Marketupdate

Tag: bezuinigen

  • Tweet van de dag (17 september 2013)

    Ook in het buitenland snapt men niets meer van het ‘bezuinigen’ van kabinet Rutte…

  • “Vandaag Prinsjesdag, vanmiddag zwemles”

    Met deze woorden begin ik mijn dagboek op de derde dinsdag van september 2013. De dag waarop onze nieuwe koning voor het eerst de troonrede zal uitspreken op Prinsjesdag en de regering haar ‘beleid’ voor aankomend jaar zal presenteren. Jammer genoeg zijn de stukken wederom uitgelekt. Maakt het toneelstuk toch wat minder spannend. De dag zal dan ook vooral in het teken staan van de oppositie. Die zullen de aandacht namelijk graag aanpakken om het huidige en toekomstige beleid tot dramatisch te bestempelen.

    Kapotbezuinigen
    Het gaat niet goed met Nederland. Daar is iedereen het over eens. Terwijl het Centraal Planbureau (CPB) met een groei van een half procent in 2014 er nog een positieve draai aan probeerde te geven werd deze voorspelling nog dezelfde avond door verscheidene economen als te positief bestempeld. De lage groei gaat hand in hand met een oplopende werkloosheid, de koopkracht zal 2013 en in 2014 dalen en de Nederlandse bankensector is nog steeds labiel. Reden genoeg voor de oppositie om het regeringsbeleid met het bijbehorende begrotingsakkoord naar de prullenmand te verwijzen. Dit kabinet is ons land kapot aan het bezuinigen, horen we uit de monden van de oppositieleiders. Ze hebben de cijfers aan hun zijden, zo zal vanmiddag blijken. “Stop met bezuinigen” zal voor sommigen het antwoord zijn. Anderen, uit voorspelbare hoek, zullen stimuleringen eisen.

    Bezuinigen of lastenverzwaringen?
    En ze hebben een punt, die oppositie. Bezuinigen was sinds het moment dat Rutte en Samson elkaar diep in de ogen aankeken het credo van de beleidsbepalers. Miljarden werden er, en zullen er bezuinigd worden om aan de Europese begrotingseisen te voldoen. Toch zal er dit en volgend jaar niet aan de 3 procentnorm worden voldaan. Al met al zijn alle groeiprognoses bar slecht. Is bezuinigen dan ook echt zo slecht als men ons wil doen geloven? Staren de beleidsbepalers zich blind op de begrotingsnorm? Bezuinigt het kabinet Rutte II de economie kapot?

    En precies deze vraag is niet te beantwoorden. De regering is namelijk niet bezig met bezuinigen. In het bedrijfsleven of bij huishoudens staat bezuinigen gelijk aan het verminderen van uitgaven. Het kabinet bestempelt de volgende maatregelen als bezuinigingen. Verhoging van het eigen risico in de zorg, verhoging van de assurantiebelasting, verhoging van het BTW-tarief, inflatiecorrecie op de inkomstenbelasting en beperking van de belastingaftrek voor pensioenpremies leveren de staat wel meer geld op. Minder gaan ze er echter niet door uitgeven. We moeten wel eerlijk blijven, de nullijn voor de ambtenaren wordt gehandhaafd. Dit komt wel in de buurt van een heuse bezuiniging. Met andere woorden, de lasten worden verzwaard terwijl de staatsapparaat nagenoeg intact blijft.

    Heeft de oppositie de oplossing? Het zou kunnen. Stimuleren zullen ze. En dat kunnen ze, weten wij. Ze beloven en verzekeren verbetering.

    Péché mignon
    En wellicht is de hele retoriek tussen kabinet en oppositie wel kenmerkend voor de péché mignon van de politiek. Stimuleren of het verzwaren van lasten, bezuinigen op de entiteit die wij het Nederlandse staatsapparaat kunnen noemen is niet ter sprake en zal ook na vandaag niet ter sprake komen. Het kabinet zal verkondigen dat stoppen met “bezuinigen” een gevaar vormt voor de economie. De oppositie zal, zich beroepend op de expertise van tal van economen, het tegendeel beargumenteren. Kan één van beide visies dan rekenen op een wetenschappelijke economische onderbouwing?

