In een halfjaar tijd is de prijs van een vat olie nagenoeg gehalveerd en slingert momenteel zo rond het niveau van $ 50 per vat. De forse prijsdaling is groot nieuws, want de olieprijs bepaalt mede het welzijn van de wereldeconomie. Sinds 1970 is elke recessie voorafgegaan door een meer dan forse prijsstijging. Het omgekeerde is ook waar. Een forse verlaging van het prijspijl voor een periode van tenminste zes maanden mondde uit in een versnelling van de groei.
Betekent de huidige daling naar een niveau van $50, dat dit voorlopig het nieuwe plafond is? Of is het opnieuw de bodem van het dal en gaat de prijs opnieuw opkrabbelen naar een niveau tussen $75 en $100? De meesta analisten geloven in het laatste scenario. Gelet op de geschiedenis is het echter zeer wel mogelijk, dat het huidig niveau van $ 50 het nieuwe plafond blijkt te zijn. De opstelling van de analisten is niet zo vreemd. Tussen 1974 – 1985 en tussen 1998 en 2005 fluctueerde de prijs van een vat olie tussen $50 en $120. In de jaren 1986 – 2004 was dat tussen $20 en $50. In de tussenliggende jaren zag OPEC zijn monopoliepositie gedwarsboomd door de snelle productie van bijvoorbeeld Noordzeeolie. Daardoor kon de prijs snel omlaag. Aan die gezonde competitieve omgeving kwam in 2005 een einde, omdat de snelgroeiende vraag uit China voor krapte op de markt zorgde. Dat gaf Saoedi-Arabië de gelegenheid de prijsteugels weer aan te trekken.
Olieprijs gecorrigeerd voor inflatie
Concurrentie op de oliemarkt
De oliemarkt is derhalve in de afgelopen decennia afwisselend gedomineerd door echte concurrentie en een ouderwets monopolie. Waar in de dagen van weleer OPEC en met name Saoedi-Arabië een pur sang monopolist was, zien we nu het omgekeerde. De Saoedi’s werpen zich op als representanten van de concurrentie. De Texaanse olieboeren daarentegen smeken OPEC bijna om weer als monopolist te gaan functioneren. Liever zien ze de Saoedi’s weer hun traditionele rol spelen van holding the balance. In tijden van overvloed moet dat land zijn productie beperken. Maar de Saoedi’s hebben goede argumenten om die rol niet meer te willen spelen. Door de eigen productie te beperken en zodoende de prijs hoog te houden, gaven ze de olieboeren uit Texas de gelegenheid om de eigen productiecapaciteit fors uit te breiden. Het deerde niet, dat die prouctiekosten hoog waren. De prijs was dat ook.
In de zomer van 2014 zijn een aantal landen binnen OPEC tot de conclusie gekomen, dat hun oude strategie niet meer werkte. Sterker nog, ze werden er zelf slachtoffer van. Door zich beperkingen op de te leggen, gaven ze de Verenigde Satten gelegenheid zich te ontwikkelen tot een nieuwe oliegrootmacht. Het antwoord van OPEC op deze nieuw uitdaging is om de prijzen te laten schommelen in de hoop dat ze zo laag worden, dat het voor Texas niet aantrekkelijk meer is om nog olie op te pompen. De productiekosten van schalie-olie liggen aanmerkelijk hoger dan die van een aantal OPEC leden. Daardoor zal schalie-olie en niet de olie van OPEC voortaan de rol van holding the balance gaan spelen. Stijgt de prijs teveel dan kunnen de Texanen heel eenvoudig hun productie weer gaan opstarten.
Verenigde Staten
De wetenschap, dat de Verenigde Staten even gemakkelijk hun olieproductie kunnen verlagen als verhogen dwingt OPEC om op volle toeren te blijven produceren. Dat betekent echter ook, dat de kosten voor een vat olie in Oklohoma of in Texas de bovenkant van de olieprijs gaat vormen. Die ligt gemiddeld op of net onder $50. De bodemprijs zal in dit scenario $20 bedragen. Dat zijn onder normale omstandigheden de kosten voor een vat conventionele olie!
Cor Wijtvliet
Bron: Anatole Kaletsky, a new ceiling for oilprices. Project-syndicate, January 14 2015
Over Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD).
Meer informatie:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
- Volg Cor Wijtvliet op twitter: @wijtvliet
