Tag: hendrik oude nijhuis

Ingehaald door…. IJsland

IJsland werd in 2008 getroffen door een economische ramp. De banken gingen failliet en waren te groot om te redden. U herinnert zich de berichten in de media over IJsland (en IceSave) vast nog wel.

Dan Finland en Nederland. De zogeheten ‘sterke landen’ van de eurozone. Beide landen kregen ook te maken met economische schokken die overigens weinig voorstelden vergeleken met de bankencrisis in IJsland. Des te opmerkelijker dan ook dat de economie van IJsland beter presteert. De verklaring? Finland en Nederland zitten gevangen in de euro. IJsland niet.

IJsland

De werkloosheid in IJsland bedraagt momenteel 4,1%. Minister-president Gunnlaugsson verwacht dat dit percentage zelfs tot onder de 2% zal dalen. Bovendien heeft de IJslandse economie de omvang van voor de crisis in 2008 reeds gepasseerd.

In 2008 gingen de banken in IJsland failliet. Zelf moest het land lenen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) om niet ook failliet te gaan. Er werd vervolgens stevig bezuinigd, de kroon kelderde 60% in waarde en de inflatie schoot tijdelijk fors omhoog. Dankzij de goedkope munt werd IJsland plotseling interessant voor buitenlandse investeerders. Vanwege de hoge private schulden had de crisis in IJsland gemakkelijk kunnen uitmonden in een depressie maar vooral door de goedkope IJslandse kroon bleef het land dat bespaard.

Koers van de IJslandse kroon tegenover de euro

Finland

In Finland bedraagt de werkloosheid op dit moment 9,4%. En de Finse economie is momenteel ruim 5% kleiner dan in 2007. Finland kreeg de afgelopen jaren te maken met drie schokken. De eerste twee hebben te maken met technologieconcern Apple…

Door het succes van de iPhone werd Nokia vrijwel weggevaagd. In zijn beste jaren was Nokia goed voor maar liefst 40% van de totale investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Finland. De tweede schok heeft te maken met de digitalisering van kranten en magazines (kortom: de iPad). Als gevolg van deze digitalisering daalt de vraag naar papier – eerder goed voor 10% van de export van Finland.

Een derde schok heeft te maken met Rusland. Rusland was eerder eveneens goed voor 10% van de export van Finland. Vanwege de lage olieprijs en Europese sancties staat deze export nu onder druk.

Met een eigen munt had Finland deze kunnen devalueren waarmee concurrentiekracht zou zijn gewonnen. Daarvan is namelijk veel verloren gegaan sinds de euro is ingevoerd doordat de Finnen de lonen sterk hebben laten oplopen. Een goedkopere munt zou bovendien de inflatie opstuwen. Dat zou voor Finland evenmin ongunstig zijn aangezien het land juist kampt met dalende prijzen (deflatie). Vanwege de euro is devaluatie geen optie meer en is Finland nu gedwongen tot een 'interne devaluatie'. Zo stelde minister-president Sipilä afgelopen week nog voor de lonen 5% te verlagen. Bovendien worden belastingen verhoogd. En bezuinigt de Finse overheid om haar begrotingstekort maar niet boven de Europese grens van 3% te laten uitkomen. Door aanhoudende bezuinigingen, lastenverzwaringen en lagere lonen daalt de binnenlandse consumptie. Het antwoord van de Finse overheid daarop? Nog meer bezuinigen. Vanwege de euro en Brussel mag en kan het land niet anders...
Nederland
In Nederland bedraagt de werkloosheid momenteel 6,9%. En onze economie is nu fractioneel kleiner dan in 2007. Anders dan voor Finland is de euro voor Nederland niet te duur maar juist te goedkoop. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het zeer hoge handelsbalansoverschot van Nederland van circa 10%. Let wel: dat wij een overschot hebben betekent automatisch dat elders tekorten zijn. De schok waar Nederland mee te maken kreeg betreft de daling van de huizenmarkt. Mede door de forse overheidssubsidiëring van hypotheekschuld en de te goedkope euro was in Nederland een huizenprijzen luchtbel ontstaan die in 2008 knapte. Dalende huizenprijzen zorgden ervoor dat veel Nederlanders zich genoodzaakt voelden hun uitgavenpatroon te matigen. Een recessie volgde. In reactie op de recessie en om binnen de Europese 3%-norm te blijven besloot onze overheid zelf eveneens te gaan bezuinigen. Bezuinigingen aan private en publieke kant versterkten elkaar en verklaren waarom onze economie nog altijd kleiner is dan in 2007. Zelfs tijdens de Grote Depressie in de jaren '30 van de vorige eeuw was het met de groei niet zo beroerd gesteld. Met dank aan de euro.
De euro maakt problemen erger (ook in de sterke landen)
Ook voor de zogeheten 'sterke landen' van de eurozone die zich netjes aan alle regels houden is de euro destructief. Een devaluatie is door de euro niet meer mogelijk, het rente-instrument is als gevolg van de euro eveneens opgegeven en tekorten van boven de 3% zijn niet meer toegestaan. Wanneer zich een schok voordoet is de enige optie nog om te bezuinigen. Maar in tijden van zwakte verergert dat de zaken alleen maar. Door de euro worden gewone problemen (Finland, Nederland) veranderd in buitengewone problemen. En van extreme problemen (Griekenland) maakt de euro een regelrechte ramp. IJsland werd in 2008 eveneens met extreme problemen geconfronteerd. Maar zijn economie is de crisis inmiddels alweer te boven en bijna geen IJslander die nog werkloos is. IJsland had de euro (gelukkig) niet... Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett. Zijn publicaties zijn verschenen in zowel Nederlands- als Engelstalige media, waaronder Het Financieele Dagblad, Z24.nl en Gurufocus.com. Eerder is hij als bestuurslid actief geweest voor onder andere de beleggingsstudieclubs HCC Beleggen en B.S.C. Duitenberg. Hendrik heeft Management, Economics & Law aan de Universiteit Twente gestudeerd en is auteur van de Nederlandstalige bestseller over Warren Buffett: 'Leer beleggen als Warren Buffett - zijn beleggingsstrategie in theorie & praktijk'. Van dit boek is in 2014 een derde druk uitgebracht en is tevens als audioboek beschikbaar. Online hebben al meer dan 100.000 beleggers een exemplaar van ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aangevraagd. *Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is via deze link te downloaden (PDF-bestand). Lees meer over value-investing op warrenbuffett.nl en beterinbeleggen.nl Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.

