Tag: hard assets

Zijn aandelen overgewaardeerd?

De aandelenmarkt lijkt weinig vatbaar voor de toenemende geopolitieke spanningen en de dreiging van een wereldwijde handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Weliswaar hebben de aandelen in opkomende markten een kleine correctie laten zien, maar over de hele linie staan de waarderingen van aandelen hoger dan ze de afgelopen vijftien jaar gestaan hebben.

De grote vraag is nu of de huidige aandelenkoersen gerechtvaardigd zijn of dat er sprake is van overwaardering. Op basis van de extreem lage rente kunnen we de hogere waardering voor aandelen verklaren. De laatste jaren was het gemiddelde dividendrendement van de S&P 500 index bijvoorbeeld hoger dan het rendement op veel langlopende Amerikaanse staatsobligaties.

Aandelen versus grondstoffen

Toch zijn er ook indicatoren die erop wijzen dat aandelen nu relatief duur zijn geworden. Vergelijken we de waarde van financiële activa als aandelen en staatsobligaties met die van tastbare bezittingen als grondstoffen, vastgoed en kunst, dan zien we dat laatstgenoemde momenteel uitzonderlijk laag gewaardeerd is.

Onderstaande grafiek van Bank of America Merrill Lynch laat zien dat tastbare bezittingen ten opzichte van financiële activa als aandelen en obligaties sinds 1925 nog nooit zo laag hebben gestaan als nu. De laatste keer dat tastbare bezittingen relatief gezien zo goedkoop waren was eind jaren ’90. De prijzen van goud en zilver stonden samen met die van veel andere grondstoffen op een dieptepunt, terwijl aandelen van technologiebedrijven in die tijd juist extreem populair waren.

Grondstoffen historisch goedkoop tegenover aandelen (Bron: Bank of America)

Zijn aandelen overgewaarderd?

Dat de ratio tussen beide zo laag is kan betekenen dat grondstoffen momenteel te laag gewaardeerd staat, maar het kan ook betekenen dan aandelen overgewaardeerd zijn. In dat perspectief is de volgende grafiek interessant, waarin de waarde van de 5.000 grootste beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde Staten wordt afgezet tegen het bruto binnenlands product. Deze index wordt ook wel de Buffett indicator genoemd.

Deze grafiek leert ons dat de aandelenmarkt in de Verenigde Staten zelfs op het hoogtepunt van de dotcom bubbel niet zo hoog gewaardeerd was als op dit moment. Ook zien we – met de kennis van nu – hoe goedkoop de aandelenmarkt op het dieptepunt van de crisis in 2009 was.

Aandelen zijn nu nog hoger gewaardeerd dan in 2000 (Bron: Advisor Perspectives, dshort.com)

Inhaalslag voor grondstoffen?

Sinds het uitbreken van de financiële crisis hebben centrale banken met hun ruime monetaire beleid bijgedragen aan een sterke inflatie in de waarde van financiële activa als aandelen en obligaties, terwijl grondstoffen naar verhouding veel minder in prijs gestegen zijn. Dat zien we ook terug in de volgende grafiek van Goldman Sachs.

Prijzen financiële activa hardst gestegen

Zetten we al deze ontwikkelingen op een rij, dan lijken grondstoffen op dit moment aantrekkelijk gewaardeerd. Ook zien we vergelijkingen met de situatie aan de vooravond van de dotcom crisis, zoals het zeer positieve sentiment ten aanzien van technologiebedrijven en de minimale aandacht voor beleggen in bijvoorbeeld grondstoffen en edelmetalen.

Toch moet je als belegger ook vooral geduld hebben, want vorig jaar constateerden we ook al dat tastbare bezittingen relatief goedkoop waren geworden. Hoe lang zal het nog duren voordat de volgende opwaartse cyclus in grondstoffen begint?

