in een staat van crisis. In Europa, dat weten we heel goed, horen we stemmen dat het multiculturalisme gefaald heeft.
Ik denk dat deze situatie in veel opzichten het resultaat is van verkeerde, gehaaste en tot zekere hoogte overmoedige keuzes die een kwart eeuw geleden gemaakt zijn door de overmoedige elites in sommige landen. In die tijd, eind jaren 80 en begin jaren 90, was er een kans om het globaliseringsproces niet alleen te versnellen, maar ook om het een andere kwaliteit te geven, door het meer harmonieus en duurzaam van aard te maken.
Maar sommige landen, die zichzelf als overwinnaars zagen van de Koude Oorlog, die zagen dat niet alleen… Ze vonden het ook nodig om daar openlijk voor uit te komen en het pad te kiezen van een herschikking van de wereldwijde politieke en economische orde, zoals dat paste bij hun eigen belangen.
In deze euforie werd in feite het substantiële en gelijkwaardige dialoog met andere actoren in de wereld verbroken. Men koos er niet voor universele instanties te creëren of te verbeteren. In plaats daarvan probeerde men de hele wereld onder de vleugels van hun eigen organisaties te krijgen, onder hun eigen normen en regels. Ze kozen de weg van globalisering en veiligheid voor hun geliefde ik, voor een selectie groep, niet voor iedereen. Maar bij lange na niet iedereen was klaar om hiermee akkoord te gaan.
Ook hier kunnen we open en eerlijk over zijn, omdat we heel goed weten dat velen van ons het niets eens waren met wat er gebeurde. Maar sommigen waren toen nog niet in staat om te reageren, terwijl andere nog niet klaar voor waren. Het gevolg is dat het systeem van internationale relaties in een koortsachtige staat verkeert en dat de wereldeconomie zichzelf niet kan losmaken van een systematische crisis. Tegelijkertijd worden regels en principes, zowel in de economie als in de politiek, constant verstoord. Vaak zien we dat wat gisteren nog voor waarheid werd aangenomen en als een dogma werd gezien nu compleet wordt omgekeerd.
Voortdurende interventies
Als de machthebbers van vandaag vinden dat een bepaalde norm of standaard in hun voordeel is, dan dwingen ze iedereen om daar aan te voldoen. Maar als diezelfde normen en standaarden in de weg beginnen te staan, dan zijn ze ook zo behendig om deze weer overboord te gooien, overbodig te verklaren en een nieuwe set regels uit te proberen.
En zo zagen we het besluit om midden in Europa luchtaanvallen uit te voeren tegen Belgrado. Daarna kwam Irak en daarna kwam Libië. De missie in Afghanistan begon ook zonder bijbehorend besluit van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. In hun wens om de strategische balans in hun voordeel te draaien braken ze het internationale wettelijke bouwwerk af dat de plaatsing van nieuwe antiraketinstallaties in de weg stond. Ze creëerden en bewapenden terreurgroepen, die met hun gruweldaden miljoenen mensen op de vlucht deden slaan. Miljoenen mensen werden immigranten, waardoor hele gebieden in een chaos gestort werden.
We zien hoe vrijhandel wordt opgeofferd en hoe landen sancties gebruiken als middel om politieke druk te zetten. We zien hoe de Wereldhandelsorganisatie omzeild wordt en hoe pogingen worden gedaan om gesloten economische allianties met strikte regels en barrières op te zetten, waar hun eigen transnationale bedrijven het meest van profiteren. En we weten dat dit gebeurt. Ze zien dat ze niet alle problemen binnen de Wereldhandelsorganisatie kunnen oplossen en denken daarom: Waarom gooien we de regels en de organisatie niet overboord en bouwen we niet gewoon nieuwe regels? Dit illustreert wat ik zojuist gezegd heb.
Tegelijkertijd demonstreren een aantal van onze partners geen enkel verlangen om de werkelijke internationale problemen om te lossen waar de wereld vandaag de dag mee geconfronteerd wordt. Denk aan een organisatie als de NAVO, die werd opgezet tijdens de Koude Oorlog en die vandaag de dag overduidelijk achterhaald is.
Ondanks alle woorden over de noodzaak om zich aan te passen aan een nieuwe realiteit, vindt er in werkelijkheid geen aanpassing plaats. We zien voortdurende pogingen om de OVSE, een cruciaal mechanisme om de gemeenschappelijke Europese en trans-Atlantische veiligheid te waarborgen, te veranderen in een instrument dat in dienst staat van iemands buitenlandse beleid. Het resultaat daarvan is dat deze belangrijke organisatie nu uitgehold is.
