Dagelijkse kost 6 april 2012

Nieuws uit Nederland

Spanje..
De Spaanse minister van Economische Zaken, Luis de Guindos, zegt met zoveel woorden: “We hebben geen Europese steun nodig”. Ik kan me nog heel erg levendig herinneren dat de Griekse ministers dat ook riepen. En dat gebeurde ook in Portugal en Ierland. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garanties voor de toekomst, maar toch..

• Minister: Spanje behoeft geen redding (RTL-Z)

De anatomie van een systeemcrisis; een drieluik

1. Tweede Kamer gaat huizenprijzen onderzoeken

Wat en hoe de Tweede Kamer met de nieuw geïnstalleerde commissie precies gaat onderzoeken is onduidelijk, maar de commissie gaat dat onderzoek doen onder leiding van Kees Verhoeven (D66). Via RTL-Z:

Verhoeven (1976) heeft behalve de woningmarkt economische zaken, wegen, spoor en innovatie in zijn pakket. Hij is sinds 17 juni 2010 lid van de Tweede Kamerfractie van D66. Hij was eerder directeur van de regio Amsterdam van MKB Nederland.

Ik kan het bericht aanvullen want voorafgaand aan zijn directeurschap heeft Verhoeven aan de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen gestudeerd van de Universtiteit Utrecht. Verhoeven heeft vanwege zijn achtergrond van zijn opleiding inzicht in ruimtelijke economie (en dat is een heel vak apart). Ik ken Kees omdat we niet alleen aan dezelfde faculteit hebben gestudeerd en gedeeltelijk dezelfde opleiding hebben gehad; we voetbalden ook samen bij v.v. Odysseus '91 in hetzelfde elftal. En misschien ben ik daardoor ietwat vooringenomen of bevooroordeeld, maar als hij net zoals toen een vast aanspeelpunt blijkt te zijn zoals bij ons in de voorhoede, dan komt het wel goed met dit TK-onderzoek.

Uiteraard is dit allemaal bijzaak, maar ik wens hem veel succes en wijsheid. En Kees, als je meeleest, je mag me altijd bellen (of mailen). En mocht je meelezen, hieronder volgt een uitgebreide analyse die ik je als voorzet voor het TK-onderzoek wil meegeven..

• Verhoeven (D66) leidt onderzoek huizenprijzen (RTL-Z)

2. Martin Armstrong, Julius Caesar en schuldencrises

Terwijl wereldwijd vastgoedzeepbellen aan het leeglopen zijn en politici met allerhande kunstgrepen proberen de huizenprijzen op peil te houden, schrijft Martin Armstrong over de schuldencrisis zoals die in de tijd van Julius Caesar speelde. Martin Armstrong heeft dit in het verleden al vaker gedaan en gaat in dit nieuwe stuk (pdf van 46 pagina's) uitgebreid in op de verdraaiingen in de geschiedschrijving over de rol van Julius Caesar in het Romeinse Rijk. Belangrijker is dat Armstrong in gaat op de rol van Caesar als economisch hervormer.

De geschiedenis herhaalt zich weliswaar niet, maar het rijmt zeker. Armstrong belicht de onttakeling van een steeds corruptere senaat en senatoren die eerst aan hun eigen belang denken – die ook veilig stelden – voordat er aan het algemene belang werd gedacht. Een crisis zoals nu, gebeurde ook 2.000 jaar geleden.

Armstrong heeft in het verleden vaker over dit onderwerp geschreven en toen ik het (snotterend op de bank) zat te lezen kwam ik de belangrijkste hervorming van Caesar niet expliciet tegen. Kennelijk reserveert Armstrong die methode voor de drie lezingen die hij binnenkort in San Fransisco, Berlijn en Bangkok (voor heel veel geld) geeft.

De hervorming waar het in feite omdraait beschrijft hij slechts voor wat betreft de invulling. In het jargon van economen heet dit echter een “schuld-voor-eigendom ruil” (of in treffender Engels: 'a debt-for-equity swap'). Armstrong's uitgebreide analyse met vele aanvullingen uit het huidige tijdsgewricht geven een verhelderend beeld over de parallellen van het heden met het verleden. Armstrong gaat in detail in op de corruptie in het Romeinse Rijk en de manier waarop Julius Caesar hiermee afrekende.