16 juli 2018
Tastbare bezittingen goedkoop tegenover financiële activa

Tastbare bezittingen als vastgoed, grond en edelmetalen zijn niet eerder zo ondergewaardeerd geweest ten opzichte van financiële activa als nu, zo blijkt uit een nieuw onderzoek van Bank of America Merrill Lynch. De volgende grafiek laat zien dat de waarde van alle financiële activa in de wereld sinds de jaren tachtig veel harder gegroeid is dan de waarde van alle tastbare bezittingen.

Op het moment van schrijven vertegenwoordigen de financiële bezittingen als aandelen, obligaties en andere waardepapieren ruim vijf keer zoveel waarde als alle fysieke bezittingen in de wereld, wat suggereert dat de zogeheten ‘hard assets’ sterk ondergewaardeerd zijn ten opzichte van alle beleggingen in aandelen, obligaties en andere waardepapieren. Volgens Michael Hartnett, strateeg bij Bank of America Merrill Lynch, is het om die reden een goed moment om een deel van je beleggingsportefeuille om te zetten van financiële activa naar tastbare bezittingen. Dat zijn bijvoorbeeld beleggingen in vastgoed, grond, kunst en edelmetalen als goud en zilver.

Tastbare bezittingen momenteel sterk ondergewaardeerd tegenover financiële activa (Bron: Bank of America, via @IGWTreport)

Disclaimer: Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en dit artikel moet dan ook niet als zodanig gelezen worden. Beleggen brengt risico met zich mee en resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.

24 november 2017
Tastbare bezittingen nog nooit zo ondergewaardeerd

Tastbare bezittingen zoals vastgoed, antiek, goud en grondstoffen zijn tenminste de afgelopen 90 jaar niet eerder zo goedkoop geweest als nu. Niet in absolute termen, maar in verhouding tot de prijzen van financiële activa als staatsobligaties en aandelen van grote bedrijven. Dat blijkt uit een data-analyse van de Amerikaanse zakenbank Bank of America Merrill Lynch.

De laatste keer dat tastbare bezittingen zo goedkoop waren was aan het einde van de jaren negentig, een tijdperk dat gekenmerkt werd door een extreem hoge waardering van (technologie)aandelen en een uitzonderlijk lage waardering voor edelmetalen.

Vlucht naar hard assets moet nog beginnen

Het is op zijn minst bizar te noemen dat de massa, ondanks de financiële crisis van 2008 en alle stimulering door centrale banken, nog steeds meer waarde lijkt toe te kennen aan financiële activa dan aan tastbare bezittingen. De vlucht naar hard assets is nog niet eens begonnen! Ook niet bij de huidige goudprijs van bijna $1.260 per troy ounce…

Tastbare bezittingen nog nooit zo goedkoop ten opzichte van financiële activa als nu (Bron: Bank of America Merrill Lynch, via twitter)

18 oktober 2016
Bill Gross: “Koop hard assets, obligaties zijn te risicovol”

Volgens vermogensbeheerder Bill Gross kun je vandaag de dag je geld beter in tastbare zaken stoppen dan in aandelen, obligaties en beleggingsfondsen. “Ik houd niet van obligaties en ik houd niet van de meeste aandelen. Tastbare bezittingen als grond, goud en fabrieken die tegen een lage prijs worden aangeboden zijn op dit moment het meest interessant”, zo schrijft hij woensdag in zijn nieuwste column.

Door de extreem lage rente stijgen de prijzen van beleggingen als aandelen en obligaties, maar daalt het rendement van spaartegoeden en pensioengeld. Dat brengt op termijn grote problemen met zich mee voor spaarders, banken, pensioenfondsen en verzekeraars, zo concludeert de vermogensbeheerder die $1,5 miljard beheert voor het Janus Global Unconstrained Bond Fund.