28 juli 2015
Griekenland in het klein… (in eigen land)‏

Goed nieuws: na jaren van misère herstelt de Nederlandse huizenmarkt zich. Het afgelopen kwartaal werden ongeveer 50.000 woningen verkocht en sinds 2007 was dat aantal niet zo hoog. En hoewel er regionaal flinke verschillen zijn herstellen de prijzen zich eveneens, inmiddels al zes kwartalen op rij. Voor dit jaar rekent De Nederlandsche Bank (DNB) op een stijging van 2,3%. Voor komend jaar wordt op 3,7% gerekend en voor 2017 op een prijsstijging van 4,2%.

Omgekeerd ‘Robin Hood’-effect

Onze overheid spendeert jaarlijks ruim €2 miljard aan huursubsidie. Aan belastinginkomsten loopt de overheid ongeveer €14 miljard mis vanwege de hypotheekrenteaftrek. Omdat huiseigenaren gemiddeld kapitaalkrachtiger zijn dan bewoners van een sociale huurwoning wordt vanwege het grote verschil in subsidie wel gesproken over een omgekeerd ‘Robin Hood’-effect.

Maar dat is eigenlijk niet helemaal terecht… Het hypotheekrenteaftrekvoordeel is immers verdisconteerd in de huizenprijs. Een starter schiet er nauwelijks iets mee op, want tegenover het belastingvoordeel staat immers een extra hoge huizenprijs. Zonder hypotheekrenteaftrek zouden woningen in Nederland een stuk goedkoper zijn.

Wie profiteert wel van de hypotheekrenteaftrek? Vooral de banken. Door de hoge huizenprijzen – mede een gevolg van de hypotheekrenteaftrek – wordt vrijwel iedereen die zich voor het eerst op de woningmarkt begeeft gedwongen zich heel diep in de schulden te steken.