Bedreigingen naar Rusland
Maar ze blijven maar doorgaan bedreigingen te uiten, denkbeeldige en mythische bedreigingen zoals de ‘Russische militaire dreiging’. Dit is een winstgevende business die gebruikt kan worden om nieuw geld in defensiebudgetten te pompen, om bondgenoten te laten buigen naar de belangen van één supermacht, om de NAVO verder uit te breiden en haar infrastructuur en militaire eenheden en wapens dichter bij onze grens te brengen.
Natuurlijk kan het een prettige en zelfs lucratieve taak zijn om jezelf te presenteren als verdediger van de beschaving tegen de nieuwe barbaren. Maar het punt is dat Rusland helemaal geen intenties heeft om iemand aan te vallen. Dit is allemaal erg absurd.
Ik lees ook analyses die geschreven worden door jullie en door jullie collega’s in de Verenigde Staten en Europa. Het is ondenkbaar, dom, en compleet onrealistisch. Europa alleen heeft 300 miljoen mensen. Alle NAVO lidstaten samen met de Verenigde Staten hebben een totale populatie van waarschijnlijk 600 miljoen mensen. Maar Rusland heeft slechts 164 miljoen mensen. Het is simpelweg absurd om zulke gedachten voor te stellen. Desondanks gebruiken ze deze ideeën om hun politieke doelen na te streven.
Amerikaanse verkiezingen
Nog een mythisch en denkbeeldig probleem, wat ik niets anders kan noemen dan hysterie, is het opgeklopte verhaal van Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De Verenigde Staten hebben genoeg reële en urgente problemen, van de kolossale staatsschuld tot de toename in het vuurwapengeweld en het aantal geweldsincidenten door de politie.
Je zou verwachten dat de verkiezingsdebatten zich zouden concentreren op deze en op andere niet opgeloste problemen, maar de elite lijkt niets meer te hebben om de samenleving gerust te stellen. Daarom proberen ze de aandacht van het publiek af te leiden door te wijzen op Russische hackers, spionnen, infiltranten enzovoort.
Ik moet mezelf, maar ook jullie de vraag stellen: Gelooft iemand serieus dat Rusland op één of andere manier de keuze van de Amerikaanse bevolking kan beïnvloeden? De Verenigde Staten is tenslotte geen bananenrepubliek, maar een grote macht. Corrigeer me als ik dat verkeerd zie.
De vraag is, als alles zo doorgaat in deze stemming, wat staat de wereld dan te wachten? Wat voor wereld hebben we dan morgen? Hebben we een antwoord op de vragen hoe we stabiliteit, veiligheid en duurzame economische groei kunnen veiligstellen? Weten we hoe we de wereld meer welvarend kunnen maken?
Democratie in crisis
Helaas moeten we constateren dat er vandaag de dag geen consensus is over deze vraagstukken. Misschien zijn jullie tot een conclusie gekomen door de discussie, en dat ben ik natuurlijk geïnteresseerd om te luisteren. Maar het is heel duidelijk dat er een gebrek aan strategie en ideeën is voor de toekomst. Dit schept een klimaat van onzekerheid, wat een directe impact heeft op de gemoedstoestand van het publiek.
Wereldwijd zijn er sociologische studies uitgevoerd die laten zien dat mensen in verschillende landen en op verschillende continenten de toekomst als duister en onaangenaam zien. Dat is verdrietig. De toekomst verleidt niet, maar beangstigt mensen. Tegelijkertijd zien mensen geen echte kansen of manieren om iets te veranderen, gebeurtenissen te beïnvloeden of beleid vorm te geven.
Ja, formeel gesproken hebben moderne landen alle kenmerken van een democratie: Verkiezingen, vrijheid van meningsuiting, toegang tot informatie, vrijheid van expressie. Maar zelfs in de meest geavanceerde democratieën heeft de meerderheid van de bevolking geen echte invloed op het politieke proces en geen directe en reële invloed op de macht.
Mensen voelen een alsmaar groeiende kloof tussen hun belangen en de visie van de elite over de te varen koers, een koers die de elite zelf kiest. Het resultaat is dat referenda en verkiezingen steeds vaker verrassingen opleveren voor de autoriteiten. Mensen stemmen helemaal niet meer zoals de officiële en gerespecteerde media en de middenpartijen hen adviseren. Publieke bewegingen die tot voor kort te veel naar links of te veel naar rechts zaten nemen nu het middelpunt in en duwen de politieke zwaargewichten opzij.
