In augustus escaleerde de situatie in Zuid-Afrika, toen er veel dodelijke slachtoffers vielen bij een confrontatie tussen de politie en stakende mijnwerkers. Sindsdien zijn er in verschillende platinamijnen in het land stakingen uitgebroken, stakingen die gevoedt worden door onvrede over het salaris en de werkomstandigheden. Daar komt bij dat er steeds meer onvrede is over de manier waarop de winsten worden verdeeld. Veel mijnwerkers zijn van mening dat de winsten voor een te groot gedeelte in handen komen van buitenlandse bedrijven. Ook is er wantrouwen jegens de politiek en bepaalde vakbonden, die andere belangen zouden dienen dan die van de mijnwerkers. Hierin voelen veel mijnwerkers zich gesteund door oud-ANC'er Julius Malema, die zegt op te komen voor het belang van de onderste laag van de bevolking.
Het ontslag van 12.000 mijnwerkers door Amplats miste afgelopen vrijdag haar uitwerking niet, want veel beleggers deden bezittingen in Zuid-Afrika van de hand. Daardoor verloor de Zuid-Afrikaanse rand in één dag 4% van haar waarde tegenover de dollar. De munt staat nu op het laagste niveau sinds 3,5 jaar.
Volgens politiek analist Nic Borain neemt Amplats een grote gok door zoveel mijnwerkers op straat te zetten. ''Het bedrijf houdt voet bij stuk, maar het is nog moeilijk in te schatten in welke richting dit zich gaat ontwikkelen. Door de ontslagen kan de rust wederkeren, maar het is ook goed mogelijk dat de situatie nu verder zal escaleren.''
Volgens de jeugdliga van het ANC heeft Amplats zich dankzij het bloed, zweet en de tranen van de mijnwerkers kunnen verrijken met astronomische winsten. En nu worden die mijnwerkers zonder pardon ontslagen. De jeugdliga stelde dat Amplats ''een schande en een teleurstelling is voor Zuid-Afrika en dat het een weerspiegeling vormt van het monopolistische gedrag van de blanken''. De situatie in Zuid-Afrika is ook waargenomen door kredietbeoordelaar Moody's, want die verlaagden onlangs de kredietstatus van het land. De minister van Financiën van de Zuid-Afrikaanse regering maakte eerder ook al bekend dat de groeidoelstelling van 2,7% in 2012 naar beneden moet worden bijgesteld.
Stakingen
Meer dan 75.000 mijnwerkers zouden inmiddels in staking zijn, ongeveer 15% van het totaal aantal werknemers in deze sector in Zuid-Afrika. De protesten lijken zich ook te verspreiden naar de goudmijnen van het land, want ook AngloGold Ashanti zag haar productie van goud vrijwel stilvallen. Concurrenten Gold Fields en Harmony Gold zouden in mindere mate last hebben van stakingen en werkonderbrekingen. Ook in de Sishen ijzerertsmijn van Kumba Iron Ore zou het werk verstoord worden door wegblokkades.
Naast de mijnbouwsector is ook de transportsector in Zuid-Afrika kwetsbaar gebleken. Ongeveer 20.000 vrachtwagenchauffeurs hebben hun werk voor twee weken stopgezet en vragen om een loonsverhoging. Deze staking heeft ook Shell geraakt, want het bedrijf ondervond volgens Reuters problemen met de distributie van brandstof rondom Johannesburg. De stakingen zijn besmettelijk, want er gaan ook geluiden dat werknemers bij de spoorwegen en in de scheepvaart deze week het werk neer willen leggen.
De nieuwe ontwikkelingen in de mijnbouwsector hebben overigens nauwelijks impact op de prijs van platina. De afgelopen dagen ging de prjs van dit edelmetaal zelfs iets omlaag. Op het moment van schrijven staat de prijs van platina op $1.680 per troy ounce. Over een iets langere termijn is er wel een stijgende trend zichtbaar. In zestig dagen tijd steeg de prijs van ongeveer $1.400 tot bijna $1.700 per troy ounce, een stijging van ruim 20%. In 2008 bereikte de prijs van dit edelmetaal, dat vooral in de auto-industrie gebruikt wordt, een record van meer dan $2.200 per troy ounce.
Barclays
Volgens de Britse zakenbank Barclays hebben platinamijnen in Zuid-Afrika door de lage platinaprijs en de zwakke rand eerder dit jaar al 80.000 troy ounce minder geproduceerd dan normaal. Door de problemen in de verschillende platinamijnen van Lonmin, Impala Platinum en Amplats zou het verlies aan productie verder kunnen oplopen tot 400.000 troy ounce, zo schrijven analisten van de zakenbank in een rapport over de grondstoffenmarkt. Door de weggevallen productie is het overschot op de markt kleiner geworden, maar Barclays verwacht nog niet dat de stakingen in Zuid-Afrika zullen leiden tot tekorten op de markt voor dit metaal.
Staking bij platinamijn van Amplats (Afbeelding via Reuters)