Lage rente stimulans huizenmarkt
Dat het met name banken zijn die indirect profiteren van overheidssubsidie op (hypotheek)schulden is op z'n minst wat zuur te noemen. Banken speelden eerder een grote rol in het ontstaan van de kredietcrisis en wentelden miljardenverliezen op de belastingbetaler af. Dat kunststukje werd met de eurocrisis in grote lijnen herhaald. Door de eurocrisis - wij verwachten daar voorlopig nog niet van af te zijn - zit Nederland opgescheept met extreem lage renteniveaus. Dat vormt een sterke stimulans voor onze huizenmarkt: zoals aangegeven ziet DNB de huizenprijzen in Nederland de komende drie jaar meer dan 10% stijgen. De gunstige vooruitzichten vormen wat ons betreft een uitgelezen kans om de Nederlandse huizenmarkt structureel te versterken. En wij zijn niet de enigen die zo denken...
Nibud, DNB en IMF
Het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) wijst vanwege de torenhoge schulden bij Nederlandse huishoudens op het beperken van de 'loan to income'-ratio. Gedachte is dat er bij een bepaald inkomen eenvoudigweg minder geleend mag worden voor een hypotheek. Dat verkleint de kans op problemen wanneer dat inkomen om wat voor reden dan ook onder druk zou komen. De Nederlandsche Bank wijst met name op lagere 'loan to value'-ratio's. Dus minder lenen ten opzichte van de veronderstelde waarde van het onderpand. Ten opzichte van die waarde mag in Nederland nu nog 103% geleend worden en dat percentage wordt tot 2018 verlaagd tot 100%. Maar vergeleken met vrijwel ieder ander land is dat nog steeds een extreem hoog percentage. Partijen als het IMF (Internationaal Monetair Fonds), de AFM (Autoriteit Financiële Markten) en DNB zien de 'loan to value'-ratio het liefst beperkt tot 80% of maximaal 90% van de waarde van het onderpand. Dit voorkomt dat starters gelijk onder water komen te staan wanneer de huizenprijzen ook maar enkele procenten daalt.
Een uitgelezen kans
De prijsstijgingen die voor de komende jaren worden voorzien bieden een uitgelezen kans onze huizenmarkt met aangescherpt beleid structureel te versterken, zonder dat daardoor de nominale huizenprijzen hoeven te dalen. De hypotheekrenteaftrek kan versneld worden afgebouwd en de 'loan to income'- en de 'loan to value'-ratio's kunnen worden aangescherpt. Dat voorkomt problemen in de toekomst vanwege de enorme private schuldenberg in Nederland (deze bedraagt momenteel maar liefst 230% van ons bruto binnenlands product). Maar banken en politici zien daar weinig in. Zij zien de huizenbubbel kennelijk graag opnieuw opgeblazen en de hypotheekrenteaftrek onaangetast. Voor starters op de woningmarkt is het daardoor onvermijdelijk zich heel diep in de schulden te steken. Zij worden zo goed beschouwd een soort Griekenland in het klein... Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett. Zijn publicaties zijn verschenen in zowel Nederlands- als Engelstalige media, waaronder Het Financieele Dagblad, Z24.nl en Gurufocus.com. Eerder is hij als bestuurslid actief geweest voor onder andere de beleggingsstudieclubs HCC Beleggen en B.S.C. Duitenberg. Hendrik heeft Management, Economics & Law aan de Universiteit Twente gestudeerd en is auteur van de Nederlandstalige bestseller over Warren Buffett: 'Leer beleggen als Warren Buffett - zijn beleggingsstrategie in theorie & praktijk'. Van dit boek is in 2014 een derde druk uitgebracht en is tevens als audioboek beschikbaar. Online hebben al meer dan 100.000 beleggers een exemplaar van ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aangevraagd. *Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is via deze link te downloaden (PDF-bestand). Lees meer over value-investing op warrenbuffett.nl en beterinbeleggen.nl Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.

21 juli 2015
Duitsland is hot (en dat is een probleem)‏

De eurozone kampt met een probleem dat vanaf het begin al speelt. De nationale economieën verschillen sterk en van een optimaal valutagebied welk met een eenheidsmunt beter af zou zijn is geenszins sprake. Waar het huidige beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) voor sommige landen voorwaarde vormt om niet failliet te gaan dreigt voor andere landen juist oververhitting.

Duitsland: eerder zelf de zieke man

De combinatie van een niet-optimaal valutagebied en monetair beleid dat voor alle eurolanden hetzelfde is vormt de oorzaak van de huidige problemen. Al in aanloop naar de monetaire unie daalden de rentes in de landen aan de rand van de eurozone tot dicht bij het renteniveau in Duitsland, de grootste economie van Europa.

Zo daalde de rente in Italië van meer dan 13% in 1995 naar amper 4% in 1998. Dat was nog maar een kwart procent meer dan de Duitse rente. Deze rentedaling zorgde voor huizenbubbels in landen als Spanje en Ierland hetgeen in die landen later voor grote problemen zorgde.

Vanwaar die lage rente eerder? Dat was – opmerkelijk genoeg – vooral ingegeven door Duitsland zelf. Duitsland was eerder zelf de zieke man van Europa, kampte met hoge werkeloosheid en structurele hervormingen waren hoogstnodig. Een lage rente kwam Duitsland daarbij goed van pas.