    It’s the multiplier, stupid
    Het draait allemaal om de multiplier. Hoeveel euro levert een euro die de overheid uitgeeft de economie op? Is er sprake van een vliegwieleffect? Indien de multiplier groter is dan 1 levert elke euro die de overheid uitgeeft meer dan die ene euro op. Oftewel, de economie is in dat geval gebaat bij stimuleringen. Indien de multiplier kleiner is dan één kunnen bezuinigingen relatief minder kwaad.

    Gelukkig heeft elke econoom die zichzelf serieus neemt, en dat zijn er veel, hier onderzoek naar gedaan. Zoals een discussie tussen Nederlands economische zwaargewichten Bas Jacobs en Sweder van Wijnbergen aan het begin van het jaar liet zien is er geen eenduidigheid over de hoogte van de mutiplier. Geen eenduidigheid over de multiplier in een economie en al helemaal niet in een open economie zoals Nederland. De schattingen lopen afhankelijk van de gemaakte assumpties uit van 0,3 tot 2,1. Om het allemaal nog makkelijker te maken kwamen de hoofdeconoom van het IMF, Olivier Blanchard, en professor Daniel Leigh met een onderzoek dat bij het vaststellen van fiscale multipliers sinds de recessie miscalculaties plaatsvonden van tussen de 0,4 tot 1,2.

    Wie heeft de waarheid in pacht? De oppositie? Het kabinet? Econoom X? Of econoom Y?

    Geconcludeerd moet worden dat het kabinet het pad der lastenverzwaringen heeft ingeslagen. Ze proberen hiermee de staatsfinanciën op orde te houden. Is dit het goede pad? De tijd zal het leren. Is het pad dat oppositiepartijen zouden inslaan beter? Wellicht. De mensen die deze vragen zonder twijfel bevestigend beantwoorden zullen vandaag veel aan het woord komen.

    Al met al, laat ik de discussie aan mij voorbij gaan. Mijn aandacht hebben ze niet, ik ga naar zwemles.

    Gorka Bemer

    Bronnen:
    NRC maandag 16 september

    Olivier Blanchard and Daniel Leigh, Growth Forecast Errors and Fiscal Mutlipliers, IMF working paper (Jan 2013).

    Bas Jacobs, Sweder van Wijnbergen en de multiplier, blog (Jan 2013)

  • Prinsjesdag: Nederlandse economie blijft kwakkelen

    De cijfers die het CPB op Prinsjesdag zou presenteren zijn nu al naar buiten gebracht, omdat RTL Nieuws al eerder inzage kreeg in het rapport (PDF). Uit dit rapport komt een vrij somber vooruitzicht voor de Nederlandse economie. Hoewel de wereldhandel weer wat aantrekt en de economie in de Eurozone weer wat herstelt, zal de Nederlandse economie geplaagd worden door een oplopende werkloosheid en een dalende koopkracht. Beide zijn voor een belangrijk gedeelte te herleiden tot de bezuinigingen, die nodig zijn om het begrotingstekort beneden de 3%-norm te krijgen.

    Groei in 2014?

    Zoals het er nu naar uitziet gaat de Nederlandse economie dit jaar 1,5% krimpen, maar mogen we voor volgend jaar alweer 0,5% groei verwachten. Dat klinkt hoopgevend, maar het verleden heeft uitgewezen dat de ramingen van het planbureau er soms behoorlijk naast zitten. Onderstaande grafiek die we tegenkwamen op Geenstijl illustreert de discrepantie tussen de werkelijkheid en de talloze ramingen voor de economische groei. Zelfs als de groeiverwachting van het CPB klopt is er weinig reden tot vreugde, want de Nederlandse economie zal dan nog steeds achterblijven bij de gemiddelde groei in de Eurozone (één procent in 2014).

    CPB ramingen zitten er soms ver naast

    De ramingen van het CPB komen niet altijd uit (Grafiek via Geenstijl)

    Koopkracht omlaag

    In koopkracht gaan de Nederlandse huishoudens er dit jaar en volgend jaar nog verder op achteruit. Door de bezuinigingen en door de relatief hoge inflatie daalt de gemiddelde koopkracht dit jaar met 1,25%. Voor 2014 verwacht het CPB een koopkrachtdaling van 0,5%.

    Werkloosheid stijgt

    De werkloosheid zal verder oplopen, zo denkt het CPB. Dit jaar zit 7% van de beroepsbevolking zonder baan, volgend jaar loopt dat verder op naar 7,5%. Dat percentage laat zich vertalen naar 685.000 werklozen.