• Martin Armstrong: Anatomy of a debt crisis only Julius Caesar understood (pdf) of (MartinArmstrong.org; publicatie onder 18 maart 2012)

3. Schulden: wegstrepen of uitruilen?
De analyse van Martin Armstrong is ontzettend belangrijk omdat hij de politieke en electorale context van die tijd beschrijft. Er zijn vele meningen te vinden die pleiten voor het één dan wel het ander, en die speelden toentertijd ook. De analyse van Armstrong is in die zin ontzettend belangrijk omdat hij die nuances aanwijst en toelicht. Die nuances lijken niet bij iedereen door te dringen. Twee voorbeelden: René Tissen en Zero Hedge.

René Tissen schrijft onder de titel “Streep schulden weg” in zijn conclusie:

Wereldschulden conferentie
Houdt de wereld zichzelf voor de gek? Of is het politiek-bestuurlijke geldbeleid inderdaad de beste oplossing gebleken voor een groot en allesomvattend schulden probleem? Beter is het om de koe bij de horens te vatten, via een wereldwijde inventarisatie van schulden en die vervolgens in goed onderling overleg te herstructureren. Dat kan via een wereldschuldenconferentie. Het onderling wegstrepen (kwijtschelden) van schulden moet onderdeel van het denken en het handelen gaan uit maken. In Griekenland kon het. In Portugal moet het. Dan maar beter overal en in goed overleg. De wereld wordt er wijzer van.

Een wereldschuldenconferentie lijkt mij geen verkeerd idee, maar het wegstrepen van schulden gaat niet zo maar! Les nummer één economie: eigendomsrecht is heilig. Zonder eigendomsrecht is er sprake van volstrekte willekeur en dat is nu eenmaal dodelijk voor een economie.

De nuance waaraan René Tissen voorbij gaat is dat eigendomsrechtelijk gezien – bij het wegstrepen van schulden – eigendommen worden overdragen van partij A naar partij B. De schuld verdwijnt wel, maar dat geldt ook voor het eigendom van een derde partij. Denk hierbij met name aan gepensioneerden en spaarders. Bovendien zal er via oneigenlijke wegen belastingbetalers bij worden betrokken. Een dergelijke aanpak is m.i. geen oplossing, maar een recept voor financiële chaos en repressie.

Daarbij komt dat overheidsschulden een te belangrijk anker vormen in het huidige monetaire en financiële stelsel. Zij vormen als het ware de monetaire basis waar alle prijzen, rentes en ruilvoetverhoudingen van worden afgeleid. Het terugbrengen van overheidsschulden door middel van het wegstrepen ervan, ontregelt de hele economie.

Liquideren van staatsschulden kan feitelijk maar op één manier. Dat is door middel van het aflossen met geherwaardeerd goud; goud tegen een veel hogere prijs. Dit is zo'n ABC'tje dat ik werkelijk niet begrijp dat dit niet veel breder onder mijn vakgenoten begrepen wordt.

Dit is ook een punt waar Martin Armstrong om de hoek komt kijken met zijn analyse over hoe Julius Caesar de private schuldenlast in zijn tijd aanpakte. De modee versie van Caesar deed is wat mij betreft al lang en breed geschreven in 2008: Luigi Zingales' “Plan B”.

Het punt waar Martin Armstrong op blijft hameren is dat de goudstandaard geen oplossing biedt voor private schulden. Dat komt omdat private partijen op geen enkele wijze in staat zullen zijn om met goud hun schulden terug te brengen naar een houdbaar niveau. Ziet u “uw buurman” met zijn te hoge hypotheek daartoe in staat als hij geen goud heeft? Een andere methode is nodig; eentje die Caesar ook in zijn tijd toepaste.

Soevereine schulden (lees: staatsschulden) zijn daarentegen wel met goud af te lossen. Dat is waar deze crisis uiteindelijk bij uit zal komen. Dat betekent dat zodra dit gebeurt (voorlopig gaat het niet), het hele financiële systeem via de activa-zijde van financiële partijen (banken, verzekeraars en (pensioen)fondsen) geherkapitaliseerd wordt.

Het is de enige manier om het bestaande financiële systeem met al haar onderliggende eigendomscontracten (letterlijk miljoenen contracten) te redden. Daarmee wordt een complete chaos voorkomen. Het betekent ook dat houders van extee financiering van banken hun claim zien transformeren van één gebaseerd op en “ontleend” aan onhoudbare staatsschulden naar één gebaseerd en ontleend aan goud. Dat is hoe mijn inziens een herstructurering op systeem-niveau eruit ziet. René Tissen heeft mijn waardering, maar hij gaat veel te kort door de bocht.