Situatie omgekeerd
De situatie nu: momenteel zien we dat de eurozone juist geconfronteerd wordt met de omgekeerde variant van hetzelfde probleem. Duitsland heeft haar concurrentiekracht fors verbeterd, haar overheidsfinanciën op orde en de Duitse economie groeit al jaren harder dan de rest van de eurozone. De Duitse economie is sterk en veerkrachtig. De werkloosheid is er gedaald tot 4,8% wat het laagste niveau is sinds de Duitse eenwording. Ter vergelijking: exclusief Duitsland bedraagt het werkloosheidspercentage in de eurozone maar liefst 14,1%.
Oververhitting in Duitsland?
Duitse werkgevers merken dat het steeds moeilijker wordt goede werknemers te vinden. IG Metall, de grootste vakbond in Duitsland, heeft met werkgevers een akkoord gesloten over een loonsverhoging van 4,3%. De Duitse huizenmarkt zit flink in de lift en het consumentenvertrouwen was er in jaren niet zo hoog. Voor Duitsland is er momenteel geen enkele noodzaak tot grootscheeps stimuleringsoperaties. Sterker, dergelijke stimuleringsoperaties vormen voor Duitsland een niet te onderschatten risico. De ECB is momenteel actief om voor meer dan EUR 1.100 miljard staatsobligaties op te kopen. Dat stuwt de prijzen van allerlei assets zoals obligaties, huizen en aandelen. Door het stimuleringsbeleid van de ECB is de euro fors in waarde gedaald wat een extra stimulans vormt en bovendien halveerde de olieprijs het afgelopen jaar ook nog eens. Jens Weidmann, president van de Duitse Bundesbank, waarschuwde recent voor oververhitting van de Duitse huizenmarkt. En Wolfgang Schauble, de Duitse minister van Financiën, waarschuwde voor grote problemen door mis-allocatie van kapitaal veroorzaakt door de extreem lage rente. Voorlopig zien wij de ECB haar stimuleringsbeleid gewoon doorzetten. Maar met steeds meer tekenen van oververhitting en oplopende inflatie zien wij in Duitsland een steeds fellere tegenstander van het ECB-beleid. Dit terwijl men in Zuid-Europa eigenlijk niet zonder het stimuleringsbeleid en bijbehorende kunstmatig lage rentes kan... Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett. Zijn publicaties zijn verschenen in zowel Nederlands- als Engelstalige media, waaronder Het Financieele Dagblad, Z24.nl en Gurufocus.com. Eerder is hij als bestuurslid actief geweest voor onder andere de beleggingsstudieclubs HCC Beleggen en B.S.C. Duitenberg. Hendrik heeft Management, Economics & Law aan de Universiteit Twente gestudeerd en is auteur van de Nederlandstalige bestseller over Warren Buffett: 'Leer beleggen als Warren Buffett - zijn beleggingsstrategie in theorie & praktijk'. Van dit boek is in 2014 een derde druk uitgebracht en is tevens als audioboek beschikbaar. Online hebben al meer dan 100.000 beleggers een exemplaar van ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aangevraagd. *Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is via deze link te downloaden (PDF-bestand). Lees meer over value-investing op warrenbuffett.nl en beterinbeleggen.nl Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.

5 mei 2015
Buffett: “Grexit zo gek nog niet”

Komende donderdag moet Griekenland €462 miljoen aan het Internationaal Monetair Fonds (IMF) terugbetalen. Vooralsnog is onduidelijk of dat ook echt gaat gebeuren. Door zo’n betaling komt de uitbetaling van Griekse lonen en pensioenen een week later namelijk mogelijk in gevaar. De nieuwe Griekse regering stelt dat de keuze in dat geval zo moeilijk niet is: “We hebben een linkse regering, dus als we moeten kiezen tussen een verzuim aan het IMF of een verzuim aan ons eigen volk is de keuze snel gemaakt.”

Die €462 miljoen is voor de Grieken momenteel al een hoog bedrag, maar dat valt bijna in het niet bij de €30 miljard die het land later dit jaar nog moet ophoesten. De Wall Street Journal maakte een overzicht van de schulden die jaarlijks afgelost moeten worden en dat ziet er als volgt uit.

Griekenland moet dit jaar heel veel schulden aflossen (Bron: Wall Street Journal)

