Het is alweer vijf jaar geleden dat de Amerikanen met medewerking van de NAVO de regering van Libië omver wisten te werpen, waarbij Gaddafi op brute wijze vermoord werd. Niet alleen wist de Libische leider welk lot hem te wachten stond, ook voorspelde hij met grote nauwkeurigheid de enorme vluchtelingenstroom richting Europa.
Als we dan een interview met hem vinden over Oekraïne, dan zijn wij natuurlijk een luisterend oor. Gaddafi schreef in 2009 een artikel getiteld ‘Oekraïne: Een serieus probleem’. In dit interview legt hij uit wat hij met dat artikel bedoelde.
Gaddafi: Tijdens mijn bezoeken aan Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland had ik veel gesprekken met mijn vrienden in deze landen, ook ten aanzien van de relatie tussen deze landen. Helaas kwam ik erachter dat er een ontelbaar aantal potentieel gevaarlijke problemen zijn tussen Oekraïne en Rusland. Vooral met betrekking tot de escalatie van de huidige situatie, wat serieuze gevolgen kan hebben. We moeten rekening houden met de potentiële schade die aangericht kan worden aan de mensen in Rusland en Oekraïne, omdat de situatie erg ingewikkeld is.
Ik heb gesproken met zowel de Russische als de Oekraïense zijde en mijn bevinding over de positie van Oekraïense vrienden is de volgende: Ze willen een garantie zien van hun onafhankelijkheid. En dat ze hun welvaart behouden. Maar de Russische kant staat dit niet in de weg, in feite steunt ze Oekraïne, aangezien Rusland gezegd heeft dat ze de onafhankelijkheid van Oekraïne niet wil bedreigen.
Echter, deze garantie van onafhankelijkheid die Oekraïne vraagt kan invloed hebben op de onafhankelijkheid van Rusland. Dit is waar het probleem ontstaat. Oekraïne overweegt lidmaatschap van de NAVO en de EU als garantie voor haar onafhankelijkheid, echter vormt de aanwezigheid van de NAVO in Oekraïne een bedreiging voor de soevereiniteit van Rusland. Oekraïne heeft daarop geantwoord dat ze niet zal toestaan dat Westerse partners in hun land een basis krijgen, daarmee zou er voor Rusland geen reden tot zorg meer zijn. Maar Rusland zegt dat [zelfs zonder die basis] zodra Oekraïne lid is van de NAVO, haar gebied automatisch toebehoort aan de NAVO en dat haar militairen automatisch NAVO troepen worden. Al deze zaken brengen de soevereiniteit van Rusland in gevaar.
Echter, een positie die hiervan afwijkt en die mij werd uitgelegd door de gewone man op de straat in Oekraïne was dat zij – ondanks dat ze in Oekraïne leven – etnische Russen zijn en dat ze in veel gevallen familie hebben in Rusland. Ze vertelden me dat ze hen missen en dat ze daarom vaak op bezoek gaan. Ze vertelden me dat er veel zaken zijn die deze twee landen gemeenschappelijk hebben en dat er veel dingen zijn die de twee landen met elkaar verenigen. Tegelijkertijd constateerde ik dat de samenwerking tussen deze twee landen, vooral op gebied van het energiebeleid, erg nauw met elkaar verweven zijn.
Als het aankomt op de problemen komt tussen Rusland en het Westen, dan is het dat er een poging gedaan wordt Rusland te isoleren, door de stroom van aardgas uit de Aziatische regio via Oekraïens grondgebied te laten lopen. Ook hebben Rusland en Oekraïne een gezamenlijk veiligheidsbelang in de havens naar de Zwarte Zee (de Krim). Als we de acties van beide kanten bekijken, dan zien we dat beide landen simpelweg hun eigen belangen proberen veilig te stellen. Dus hoe kunnen we de huidige situatie oplossen?
Naar mijn oordeel is de situatie als volgt. Jullie, buurlanden, moeten in vrede met elkaar samenleven en meer samenwerken. Ik denk dat ze in Oekraïne voorzichtig zijn om Rusland samen te werken, omdat dat land met haar macht misschien zal proberen invloed uit te oefenen. Maar ik denk dat deze zorgen niet gegrond zijn. Rusland is een partner en zal dat niet proberen te doen. Op dezelfde manier waarop Europa een unie gevormd heeft, zo kan ook Rusland een relatie beginnen met haar nabije buitenland, vergelijkbaar met hoe de Sovjet-Unie dat deed.
Ongeacht hoeveel pogingen er ondernomen worden om deze twee landen te verdelen zullen Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland bij elkaar blijven. Had Oekraïne zich bij de EU aangesloten, dan zou er op ze neergekeken worden als vreemdelingen, alsof ze geen ‘echte’ Europeanen zijn. Ze moeten dan de oost-Europese pet dragen, alsof het tweederangs burgers zijn. Het is denkbaar dat Oekraïne, na een mogelijke toetreding tot de EU, te maken zal krijgen met een reeks van beledigingen van haar West-Europese partners. Blijven ze bij Rusland, dan zullen ze als gelijkwaardige gezien worden in dat samenwerkingsverband. Dit is de oplossing die ik zie voor de huidige situatie.