Staatsobligaties zijn risicovol
De rente op staatsobligaties staat op een historisch laag niveau, maar volgens Bill Gross wil dat niet zeggen dat obligaties daarmee veilig zijn. "De obligatiekoersen zijn nu zo hoog dat een kleine stijging van de rente een grote waardedaling tot gevolg heeft. Het is te risicovol en daarom staan staatsobligaties niet op mijn wensenlijstje." Bill Gross zet ook zijn vraagtekens bij het monetaire beleid van centrale banken. "De belofte van centrale banken om op een dag de stimuleringsprogramma's terug te draaien en staatsobligaties te verkopen zijn niets meer dan dat, beloftes die ze nooit na kunnen komen. Centrale banken lijken geen oog te hebben voor de donkere kant van extreem lage rente. Als ze hier te lang aan vasthouden, dan wordt de reële economie daardoor geraakt. Verwachte opbrengsten zullen uitblijven en investeringen zullen afnemen."

Piramidespel
Volgens Bill Gross moet de economie in de Verenigde Staten met 4 tot 5 procent groeien, heeft de Eurozone een groei van 3 tot 4 procent per jaar nodig en de Japanse economie een groei van 2 tot 3 procent. Zonder deze groei kunnen we de rentelasten niet betalen en verandert de kredietgebaseerde economie in een piramidespel, aldus de vermogensbeheerder. "En een piramidespel zal uiteindelijk als een kaartenhuis in elkaar storten." De woorden van Bill Gross zijn veelzeggend, zeker als je bedenkt dat hij jaren gewerkt heeft voor Pimco, het grootste obligatiefonds ter wereld. Door het beleid van centrale banken is de rente kunstmatig laag geworden en geeft deze geen correcte weerspiegeling meer van het werkelijke risico.

Deze bijdrage is afkomstig van Hollandgold

3 augustus 2016
Het Tientje van Lieftinck: De Geldzuivering van 1945

De plannen die rondgaan over het afschaffen van grote bankbiljetten roepen veel weerstand op, maar het is zeker niet ondenkbaar dat zoiets vroeg of laat zal gebeuren. Als we verder terugkijken in de geschiedenis zien we dat overheden wel vaker zeer extreme maatregelen nemen. Maatregelen die onder ‘normale omstandigheden’ volstrekt ondenkbaar zijn.

Tientje van Lieftinck

Zo werd na de Tweede Wereldoorlog in Nederland het Tientje van Lieftinck ingevoerd, nieuw geld dat na de Tweede Wereldoorlog in circulatie werd gebracht om een einde te maken aan de hoge inflatie en de zwarte economie van de oorlogsjaren. Toen Lieftinck net twee weken minister was verklaarde hij alle bankbiljetten van honderd gulden van de een op de andere dag ongeldig. Men kon deze biljetten inwisselen bij de bank, maar de tegoeden bleven nog voor onbepaalde tijd geblokkeerd.

De volgende stap was om al het briefgeld uit circulatie te halen. In een week tijd moest iedereen zijn geld inleveren en vermogen laten registreren, inclusief inhoud van een eventuele bankkluis, buitenlandse banktegoeden en aandelen. In deze periode, van 26 september tot 2 oktober, was al het oude geld onbruikbaar en moest iedere Nederlanders rondkomen van tien gulden aan nieuw geld: Het Tientje van Lieftinck.

Wordt de video niet geladen? Probeer dan deze pagina opnieuw te laden

Vlucht naar ‘hard assets’

In de aanloop naar deze operatie, ook wel de Geldzuivering genoemd, probeerden vermogende mensen zo veel mogelijk geld in veiligheid te brengen. Dat kon, omdat een jaar eerder in België een soortgelijke hervorming van het geldsysteem had plaatsgevonden. Spaarders die nattigheid voelden waren bereid heel veel meer te betalen om van hun geld af te komen. In een poging het geld zo snel mogelijk kwijt te raken kochten zij goud, sieraden, grond, vastgoed en andere kapitaalgoederen.