    Europese normen niet gehaald

    Nederland slaagt er niet in de Europese norm te halen ten aanzien van het begrotingstekort en de staatsschuld. Het tekort zal dit jaar naar schatting uitkomen op 3,2% van het BBP, volgend jaar loopt dat verder op tot 3,3%. Zonder de bezuinigingsmaatregelen zouden we de norm waarschijnlijk nog meer overschreden hebben. De staatsschuld was al veel te hoog en stijgt volgend jaar met 1,3% naar 76,3% van het BBP. Dat is ver boven de Europese norm van 60% staatsschuld ten opzichte van het BBP.

    Wat de bezuinigingen in het nieuwe kabinetsbeleid voor u gaat betekenen leest u in het volledige verslag.

     

  • De Nederlander wordt armer

    Enkele maanden terug riep onze premier, Mark Rutte, de Nederlandse burgers op om niet te moeilijk te doen en geld uit te geven. Inmiddels heeft minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, zich hierbij aangesloten. De consument moet volgens de beleidsbepalers weer gaan consumeren om de economie aan te wakkeren.

    Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten echter zien dat de Nederlandse consument sinds medio 2011 maandelijks minder uitgeeft. In de maand juni daalde de consumptie met 2,4% ten opzichte van een jaar eerder. Sinds het begin van de crisis zijn de bestedingen al met 7% gedaald. De consumptie van duurzame gebruiksartikelen neemt het hardst af en vooral de autoverkopen zijn dramatisch. De verkopen van nieuwe auto’s waren de afgelopen twee maanden maar liefst 55% lager dan in dezelfde periode van vorig jaar!

    Waarom geven de burgers dan minder geld uit? Veel beroepsgroepen zijn op een nullijn gezet en zullen dat gezien de nieuwe bezuinigingen, waar de coalitie gisteren overeenstemming over vond, de komende tijd blijven. Volgens sommigen moeten mensen die hun inkomen zien dalen – nominaal dan wel reëel – gewoon tijdelijk een lening afsluiten en daarvan consumeren. Cijfers van het CBS laten echter zien dat het bedrag dat uitstaat voor mensen met een persoonlijke lening en doorlopend krediet de laatste jaren afneemt.

    Burger teert in op spaargeld

    Het CBS laat echter ook zien dat de Nederlanders meer uitgeven dan dat ze verdienen. Als dit niet door leningen wordt opgevangen is er maar één conclusie mogelijk: de burger ontspaart. Met andere woorden, de Nederlander spreekt al zijn financiële mogelijkheden aan om zijn koopkrachtverlies enigszins te compenseren. Zonder dat ze zich hierbij blootstellen aan meer financiële verplichtingen i.e. leningen.

    De politiek slaat de plank dan ook volledig mis. Enerzijds worden onder het mom van bezuinigingen de mensen hard in de portemonnee geraakt en worden mensen aangemoedigd om minder te lenen. Zowel hypothecair als persoonlijk. Anderzijds moeten de mensen wel meer uitgeven. Dit is op zijn minst paradoxaal te noemen. Ziet de politiek niet dat ze de Nederlander financieel in het nauw heeft gedreven? Is de politiek verblind door het begrotingstekort? Een ding is zeker: lastenverzwaringen structureel bezuinigingen noemen is niet de oplossing.

    Bronnen:
    Crash Investor week 34
    CBS

  • Kabinet akkoord over nieuwe ronde bezuinigingen

    Regeringspartners PVDA en VVD zijn overeengekomen dat er een nieuwe ronde bezuinigingsmaatregelen gaan komen. Het nieuwe bezuinigingspakket bedraagt €6 miljard. Het pakket wordt door minister van Financiën, Jeroen Dijsselbloem, uitgewerkt. De nieuwe begroting zal op 17 september, met Prinsjesdag, worden gepresenteerd.

    Jeroen Dijsselbloem gaf aan tevreden te zijn over het resultaat en stelde dat het akkoord goed is voor Nederland. Volgens vice-premier Lodewijk Asscher verliepen de onderhandelingen in goede sferen. Naar verluidt leiden de bezuinigingen aankomend jaar tot gemiddeld 1 procent aan koopkracht verlies.