Dan naar Zero Hedge, want die bericht over de “tweede tsunami” van foreclosures. De berekening van het aantal foreclosures die eraan zit te komen is schokkend, ook al komen die cijfers niet geheel uit de lucht vallen: dit is te verwachten na het systematisch vervalsen van hypotheekaktes in samenhang met de gefabriceerde ‘securitisatieworsten’.

Zero Hedge schrijft in hun conclusie ten aanzien van een bericht van Reuters het volgende:

[Voor de context een stukje via Reuters..]: [..] Principal reduction involves reducing the amount borrowers owe in order to make a loan modification affordable for struggling homeowners. Republicans and the FHFA oppose principal reduction because of the risk of “moral hazard”- that homeowners who do not need help will seek to abuse largesse and have their mortgages reduced too.

“Until banks engage in meaningful principal reduction as a matter of course,” ESOP's Seifert said after a recent protest at a Chase branch in Cleveland, “this crisis will not end.”

[Zero Hedge]: Well then it won't. Because since every bank asset is another bank's liability, unless the govement pulls a GSE, and funds the wholesale mortgage reduction (call it the “final solution” of ubiquitous and unquestioned socialism), banks will not do this. And while this next bank bailout is only years (at most) away, in the meantime we will see banks do just what they always do: foreclose once again, and release the pent up vacant homes into the market. Which for anyone who has taken Econ 101 means prices are about to take yet another dive lower, and the entire housing recovery plan can be scrapped. As to what it means for the Fed's plans for future easing, well… we believe our readers are smart enough to figure this out on their own.

Ik begrijp dat Zero Hedge schuldverlaging een vorm van socialisme noemt en stelt dat dit niet werkt. Echter, Zero Hedge gaat voorbij aan belangrijke nuances. Bij een schuldverlaging in ruil voor een eigendomsbelang in het onderliggende onderpand (lees: een huis), is er geen sprake van socialisme (overdracht), maar van kapitalisme (ruil).

Het belangrijke aspect waarbij aan voorbij wordt gegaan is dat de prikkels zo kunnen worden geregeld dat mensen die geen enkel probleem hebben bij het financieren van hun “leasehuis” geen financieel gewin hebben bij een hypotheekverlaging. Dat moet voorkomen worden om het “generieke karakter” van de huizenprijs te stabiliseren. Wanneer zij een aandeel van hun eigendom moeten overdragen aan de bank dan is er sprake van een prikkel die “moral hazard” als het ware opvangt en beperkt zo niet irrelevant maakt. Overigens slaat de omschrijving “generieke karakter” op het netwerk-effect in de ruimtelijke zin van vastgoedprijzen.

Wat een veel groter probleem is, is dat banken juist vanwege de systematische fraude met hypotheekaktes een situatie hebben gecreëerd die veel neteliger is dan menigeen denkt.

Amerikaanse banken hebben namelijk een belang om te verhullen dat zij papieren hebben vervalst en daardoor hebben zij de prikkel om dit onder het tapijt te houden. Tussen de echte financiers van hypotheken (lees: institutionele beleggers) en de huiseigenaren met een hypotheek onder water, staan banken in. Die treden op als intermediair en willen niet alleen mee werken, zij kunnen niet aan een dergelijke oplossing meewerken.

Als banken dat wel zouden doen, dan moeten banken met de billen bloot en erkennen dat de wijze waarop zij de hypotheekaktes administreerden een vorm van valsheid in geschrifte betreft. De boetes en schadebedragen zouden het Amerikaanse bankwezen dan in een klap failliet maken. Amerikaanse banken werken dus niet mee aan de mogelijkheid tot een uitruil van schuldverlaging voor een aandeel in eigendom, terwijl zij financieel gezien geen belanghebbende zijn: zij zijn slechts een intermediair.

Het bizarre van de huidige situatie is dat banken een groter verlies op hypotheekschulden veroorzaken en verliezen nemen, dan strikt noodzakelijk is. Waarom doen zij dat?

Over ingebouwde systeemfouten gesproken. Dit betreft de grootste illegale stunt in de geschiedenis van het eigendomsrecht ooit. Zonder te willen overdrijven; dit probleem dat banken hebben gecreëerd neemt epische proporties aan. En dat brengt mij terug naar het onderzoek van de Tweede Kamer onder leiding van mijn oud teamgenoot bij v.v. Odysseus, Kees Verhoeven.