In het begin werden deze ongelegen resultaten nog snel verklaard als een afwijking of als toeval. Maar toen het zich vaker voordeed kwam de uitleg dat de maatschappij niet voldoende in staat was om het werk van de autoriteiten voor het publieke doel te begrijpen. Of ze laten zich afzakken tot hysterie, door de resultaten toe te schrijven aan buitenlandse, meestal Russische, propaganda.
Vrienden en collega’s, ik wou dat ik hier in Rusland zo’n propagandamachine had, maar helaas is dat niet het geval. We hebben zelfs geen wereldwijde mediakanalen zoals CNN, BBC en anderen. We hebben deze mogelijkheden simpelweg nog niet.
Voor wat betreft de claims dat de populisten en de partijen aan de rand van het politieke spectrum de verstandige, sobere en verantwoorde minderheid hebben verslagen… We praten niet over populisten of iets dergelijks, maar over het probleem dat gewone mensen, gewone burgers, het vertrouwen verliezen in de regerende macht. Dat is het probleem.
Trouwens, met een politieke agenda die die al zo uitgehold is, en met verkiezingen die niet langer meer een instrument zijn voor verandering maar een die louter bestaan uit schandalen en moddergooien – wie iemand heeft vastgegrepen, wie met wie naar bed is geweest, excuseer mij. Dit gaat voorbij alle grenzen. En laten we eerlijk zijn, als we kijken naar de platforms van de verschillende kandidaten, dan krijg je toch de indruk dat ze allemaal uit hetzelfde hout gesneden zijn. De verschillen zijn klein, als die er al zijn.
Het lijkt alsof de elite niet de diepere gelaagdheid in de samenleving en de erosie van de middenklasse ziet, terwijl ze tegelijkertijd ideologische idealen implementeren die, naar mijn mening, destructief zijn voor de culturele en nationale identiteit. En in bepaalde gevallen, in sommige landen, worden de nationale belangen en soevereiniteit ingewisseld voor de wensen van de leenheer.
Dit roept de vraag op: Wat is dan wel de rand die naar het midden opschuift? Dat is de groeiende klasse van supranationale oligarchie en bureaucratie, die in feite vaak niet eens gekozen is en die niet gecontroleerd wordt door de samenleving, of door een meerderheid van de bevolking. Door mensen die simpele dingen verlangen, zoals stabiliteit, een vrije ontwikkeling voor hun kinderen, goede vooruitzichten voor henzelf en hun kinderen, het behoud van culturele identiteit, en tenslotte, basale veiligheid voor hunzelf en hun geliefden.
Terrorisme
Mensen zijn overduidelijk bang geworden nu ze zien dat terrorisme geëvolueerd is van een bedreiging ver weg naar een dagelijkse bedreiging voor ons allemaal. Hoe een terreuraanval vlakbij kan plaatsvinden, in de straat verderop of in hun eigen straat, en hoe daarbij elk geïmproviseerd wapen – van een huisgemaakt explosief tot een gewone vrachtwagen – gebruikt kan worden om een massamoord te plegen.
De terroristische aanslagen die hebben plaatsgevonden in de afgelopen jaren in Boston en in andere Amerikaanse staten, maar ook in Parijs, Brussel, Nice en Duitse steden, en helaas ook in ons eigen land, laat zien dat de terroristen geen eenheden of georganiseerde structuren nodig hebben. Ze kunnen onafhankelijk opereren, op zichzelf. Ze hebben alleen een ideologische motivatie nodig tegen hun vijand. En dat zijn u en ik.
De terreurdreiging is een duidelijk voorbeeld van hoe mensen niet in staat zijn om adequaat te evalueren wat wat de oorzaak en de bron is van deze groeiende bedreiging. We zien dit in de manier waarop de gebeurtenissen in Syrië zich ontwikkelen. Niemand is erin geslaagd het bloedvergieten te stoppen en te beginnen met het vinden van een politieke oplossing. Je zou denken dat we al begonnen waren om een gezamenlijk front te vormen tegen terrorisme, na al die langdurige onderhandelingen, de enorme inspanningen en de moeilijke compromissen.