De wens om van het geld in te wisselen voor iets van tastbare waarde was zelfs zo groot dat een boekenwinkel in Haarlem op papier kostbare encyclopedieën verkocht die pas meer dan tien jaar later zouden verschijnen. Op al deze goederen werden veel hogere bedragen geboden dan waar ze normaal voor verhandeld werden, omdat de angst groot was dat ook in Nederland de bankbiljetten ongeldig verklaard zouden worden. En dat gebeurde dus in de zomer van 1945 tijdens de grote Geldzuivering.

Terug naar 2016…

Vandaag de dag leven we ook in een ongekende tijd. Gelukkig is er nu geen sprake van oorlog en gelukkig is er ook geen sprake van zichtbare extreme geldontwaarding. Maar nog nooit eerder in de geschiedenis hebben we meegemaakt dat verschillende centrale banken wereldwijd negatieve rente hanteren of overwegen en tegelijkertijd voor miljarden aan schuldpapier opkopen.

De negatieve rente waar we vandaag de dag mee te maken hebben is een compleet nieuw fenomeen, iets waarvan we de gevolgen nog maar moeilijk kunnen overzien. Want wat betekent een aanhoudende negatieve rente voor het spaargedrag van mensen? En blijft het verdienmodel van pensioenfondsen, banken en verzekeraars nog wel overeind? Niemand die dit met zekerheid kan zeggen…

Centrale banken en overheden proberen de rekening van decennia lang schulden stapelen nu bij de spaarder neer te leggen. Denk aan de bail-in, kapitaalcontroles en nu het pleidooi voor het afschaffen van contant geld. Want contant geld biedt spaarders de mogelijkheid aan een negatieve rente te ontsnappen.

Mijn zorg is dat grote bankbiljetten in de toekomst inderdaad worden uitgebannen, waarmee het voor banken en overheden nog makkelijker wordt geldstromen te controleren en kapitaalcontroles te hanteren.

Wees voorbereid op de meest ondenkbare scenario’s, want de geschiedenis leert ons dat ook datgene wat nu nog ondenkbaar is, op een dag de realiteit kan worden. Zorg daarom dat u uw vermogen op tijd in veiligheid brengt. Grote bankbiljetten zijn nu nog erg handig, maar als die in de toekomst inderdaad verboden worden heeft u als spaarder een probleem. U heeft de almachtige staat en haar centrale bank als tegenpartij.

Het is daarom zeker in deze tijd niet onverstandig met een deel van uw vermogen goud te kopen. Fysiek goud dat u op een veilige plek en buiten het zicht van banken en de overheid kunt bewaren.

Bronnen: NPO Geschiedenis, Andere Tijden (1 maart 2001)

14 maart 2016
De vlucht uit obligaties is begonnen
Grote beleggingsfondsen stappen één voor één uit de grootste en misschien ook wel meest overgewaardeerde markt van dit moment, die van obligaties. Het grote geld zoekt alternatieven, nu er steeds meer signalen komen dat de rente gaat stijgen. Een stijgende rente betekent dat de waarde van obligaties daalt, terwijl die nu vaak al geen rendement meer opleveren.

“Niemand wil in obligaties gevangen zitten op het moment dat de groei van de geldhoeveelheid van de afgelopen jaren zich vertaalt naar een sterk oplopende inflatie”, zo schrijft Ambrose Evans Pritchard in de Telegraph.

Vlucht naar ‘hard assets’

Het grootste pensioenfonds van Noorwegen is een goed voorbeeld van de vlucht uit obligaties. Zij hebben plannen om voor $860 miljard aan vermogen om te zetten in vastgoed, omgerekend 15% van het totale vermogen dat ze onder beheer hebben. Het fonds liquideert een deel van haar obligatieportefeuille en gebruikt de opbrengst om vastgoed te komen in wereldsteden als Londen, Parijs, Berlijn, Milaan, New York, San Francisco, Tokyo en tal van andere Aziatische metropolen. “Elke aankoop van vastgoed die we doen wordt betaald met de opbrengst uit de verkoop van staatsobligaties”, zo verklaarde de directeur van het fonds Yngve Slyngstad.