    De details van het akkoord zijn nog niet bekend maar RTL-Z stelde een lijst op met bekende en verwachte maatregelen. Opvallend is dat er wederom wordt gesproken van bezuinigingen terwijl veel maatregelen toch echt lastenverzwaringen zijn. Zo is het al bekend dat het mes gaat in de toeslagen en de belastingschijven niet aangepast worden aan de inflatie. Wel wordt de nullijn voor het overheidspersoneel gehandhaafd en krijgen de ministeries minder budget. Alleen bij deze laatste zekere maatregel kan er gesproken worden van een kostenbesparing.

    Eerder dit jaar werd in overleg met de sociale partners een pakket van €4 miljard van tafel geveegd. Belangrijke randvoorwaarde hiervoor was dat de economie zou aantrekken. Aangezien dit niet het geval is kunnen die maatregelen weer van de plank worden gehaald. Verhoging van de inkomstenbelasting, uitstelling van lastenverlichting voor het bedrijfsleven en een topheffing voor hoge inkomens zijn vrijwel zeker de revue gepasseerd.

    De mogelijkheden om te ‘bezuinigen’ raken op. Een nieuwe BTW verhoging zou opnieuw lastenverzwaring zijn en de consument hard in de portemonnee raken. De overheid is wel van plan om stamrecht bv’s aan te pakken. Een stamrecht bv is een besloten vennootschap waar vaak een gouden handdruk of ontslagvergoeding wordt weggezet. Het aanpakken van dit soort ‘verkapte’ wegsluis bv’s zou de staat eenmalig veel geld kunnen opleveren. Wederom zou de staat dan voor mensen met een gouden handdruk of ontslagvergoeding de spelregels tijdens het spel veranderen. Al met al, lijkt lastenverzwaring de clou van de nieuwe bezuinigingen.

  • Alleen maar bezuinigen moet nu stoppen

    In Brussel zijn ze er vol van. Steeds meer tekenen wijzen erop, dat het herstel in de zogeheten kernlanden van de eurozone handen en voeten gaat krijgen. Veel beleidsmakers eisen nu al opgelucht het gelijk van het door hen volgehouden bezuinigingsbeleid. En ook in de VS beginnen financiële partijen geloof te hechten aan het herstel in Europa. Zogeheten geldmarktfondsen krijgen weer interesse in schuldpapier van Europese banken en Goldman Sachs koopt weer Europese aandelen.

    Tegendeel

    Overtuigend bewijs voor het herstel, zou je zo zeggen. Maar daar valt wel een en ander op af te dingen. Al sinds 2010 wordt jaar op jaar voorspeld, dat het herstel in het najaar vorm gaat krijgen. De werkelijkheid is anders. Ook dit jaar zal het Bruto Nationaal Product van een aantal landen weer fors krimpen. In Spanje, Italië en Portugal zal de krimp om en nabij 2% bedragen en in Griekenland zelfs meer dan 4%. De werkloosheid blijft maar door stijgen en bedraagt voor de hele zone 12%. In sommige landen komt de jeugdwerkloosheid alweer boven 50%. Dat betekent op langere termijn een grootschalige vernietiging van menselijk kapitaal en een uitholling van de belastingbasis voor die landen. Ondanks die alsmaar stijgende werkloosheid wil de productiviteit maar niet stijgen! Het ergste is nog wel, dat ondanks alle bezuinigingen de verhouding schuld ten opzichte van het Bruto Nationaal Product (BNP) verder is verslechterd. Afgelopen jaar verslechterde die verhouding in Italië bijvoorbeeld met 7% en met maar liefst 15% in Spanje en Portugal.

    Belegger

    In dat licht bezien, mag je de terugkeer van de Amerikaanse belegger als een staaltje opportunisme beschouwen. Het wordt gedreven door de zucht naar rendement. Daarbij rekenen die beleggers op de toezegging van de president van de ECB Draghi om alles te doen wat nodig is om de euro in stand te houden. Die beleggers komen waarschijnlijk voor een kort ritje om vervolgens winst te nemen en zich weer uit de voeten te maken.