Maar dat is allemaal niet gebeurd en dit gezamenlijke front is niet gekomen. Mijn persoonlijke overeenstemming met de president van de Verenigde Staten heeft ook geen resultaten opgeleverd. Er waren mensen in Washington bereid om alles in het werk te stellen om te voorkomen dat deze overeenkomsten in de praktijk werden gebracht. Dit demonstreert de onverklaarbare – en ik zou willen zeggen irrationele – wens aan de kant van de Westerse landen om dezelfde fouten te blijven maken en, zoals we hier in Rusland zouden zeggen, steeds weer op dezelfde hark te stappen.
We zien allemaal wat er gebeurt in Afghanistan, Irak, Libië en een aantal andere landen. Ik moet dan de vraag stellen: Waar zijn de resultaten van de strijd tegen het terrorisme en extremisme? Als je van een afstand naar kijkt, kijkend naar de wereld als geheel, dan zijn er wat resultaten in specifieke regio’s en locaties, maar er is geen wereldwijd resultaat en de terreurdreiging blijft toenemen.
We herinneren ons allemaal de euforie in sommige landen over de Arabische Lente. Waar is die fanfare vandaag gebleven? Het verzoek van Rusland om gezamenlijk tegen terrorisme te vechten wordt genegeerd. Sterker nog, ze gaan door terreurgroepen te bewapenen, te bevoorraden en te trainen, in de hoop dat ze daarmee hun eigen politieke doel kunnen bereiken. Dit is een zeer gevaarlijk spel en ik wil diegene die dit spel spelen nogmaals aanspreken: De extremisten zijn in dit geval slimmer en sterker dan jullie. Zo lang jullie deze spelletjes blijven spelen, zul je altijd verliezen.
Internationale samenwerking
Collega’s, het is duidelijk dat de internationale gemeenschap zich zou moeten concentreren op de werkelijke problemen waar de mensheid vandaag de dag voor staat, op de oplossingen die de wereld veiliger en stabieler maken en die het systeem van internationale relaties eerlijker en gelijkwaardiger maken. Zoals ik al zei, het is essentieel om de globalisering te transformeren van iets dat voor een select groepje is naar iets dat voor iedereen is. Het is mijn stelligste overtuiging dat we deze dreigingen en uitdagingen alleen kunnen overwinnen door samen te werken op een solide fundament van internationale wetten en met het handvest van de Verenigde Naties.
De Verenigde Naties is een instantie die tot op de dag van vandaag ongeëvenaard is in haar vertegenwoordiging en in haar universaliteit, een unieke plaats voor een onpartijdige dialoog. Haar universele regels zijn noodzakelijk om zoveel mogelijk landen te kunnen betrekken bij economische en humanitaire integratie, zodat we de politieke verantwoordelijkheid veiligstellen en hun acties kunnen coördineren, terwijl hun soevereiniteit en ontwikkelingsmodel behouden blijft.
We twijfelen er niet aan dat soevereiniteit centraal staat in het hele systeem van internationale relaties. Respect daarvoor en de consolidatie daarvan zullen helpen om de vrede en stabiliteit te bewaren op zowel nationaal als internationaal niveau. Er zijn veel landen die kunnen vertrouwen op een geschiedenis van meer dan duizend jaar, zoals Rusland, en we zijn onze identiteit, onze vrijheid en onafhankelijkheid gaan waarderen. Maar wij zijn niet op zoek naar wereldoverheersing, expansie of confrontatie met welk land dan ook.
Onze overtuiging is dat echt leiderschap ligt in het herkennen van de werkelijke problemen en niet in pogingen om mythische dreigingen uit te vinden en die te gebruiken om over andere landen heen te walsen. Dit is precies waar Rusland haar rol begrijpt in de wereldwijde gebeurtenissen van vandaag de dag.
Zonder bepaalde prioriteiten is een voorspoedige toekomst voor ons en de planeet die we met z’n allen delen ondenkbaar. En die prioriteiten zijn absoluut overduidelijk. Ik zeg hier niets nieuws. Ten eerste is er gelijkwaardige en onvoorwaardelijke veiligheid voor alle landen nodig. Pas als de gewapende conflicten beëindigd zijn en de vreedzame ontwikkeling van alle landen is veiliggesteld kunnen we gaan praten over economische vooruitgang en de oplossing van sociale, humanitaire en andere belangrijke problemen.
Het is belangrijk om nu te vechten tegen terrorisme en extremisme. Het is al meer dan eens gezegd dat dit kwaad alleen bestreden kan worden door een gezamenlijk optreden van alle landen in de wereld. Rusland blijft dit aanbieden aan alle geïnteresseerde partners.