De Nederlandse woningmarkt zit m.i. op een tikkende tijdbom omdat er een hypotheeksecuritisatieworst is gefabriceerd met een omvang van zo'n  €230 miljard. Dat is het equivalent van 40% van ons bruto binnenlands product. Nederlandse grootbanken en de overheid hebben – net zoals in Amerika – alle prikkels om te verhinderen dat de enige exit annex nooduitgang voor private schulden gebruikt wordt. Als zij deze nooduitgang zouden openen dan zal blijken dat de wijze waarop de securitistatieworst in elkaar gedraaid is, hen heeft genoodzaakt om de belegging (lees: een verkocht plakje uit de securitisatieworst) los te koppelen van de onderliggende hypotheken.

Dit komt omdat een eeuwig geldende regel met ingewikkelde prietpraat is omzeild. U kunt zich vast nog wel herinneren dat er gesteld werd dat bankiers financiële producten maakten die zij zelf niet langer begrepen. Dat is onzin. Men overtrad de wetten van de logica. Onthoudt het volgende goed:

Vergelijk de kansdistributie van hypotheeksecuritisaties met de sterftekans in een samenleving. Die kansberekening zegt per definitie nooit iets over de individuele uiting ervan.

‘Securitisatieworsten’ doen alsof dat wel kan. De kansdistributie van welke hypotheek kapot gaat en welke niet, is slechts een theoretische exercitie die berekend kan worden. Echter, welke hypotheek dat daadwerkelijk zal zijn is te allen tijde een onbekende. De koppeling van een hypotheek aan een plakje uit de securitisatieworst (die elk een eigen risicoprofiel heeft) kan alleen gemaakt worden nadat een hypotheek kapot is gegaan.

Dit is waarom banken in Amerika niet mee willen en kunnen werken aan een echte oplossing voor de zeepbel op huizenmarkten. Dat geldt hoe dan ook voor Amerika, en ik ben doodsbang dat dit ook voor Nederland geldt. Zolang deze olifant in de kamer wordt gemist, dan blijft deze ellende aanhouden. Als de Tweede Kamer echt onderzoek doet, dan is dit het onderwerp waar men zich volledig op moet gaan storten. Ik wens de TK-commissie alle succes en wijsheid toe. Denk aan Julius Caesar: hij snapte dat er rigoreuze hervormingen nodig zijn. Dat betekent: niet wegstrepen, maar uitruilen.

Bronnen voor Tissen en Zero Hedge:

• The Second Foreclosure Tsunami Is Coming, And Is About To Kill Any Hopes Of A “Housing Bottom” (Zero Hedge)
• Tissen: Streep schulden weg (RTL-Z)

Kassa in Berlijn..
Via Nu.nl:

De twee landen ondertekenden in 2011 al een akkoord, dat de Duitse belastingbetaler de kans bood om anoniem een eenmalige 'lumpsum' te betalen over Zwitserse tegoeden onder een fiscaal tarief van 19 tot 34 procent. Dat tarief is nu verhoogd naar 21 tot 41 procent.

[..] Duitsers hebben volgens schattingen voor minstens 100 miljard euro op Zwitserse bankrekeningen staan. Met het nieuwe verdrag denkt de overheid dat zeker voor 10 miljard euro aan belastingheffingen zal terugvloeien naar de Duitse staatskas.

Dat is nog eens snel geld verdienen.. uh.. afromen..

• 'Be en Berlijn eens over belastingverdrag' (NU.nl)

In ander nieuws:

• ING: Particuliere beleggers ontvluchten Nederland (RTL-Z)
• Raad van State waarschuwt voor afbrokkelen instituties in onzekere tijd (FD)
• Benzine in verhouding nog nooit zo duur (FD)
• Koffie en sigaretten maken je slimmer (Welingelichte Kringen)

Uit buitenlandse media

Een wereld zonder geld?!
Fysiek cash of digitale nullen en eenen? In het onderstaande artikel wordt een geweldige reflectie gegeven over de gebruikte argumenten in de discussie over nieuwe vormen van digitaal afrekenen. Het punt dat wordt gemaakt is er een waarvan ik geniet: ruilmiddelen zijn in beginsel onderhevig aan de vrije keuze van het individu.

Voorgeschreven ruilmiddelen (lees: wettige betaalmiddelen) dwingen een standaard af via een wettelijk monopolie. De discussie die door de modee digitale ontwikkelingen van digitaal geld volgt lijkt daardoor te gaan of biljetten en munten door het nieuwe middel moeten worden vervangen. Dat is een 'brug' te ver. Het punt van die nieuwe vormen van geld is dat deze digitale valuta's (of het nu om Bitcoin of om andere voorbeelden gaat) dat zij zogenaamde complementaire ruilmiddelen zijn. Die kunnen bestaan naast dat het opgelegde wettige betaalmiddel. Verhelderend en kort artikel..