De verschuiving van honderden miljarden dollars uit staatsobligaties richting vastgoed is de opmaat naar een nieuw tijdperk van hoge inflatie. De UBS bubble index, dat de prijsontwikkeling van vastgoed in verschillende wereldsteden volgt laat al duidelijk zien welk effect de vlucht van vermogen heeft op de huizenprijzen. In Hong Kong zijn de prijzen al in de ‘bubbelfase’, terwijl je in lijstaanvoerder Londen nu al veertien jaarsalarissen moet neertellen om een bescheiden appartement van 60 vierkante meter te bemachtigen.

De vlucht uit obligaties is nog maar net begonnen, wat betekent dat de prijzen van vastgoed in grote wereldsteden nog veel verder kunnen stijgen. Ook andere zogeheten ‘hard assets’ zullen de aandacht krijgen van vermogensbeheerders, nu de zorgen over de obligatiemarkt verder toenemen.

Vermogen vlucht van obligaties naar hoogwaardig vastgoed (Bron: UBS)

Negatieve rente op obligaties
De vlucht naar liquiditeit en de extreem lage rente heeft ervoor gezorgd dat de yield van veel obligaties naar een dieptepunt gedaald is. Wereldwijd is op dit moment voor omgerekend $6 biljoen aan staatsobligaties in omloop waarop de rente negatief is, waarvan $2 biljoen in de eurozone. Het totaal aan staatsobligaties dat minder dan 1% oplevert bedraagt zelfs $17 biljoen. De meest extreme voorbeelden zijn leningen aan de Zwitserse en Duitse overheid, waar beleggers voor een looptijd van twee jaar genoegen nemen met respectievelijk -1,046% en -0,4%. Zelfs Italiaans en Spaans schuldpapier met deze looptijd wordt al tegen een rente van ongeveer nul procent verhandeld. De Zwitserse bank UBS waarschuwde ook al voor de gevaren van een renteverhoging in de Verenigde Staten. Dat zou een enorme daling in de obligatiekoersen teweeg kunnen brengen die in dollars genoteerd staan. De bank verwacht dat de rente volgend jaar met in totaal 60 basispunten verhoogd zal worden, wat een desastreus effect zal hebben op die miljarden aan dollarleningen die bij verschillende beleggingsfondsen en centrale banken op de balans staan. Mark Haefele, vermogensbeheerder bij UBS, merkt dat klanten zich steeds meer zorgen beginnen te maken over obligaties. Maar ook zij weten geen alternatief om al dat vermogen in te parkeren.

Steeds meer schuldpapier levert geen rente op (Bron: Bloomberg, BofA Merrill Lynch)

Centrale banken verkopen
Door de daling van de olieprijs en de dalende grondstofprijzen zien exporterende landen in het Midden-Oosten en in Azië zich gedwongen valutareserves te verkopen. China heeft sinds de zomer van vorig jaar al meer dan $500 miljard gebruikt, terwijl Rusland sinds de koersval van de roebel van vorig jaar ook al meer dan $150 miljard uit haar reserves heeft moeten halen. Saoedi-Arabië, een land dat bij de hoge olieprijs van de afgelopen jaren overschotten aan dollars terug kon uitlenen aan de Verenigde Staten, moet nu zelf de kapitaalmarkt op om het gat in de begroting te dichten. Ook bouwt het land in hoog tempo haar dollarreserves af, namelijk met $12 miljard per maand. De verwachting is dat centrale banken wereldwijd tegen het einde van 2016 $1,5 biljoen minder aan staatsobligaties op hun balans hebben staan dan nu het geval is. De vraag is wie al dat schuldpapier moet kopen om een scherpe stijging van de rente (en een verdere waardedaling van staatsobligaties) te voorkomen...

Centrale banken verkopen dollarreserves (Grafiek via de Telegraph)

Lees ook:
25 november 2015