Het is noodzakelijk om het herstel van de staten in het Midden-Oosten op de internationale agenda te zetten. De reusachtige schaal van vernietiging vereist dat we een langdurige en alomvattend programma opzetten, een soort Marshall Plan, om het door oorlog en conflict getroffen gebied nieuw leven in te blazen. Rusland is zeker bereid om actief deel te nemen aan deze gezamenlijke inspanning.
We kunnen geen wereldwijde stabiliteit krijgen zo lang we geen wereldwijde economische ontwikkeling kunnen garanderen. Het is essentieel dat de noodzakelijke omstandigheden creëren voor creatieve arbeid en economische groei in een tempo dat een einde maakt aan de verdeling van de wereld in permanente winnaars en permanente verliezers.
Economische ontwikkeling
De regels van het spel zouden de ontwikkelende landen tenminste een kans moeten geven om aan te sluiten bij wat we de ontwikkelde landen noemen. We zouden het tempo van economische ontwikkeling moeten balanceren en achtergestelde landen moeten ondersteunen om de vruchten van economische groei en technologische vooruitgang voor ons allemaal toegankelijk te maken. Dit kan in het bijzonder helpen om een einde te maken aan armoede, een van de grootste problemen van deze tijd.
Het is absoluut overduidelijk dat economische samenwerking voor alle betrokken partijen lucratief moet zijn en dat deze moet rusten op universele principes, die ieder land in staat stellen een gelijkwaardige partner te worden in wereldwijde economische activiteiten. Het is waar dat de trend van regionalisering van de wereldeconomie op de middellange termijn zal aanhouden. Echter, regionale handelsakkoorden zouden de bestaande universele normen en regels moeten aanvullen en niet moeten vervangen.
Rusland pleit voor een harmonisering van regionale economische modellen, gebaseerd op de principes van transparantie en respect voor elkaars belangen. Dat is hoe we de Euraziatische Economische Unie willen inrichten en hoe we onderhandelingen willen voeren met onze handelspartners, in het bijzonder voor wat betreft de coördinatie van het Silk Road Economic Belt project, wat China aan het implementeren is.
We verwachten dat dit project een extensieve Euraziatische samenwerking zal promoten en dat het een uitgestrekte Euraziatische economische zone zal scheppen. Om dit idee te implementeren zijn we al begonnen met 5+1 gesprekken over handel en economische samenwerking tussen alle deelnemende landen in dit proces.
Het is een belangrijke taak voor ons om ons menselijke kapitaal te ontwikkelen. Alleen een wereld met kansen voor iedereen, met goed opgeleide werknemers, toegang tot kennis en een grote variëteit aan manieren om het potentieel te benutten kan werkelijk vrijheid genoemd worden. Alleen een wereld waar mensen uit verschillende landen niet hoeven te vechten om te overleven, maar een volwaardig leven kunnen leiden, kan stabiel zijn.
Natuur en gezondheid
Een goede toekomst is onmogelijk zonder bescherming van de natuur en het aanpakken van het klimaatprobleem. Dat is waarom het behoud van natuurgebieden en haar diversiteit en het verkleinen van de menselijke impact op het milieu een prioriteit zal worden voor de komende decennia.
Een andere prioriteit is wereldwijde gezondheidszorg. Natuurlijk, er zijn veel problemen, zoals grootschalige epidemieën, waardoor de levensverwachting in sommige regio’s afneemt. Er is dus heel veel ruimte voor verbetering. Alle mensen in de wereld, niet alleen de elite, zouden het recht moeten hebben een gezond, lang en volwaardig leven te leiden. Dit is een nobel streven.
In het kort, we zouden een fundament moeten leggen voor de toekomst, door vandaag te investeren in alle prioriteitsgebieden van menselijke ontwikkeling. En natuurlijk is het noodzakelijk om een breed gedragen discussie te blijven voeren over onze gezamenlijke toekomst, zodat alle zinvolle en veelbelovende initiatieven gehoord worden.
Collega’s, dames en heren, ik heb er vertrouwen in dat jullie, als leden van de Valdai Club, actief zullen deelnemen aan deze taak. Jullie expertise stelt jullie in staat om alle kanten van dit proces te begrijpen, zowel in Rusland als in de rest van de wereld. Het stelt jullie in staat om langetermijntrends te zien en te evalueren en nieuwe initiatieven en aanbevelingen te leveren die ons helpen om een weg te vinden naar een meer welvarende en meer duurzame toekomst die we zo hard nodig hebben.
Dank voor jullie aandacht.”
Bron: Kremlin