(Nederlandse) belastingbetaler de klos
Waar de Griekse schuld aan het begin van de eurocrisis grotendeels in handen van (Duitse en Franse) banken was is dit 'bezit' inmiddels grotendeel op het bord van de Europese belastingbetaler komen te liggen. Voor Nederland gaat het om zo'n €15 miljard. Onze voormalige minster van Financiën, Jan Kees de Jager, stelde eerder het volgende over de Griekse schulden die in handen van de Nederlandse belastingbetaler terecht waren gekomen: "We verdienen er hoogstwaarschijnlijk aan. Ik geloof niet dat veel mensen dat hebben gezien." Volgens Warren Buffett is voor de eurozone een Grexit zo gek nog niet:
"Wanneer de Grieken vertrekken hoeft dat voor de euro zo slecht nog niet te zijn. Wanneer iedereen ervan doordrongen wordt dat begrotingsafspraken nagekomen moeten worden is dat goed voor de euro. Vanaf het begin was mij al wel duidelijk dat aan de euro structurele problemen verbonden zijn, wat overigens niet betekent dat de munt per definitie mislukt. Voor de problemen moet een oplossing gevonden worden en landen die dat niet willen horen niet in de euro thuis."
Tijdens een interview met CNBC gaf Buffett aan dat de eurolanden zaken als arbeidsmarkt, begrotings- en economisch beleid op elkaar moeten afstemmen: "Een gezamenlijke munt met landen die allemaal een andere kant op gaan is onmogelijk."
Twijfel
Zelf twijfelen we aan de stelling dat Europa sterker wordt wanneer landen zomaar kunnen besluiten uit de euro te stappen. Euro's van zwakke eurolanden zijn dan een stuk riskanter dan die van de sterkere landen. De riskantere euro's van de zwakkere eurolanden zouden een hogere rente rechtvaardigen. Maar dat maakt de bestaande schulden voor die landen al heel snel onhoudbaar… Wanneer Griekenland besluit uit de euro te gaan zal haar nieuwe munt zeer waarschijnlijk direct in waarde kelderen. Griekenland zal enige tijd een paria op de financiële markten zijn en genoodzaakt worden zelf geld te drukken om ambtenaren en pensioenen te kunnen betalen. De deflatie die Griekenland al jaren kwelt slaat dan vrijwel gelijk om in een torenhoge inflatie. Na aanvankelijk wellicht enige sociale onrust, enkele kwartalen met stevige krimp en een nog hogere werkloosheid zal een stevig economisch herstel inzetten. Voor de Grieken gloort er dan na jaren van misère eindelijk weer hoop. Maar of een wederopstanding van de Griekse economie buiten de muntunie echt gunstig is voor de euro zelf valt te bezien. Voor andere zwakke eurolanden wordt dan immers duidelijk dat een exit zo gek nog niet is... Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis is een expert op het gebied van value investing en medeoprichter van Kingfisher Capital, een op value investing principes gebaseerde business model & investment research boutique. Hij heeft uitgebreid onderzoek verricht naar de investeringsstrategieën van value investors als Warren Buffett. Zijn publicaties zijn verschenen in zowel Nederlands- als Engelstalige media, waaronder Het Financieele Dagblad, Z24.nl en Gurufocus.com. Eerder is hij als bestuurslid actief geweest voor onder andere de beleggingsstudieclubs HCC Beleggen en B.S.C. Duitenberg. Hendrik heeft Management, Economics & Law aan de Universiteit Twente gestudeerd en is auteur van de Nederlandstalige bestseller over Warren Buffett: 'Leer beleggen als Warren Buffett - zijn beleggingsstrategie in theorie & praktijk'. Van dit boek is in 2014 een derde druk uitgebracht en is tevens als audioboek beschikbaar. Online hebben al meer dan 100.000 beleggers een exemplaar van ‘Leer beleggen als Warren Buffett’ aangevraagd. *Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is via deze link te downloaden (PDF-bestand). Lees meer over value-investing op warrenbuffett.nl en beterinbeleggen.nl Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.

8 april 2015
Column: Grexit?

Na een tijd van relatieve rust dreigt opnieuw het risico van een Grexit. Die term, een samenvoegsel van ‘Griekenland’ en ‘exit’, verwijst naar een eventueel vertrek van Griekenland uit het eurogebied. De oorzaak van alle ellende: Wanneer landen die in economisch opzicht sterk van elkaar afwijken zich samenvoegen in een muntunie (zonder dat sprake is van een politieke unie) is dat doorgaans de opmaat tot een economische ramp. Terwijl het aanvankelijk allemaal juist zo’n succes lijkt.

Wanneer een land zich bij een muntunie aansluit wordt de mogelijkheid opgegeven in de toekomst de eigen munt te kunnen devalueren en om zelf geld bij te kunnen drukken. Voor beleggers in staatsobligaties van zo’n land worden de risico’s daarmee fors verkleind waardoor de rente stevig daalt. Zo’n lage rente maakt de bestaande schulden heel makkelijk betaalbaar. Tot hervormen is geen enkele noodzaak en lenen is opeens spotgoedkoop. Ambtenarensalarissen kunnen omhoog, met uitkeringen kan ruimhartig worden omgegaan en ook een oplopende schuld is vanwege de lage rente geen enkel probleem.

Althans, tot het moment dat de rente stijgt… Dan blijkt de schuld plotsklaps onhoudbaar en wordt ‘opeens’ duidelijk dat de oudje trucjes niet langer opgaan (het bijdrukken van geld en / of het devalueren van de eigen munt).

Interne devaluatie
De enige resterende optie is een zogeheten interne devaluatie. Waar een land buiten een muntunie aan concurrentiekracht kan winnen door de munt te devalueren moet dat proces nu als het ware intern gebeuren, door te hervormen en te bezuinigen. Maar eenvoudig is dat niet. Structurele hervormingen nemen vele jaren in beslag en bezuinigen betekent doorgaans ook minder belastinginkomsten wat de schuld des te ondraaglijker maakt. Zo wordt in Griekenland inmiddels al jarenlang hervormd en fors bezuinigd. En ondanks dat EUR 100 miljard van de Griekse schuld kwijtgescholden is, liep de Griekse schuldquote op van 105% aan het begin van de eurocrisis (in 2008) tot een recordhoge schuldquote van 175% afgelopen jaar.

Hoe groot is de kans op een Grexit?