    Dat opportunisme laat zich wel vergoelijken. Van echt herstel is pas sprake als de verliezen als gevolg van het bezuinigingsbeleid gecompenseerd zijn. Zover is het nog lang niet. Overheden die het bezuinigingsbeleid hebben doorgezet zonder private crediteuren mee te laten betalen torsen nu meer schuld dat aan de vooravond van het bezuinigingsprogramma. In Spanje bedroeg de staatschuld in 2008 nog slechts 36% van het BNP, nu meer dan 100%. Als blijk van waardering voor hun inspanningen hebben deze landen ook nog te kampen met de hoogste rentelasten op hun schuldpapier.

    Oorzaken

    De onderliggende oorzaak van al deze ellende is nu wel algemeen bekend. Lidstaten van de eurozone hebben hun monetaire soevereiniteit opgegeven. Banken van sommige landen hebben op grote schaal geld geleend in vreemde valuta’s en dat heeft hen kwetsbaar gemaakt voor schokken op de financiële markten. Die banken zijn zwaar in de problemen geraakt, maar de overheid was niet in staat hen te helpen door geld bij te drukken. Devaluatie van de eigen munt om zo de export te stimuleren was al evenmin mogelijk. Er resteerden slechts twee oplossingen: een streep zetten door de bestaande schulden of een deflatoir beleid te voeren om zo het kostenniveau binnenlands omlaag te brengen.

    De eurozone heeft voor de laatste oplossing gekozen. De achterliggende gedachte was, dat snijden in uitgaven en het verlagen van de schuldenlast uiteindelijk zou resulteren in het herstel van het vertrouwen en zodoende in de terugkeer van stabiliteit en groei. Op zich klopt deze insteek wel, maar niet meer als al je belangrijke handelspartners eenzelfde soort beleid voeren. Dan zakt de vraag in elkaar en verslechtert de verhouding schuld ten opzichte van het BNP.

    Crisis

    Daarbij komt nog, dat Brussel de verkeerde crisis bestrijdt. Er had van meet af aan veel meer aandacht moeten zijn voor de aanhoudende crisis in de bankensector. Die leidde er bijvoorbeeld toe, dat de stroom van liquiditeiten naar de perifere landen van de een op de andere dag stopte, juist op het moment dat die landen juist nagenoeg onbeperkt liquiditeiten nodig hadden. Banken konden niet anders, omdat de ECB niet het recht heeft om op te treden als lender of last resort. Banken konden derhalve met hun financiële noden niet terecht bij de Europese centrale bank. Het gigantische bancaire systeem in de zone begon te wankelen.

    Beleggers begrepen dat maar al te goed en vroegen de ECB om in te grijpen. Onder de vorige president, Jean Claude Trichet, kon dit niet. Daarop begonnen beleggers te speculeren op het uiteenvallen van de eurozone, waardoor de rentetarieven voor de verschillende landen omhoog schoten.

    Beleidsmakers in Europa hebben de financiële paniek verkeerd beoordeeld en zijn aan de verkeerde kant van de crisis begonnen. Ze hadden beter kunnen beginnen met het gezond maken van het bancaire systeem. Draghi heeft daar met zijn diverse initiatieven tijd en ruimte voor geschapen. Er is echter niets gebeurd op dat vlak. En zo kan het gebeuren, dat banken uit de kernlanden nog steeds voor miljarden en nog eens miljarden aan schuldpapier van de perifere landen in hun boeken hebben staan. Dat probleem moet opgelost worden, maar dat kan zeker niet door steeds meer te bezuinigen. Een gezond bankwezen is de sleutel voor herstel en groei, niet bezuinigen door de overheid.

    Cor Wijtvliet

    Bron:

    Mark Blyth, End austerity now. Project-syndicate, August 20 2013

  • Grafiek: Amerika bezuinigt op openbare werken

    De bestedingen aan constructie van publieke voorzieningen, de Total Public Construction Spending (TLPBLCONS), zijn na 2009 sterk teruggelopen. Gecorrigeerd voor de inflatie zijn de bestedingen in een paar jaar tijd met meer dan 25% gezakt en in verhouding tot het GDP zijn deze uitgaven met 28% omlaag gegaan. Door de crisis krijgen Amerikaanse staten minder belastinginkomsten binnen en worden er minder publieke voorzieningen aangelegd. Businessinsider haalde de volgende twee grafieken naar voren.

    Uitgaven voor constructie, gecorrigeerd voor de CPI inflatie (Bron: St. Louis Fed)

    Uitgaven voor constructie in verhouding tot het GDP (Bron: St. Louis Fed)