• Cash: Killing It, or Building Bridges to It? (Credit Slips)

Pepperspray: weapon of first resort
Stel dat het collegegeld dat je moet betalen in het ene jaar $1.000 is en wordt verhoogd naar $5.000 tijdens je studie (de bedragen zijn overigens volledig fictief..). Wat doe je dan als student? Je laat weten bij de openbare hoorzitting waarbij over dat besluit vergaderd wordt, dat deze stijging van 400% veel te hoog is. Dat kwam een groep studenten in Santa Monica op een portie pepperspray te staan.

In Nederland kennen we het begrip “proportionaliteit” dat veelal gebruikt wordt in de context van wat geoorloofd en ongeoorloofd politie-optreden is. Misschien kunnen we die begrippen naar de VS exporteren want het lijkt er inmiddels op dat bij het minste of geringste de meest disproportionele middelen worden ingezet..

Met een filmpje, de volgende link:

• Santa Monica Students Pepper Sprayed During Public Comment Period on 400% Tuition Increase (Brad Friedman)

London Trader @ King World News
Wederom komt de Londense insider van Eric King met verrassende berichten over de handel in goud in London. Hij spreekt van oorlog en gezien zijn toelichting daarbij kunnen we ons dat levendig voorstellen..

• London Trader – Fed’s Global War Against Gold Escalating (King World News)

Blythe Masters
De rol die Blythe Masters speelt in het grondstoffencomplex en specifiek de goud- en zilvermarkt is al jarenlang onderwerp van gesprek onder goldbugs. Als hoofd van de grondstoffenhandel van JPMorgan zegt zij dat de rol die JPMorgan speelt totaal niet begrepen wordt. JPMorgan faciliteert slechts de handel van haar klanten en “that's it”.

Toen ik dat las had ik maar één gedachte: als JPMorgan de New York Fed, de Exchange Stabilisation Fund en eventueel de US Treasury onder haar klanten rekent, dan spreekt zij inderdaad de waarheid. Zero Hedge neemt het hele interview dat Blythe Masters op CNBC gaf met de lezer door, en alle credits voor Zero Hedge voor de analyse. Hun toelichting is zeer belangrijke omdat het de rol van JPMorgan in financiële markten verduidelijkt: JPMorgan vormt het epicentrum van het hele Amerikaanse bancaire schaduwsysteem. We hebben het hier over $30 biljoen aan “schaduw krediet”.  

• Blythe Masters On The Blogosphere, Silver Manipulation, Gold-Axed Clients And Doing The “Wrong” Thing (Zero Hedge)

Overigens moest ik heel erg hard lachen om de typering die Zero Hedge bedacht voor JPMorgan. Als Goldman Sachs de “Great Vampire Squid” is, dan kan JPMorgan het best omschreven worden als “Jubba the Hutt”…:

Oh dear, this can't be good..
Dit komt (op het moment van schrijven) net binnen. Dit wordt een feest voor financiële media. Een prop trader van JPMorgan (dat is een bankier die voor rekening van de bank handelt en dat sinds de Volcker rule helemaal niet meer mag doen) wordt door “concullega's” ervan beschuldigt dat hij de markt voor kredietderivaten in zijn ééntje beweegt. Onder het mom “waar rook is, is vuur” gaat dit onderwerp de komende tijd uitgediept worden. Vooralsnog moeten we terughoudend zijn, maar zodra een bericht als dit in de openbaarheid komt, dan is de geest uit de fles is. En dit krijg je die er van levensdagen niet meer in terug.. Als hier iets van waar is..

• JPMorgan Trader Accused Of “Breaking” CDS Index Market With Massive Prop Position (Zero Hedge)

In ander nieuws:

• Richard Russell: 'There Is An Ominous Something Out There Waiting To Materialize' (Business Insider)
• German Ideology, EMU, and the Wolfson break-up Prize (Ambrose Evans-Pritchard; Telegraph)

De analyse van Evans-Pritchard schrijft de euro en de eurozone zowat de veieling in (en alleen daarom al een must read), maar ik ga er niet in mee..

Tot slot.

Via een vriend die mij onder de titel “de ultieme test” de volgende foto stuurde. Hij weet maar al te goed dat mijn muziekgenre niet overeenkomt met die van Sky Radio. Desalniettemin, Sky Radio snapt het!