Belastingbetaler de klos
Over twee weken (op 25 januari) vinden er in Griekenland vervroegde parlementsverkiezingen plaats. Aan kop in de peilingen gaat momenteel de linkse partij Syriza, een soort Griekse SP. Syriza is van plan met het rigoureuze bezuinigingsprogramma te stoppen en af te schrijven op de Griekse schuld. Heel vreemd is het plan van Syriza niet. Hoe graag ze ook zou willen, Griekenland is simpelweg niet in staat haar volledige schuld terug te betalen. Waar de Griekse schuld tot enkele jaren geleden nog met name in handen van banken was zijn het nu de ECB, de Europese fondsen en het IMF die de Griekse schuld in bezit hebben. Het zijn daarmee eigenlijk gewoon de Europese belastingbetalers die straks voor de schade opdraaien. Volgens Merkel niet meer zo gevaarlijk... Wint Syriza de verkiezingen en wordt daadwerkelijk op Griekse schuld gekort dan zit de ECB met een probleem (een enorm pakket Griekse obligaties die nauwelijks nog wat waard blijken). Heel logisch dat de ECB in dat geval zou besluiten dat Griekenland niet langer deel kan blijven uitmaken van de euro en het land de muntunie maar moet verlaten. Opmerkelijk genoeg zou dat dan weer een beslissing zijn die ingaat tegen de wil van de Griekse bevolking zelf (en van Syriza). Grote vraag is vervolgens wat er gebeurt wanneer de rente van een andere probleemland in de eurozone begint op te lopen. Gaat de ECB dan opnieuw obligaties kopen met alle risico's van dien? Een andere optie is er goed beschouwd niet eens. Volgens de Duitse bondskanselier Merkel moet Griekenland zelf maar weten of ze in de euro wil blijven of niet. Een eventueel vertrek is volgens haar niet zo gevaarlijk meer. Wij plaatsen daar grote vraagtekens bij. Net zoals we die overigens al jarenlang bij het hele euro-experiment zetten.* Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage. *Een aantal van onze columns over de euro bundelden wij al weer bijna vijf jaar geleden (april 2010) in een online-boekje getiteld 'Terug naar de Gulden?'. Dit boekje is via deze link te downloaden (PDF-bestand):

12 januari 2015
Een volatiele beursmaand, wat nu?

Wanneer u het financiële nieuws ook maar enigszins gevolgd heeft kan het u niet ontgaan zijn: aandelenmarkten bewogen zich in de maand oktober uiterst volatiel. Aanvankelijk daalden de beurzen fors. Het Financieele Dagblad besteedde er haar volledige voorpagina aan. En de NOS een apart item in haar achtuurjournaal. Maar zoals vaker het geval: wanneer de dalingen in de media breed uitgemeten worden is het meeste leed vaak al geleden… Zo ook deze keer. Aandelenmarkten zetten in de tweede helft van oktober een spectaculair herstel in waarmee de eerder opgelopen averij meer dan volledig ingelopen werd. De Dow Jones, ’s werelds bekendste beursindex, bereikte gisteren zelfs het allerhoogste niveau ooit. Beleggers die de recente paniekerige berichten in de media ter harte namen en besloten tijdelijk uit aandelen te gaan misten het herstel van ongeveer 10% in de afgelopen twee weken. Daarmee ‘verloren’ zij een jaar: 10% is meer dan van aandelen in een volledig jaar verwacht mag worden…

Wat doen wij?
In plaats van te proberen de aandelenmarkten te 'timen' zijn beleggers in individuele aandelen ons inziens veel beter af door op die individuele aandelen te focussen. Het is in ieder geval de aanpak waar we zelf consequent aan vasthouden. Wij besteden meer dan 95% van onze tijd aan het speuren naar en analyseren van individuele aandelen en de achterliggende bedrijven. Om vervolgens, gebaseerd op die research, goed gespreid in value-aandelen te beleggen (aandelen waarvan we de intrinsieke waarde duidelijk boven de beurswaarde veronderstellen). Een blik op de aandelenbeurs in totaliteit komt er amper aan te pas. Fluctuaties zoals die zich afgelopen maand hebben voorgedaan nemen we voor lief. Ze zijn onvermijdelijk bij het beleggen in aandelen en doen zich eens in de zoveel tijd voor. Maar goed om te weten: op termijn tenderen aandelenbeurzen opwaarts en geldt dat value-aandelen het als groep nog eens extra goed doen.
Aandelenbeurzen bescheiden gewaardeerd
Aandelenbeurzen mogen zich afgelopen maand uiterst volatiel gedragen hebben, erg duur zijn ze in onze ogen niet. Voor 's werelds belangrijkste beursindex (de Amerikaanse S&P 500) geldt momenteel een waardering die vrijwel gelijk aan haar historische gemiddelde is. Dat terwijl een wat hoger dan gemiddelde waardering ons op dit moment logisch zou lijken... Immers, bedrijven hebben momenteel bovengemiddeld veel cash op hun balans en corrigeert u daarvoor dan zijn de waarderingen wat lager dan ze in eerste instantie lijken te zijn. En daarnaast geldt, we noemden dit al wel vaker, dat de huidige extreem lage rente een wat bovengemiddelde waardering zou rechtvaardigen (wat momenteel dus niet het geval is). Maar dat aandelenbeurzen naar ons oordeel niet duur zijn betekent niet dat ze niet kunnen dalen. Zeker op korte termijn geldt dat aandelenbeurzen zich niet laten 'timen'. Speculeren wat beurzen op korte termijn zullen doen is dan ook verspilling van tijd en heel dikwijls ook van rendement! Hoewel aandelenbeurzen naar ons oordeel nog bescheiden gewaardeerd zijn, merken we op dat ook een 'gemiddelde waardering' nog geen aanleiding zou moeten vormen om de beurs de rug toe te keren. Dan mag namelijk nog steeds een rendement verwacht worden in lijn met het historische gemiddelde. Gecorrigeerd voor inflatie is dat zo'n 6,5% per jaar. Door: Hendrik Oude Nijhuis (http://www.warrenbuffett.nl) *Van het gespreid in value-aandelen beleggen mag een gemiddeld jaarrendement verwacht worden dat hier beduidend boven ligt.

3 november 2014
Over Columbus en de Mona Lisa‏

De aandeelhoudersbrieven van Warren Buffett’s Berkshire Hathaway zijn onder beleggers alom bekend. Dat geldt in beduidend mindere mate voor Buffett’s brieven uit de periode voor Berkshire. Die brieven waren gericht aan de investeerders in zijn toenmalige partnerships en waren beslist net zo interessant…

Hieronder treft u drie vrij vertaalde citaten van Buffett aan uit zijn partnershipbrieven van begin jaren ’60. Buffett was toen begin dertig. Steevast benadrukte hij in die brieven het indrukwekkende effect van compounding oftewel rente op rente (exponentiële groei).

Wanneer een wat hoger rendement gecombineerd wordt met een wat langere periode blijkt hoe krachtig het effect van compounding is. Buffett, die begin jaren ’60 zelf al een behoorlijk kapitaal vergaard had met zijn partnership, kon door dit effect uitgroeien tot de rijkste persoon op aarde.

Aan het achterliggende wiskundige principe van exponentiële groei is de afgelopen halve eeuw uiteraard niets veranderd. Dus u kunt hier evenals Buffett van profiteren. Nu over naar de aansprekende voorbeelden waarover de nog jonge Buffett begin jaren '60 in zijn partnershipbrieven vertelde. 18 januari 1963 - Warren Buffett
"Ik weet uit onbetrouwbare bron dat de expeditie van Christopher Columbus (in 1492), goedgekeurd door de Spaanse koningin Isabella, ongeveer US $ 30.000 kostte. Op deze expeditie, waarbij Columbus voor ogen had een nieuwe zeeroute naar Azië te vinden, ontdekte hij de 'nieuwe wereld' (Amerika).

Alom wordt deze expeditie van Columbus waarbij hij per ongeluk de nieuwe wereld ontdekte als een succes gezien. Maar vanuit investeringsperspectief bekeken is dat nog maar de vraag...

Zou de genoemde US $ 30.000 namelijk geïnvesteerd zijn tegen 4% dan zou dit bedrag inmiddels zijn uitgegroeid tot meer dan US $ 2.000.000.000.000 (US $ 2 biljoen) in 1962."
18 januari 1964 - Warren Buffett
"Afgelopen jaar, om het effect van 'compounding' duidelijk te maken, vertelde ik over de Spaanse koningin Isabella en haar 'financiële adviseurs'. U herinnert zich hun investering die leidde tot de ontdekking van Amerika, een investering die puur financieel bezien behoorlijk bedenkelijk was.

Omdat het onderwerp van compounding zo interessant is heb ik dit jaar een ander voorbeeld, namelijk uit de wereld van de kunst. De Franse koning Francis I betaalde in 1540 een bedrag van 4.000 ecus voor de Mona Lisa van Leonardo da Vinci. En voor het geval u de fluctuaties van de ecu sindsdien niet bijgehouden heeft: 4.000 ecu komt ongeveer overeen met US $ 20.000.

Was koning Francis I met beide voeten op de grond blijven staan en had hij het bedrag tegen 6% geïnvesteerd dan zou zijn nalatenschap heel wat indrukwekkender zijn: ruim US $ 1.000.000.000.000.000 (US $ 1 triljoen), meer dan 3.000 keer de huidige staatsschuld en dat met slechts 6%.

Ik hoop dat ik met dit voorbeeld een einde gemaakt heb aan huishoudelijke discussies over de aankoop van schilderen en andere kunst onder het mom van 'investering'."
18 januari 1965 - Warren Buffett
"Onze twee laatste uitstapjes in de wereld van compounding hebben duidelijk gemaakt dat de verondersteld goede investeringen van koningin Isabella (financiering van de expeditie van Columbus) en koning Francis I (aankoop van de Mona Lisa) financieel bezien beroerde investeringen waren.

Ik bied mijn excuses aan aan iedereen die hier aanstoot aan genomen heeft. Maar uiteraard verandert daarmee de wiskunde achter compounding niet. Niettemin, een kritiekpunt is toch een beetje blijven hangen. Dat betreft dat mijn historische voorbeelden een wat negatieve toon hadden doordat ik enkel voorbeelden gaf van financieel bedenkelijke investeringen.
Voor het volgende voorbeeld geldt dat niet... In 1626 betaalde de 'gulle' Nederlander Peter Minuit, werkzaam voor de West-Indische Compagnie, een bedrag van US $ 26 (60 gulden) aan de Canarsie-indianen in ruil voor Manhattan. Het is wat lastig de huidige waarde van de grond onder Manhattan te bepalen maar op basis van recente grondtransacties becijfer ik de waarde daarvan momenteel op zo'n US $ 12,5 miljard. In eerste instantie lijkt Minuit vooral voor hem (en de West-Indische Compagnie) een goede deal gedaan te hebben. Maar hadden de Canarsie-indianen een rendement van 6,5% weten te behalen - in reclamefolders van beleggingsfondsen valt te lezen dat zo'n rendement best reëel is - dan hadden zij als laatst gelachen... Tegen 6,5% zou een bedrag van US $ 26 in 338 jaar zijn uitgegroeid tot ruim US $ 42 miljard. En met een half procentje meer (7% dus) zelfs tot US $ 205 miljard." Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.
>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

23 september 2014
De middenklasse verdwijnt, je wordt arm (of rijk)‏

Uit een heel recent rapport van uitkeringsinstantie UWV blijkt dat aan het banenverlies in de financiële sector in Nederland nog geen einde komt. Tussen 2007 en 2013 verdwenen er in deze sector al 38.000 banen. En de komende vijf jaar zullen er nog eens 15.000 banen verdwijnen.

De crisis mag het beeld dan wat vertroebeld hebben, de structurele oorzaak van het banenverlies betreft digitalisering en automatisering. Wie bezoekt er tegenwoordig nog een bankloket? Zelfs ‘ingewikkelde’ financiële producten als hypotheken zijn inmiddels vrijwel zonder menselijke tussenkomst eenvoudig online te regelen.

Kodak-moment
Voor wiens baan de komende tijd weggeautomatiseerd wordt, voelt het wellicht aan als een Kodak-moment. Kodak had in haar hoogtijdagen 145.000 mensen in dienst. Maar de fotofabrikant werd ingehaald door de techniek en ging failliet. Haar digitale opvolger, Instagram, werd vorig jaar voor US $ 1 miljard door Facebook overgenomen. Opvallend: Instagram telde toen slechts 13 werknemers. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Oxford ligt er voor veel sectoren een Kodak-moment in het verschiet. Bijna de helft (47%) van alle banen zou kwetsbaar voor nieuwe technologie zijn. Economen worden waarschijnlijk slachtoffer, maar eveneens accountants, juristen en zelfs journalisten, voor zover hun werk automatisch kan worden geformatteerd (voor het maken van sportverslagen is al software te koop). Niet de gevreesde outsourcing blijkt Westerse banen te vernietigen maar met name digitalisering, automatisering en robotisering. Van het vernietigen van banen is al sprake sinds het begin van de industriële revolutie maar nog niet eerder lag het tempo zo hoog als nu.
Verdwijnende middenklasse
De grootste slachtoffers zijn wat Amerikanen de blue- en white-collar workers noemen. Fabrieksarbeiders en ambachtslieden enerzijds, anderzijds juist ook het kantoorpersoneel. De trend tekent zich al duidelijk af in de Verenigde Staten maar Europa laat eenzelfde beeld zien: hoog- en laagbetaalde banen nemen relatief toe ten koste van het middensegment. Wie het niet vlot na het afstuderen lukt een goedbetaalde baan te vinden - een universitair diploma alleen biedt geen garantie (!) - loopt steeds meer de kans genoegen te moeten nemen met laagbetaald werk. Het verschil tussen de midden- en onderklasse wordt steeds diffuser. Een middenklasse-opleiding garandeert niet langer een middenklasse-baan, die zijn er steeds minder.
Jongeren
Wie op dit moment aan het begin van zijn carriere staat - zeg iedereen tussen de 20 en 40 jaar - heeft overigens met opvallend veel zaken pech. Automatisering maakt dat er momenteel sneller middenklasse-banen verdwijnen dan er nieuwe ontstaan. Vaste contracten worden amper meer vergeven. Wie er toch in slaagt een hypotheek te bemachtigen betaalt - ondanks de prijsdaling sinds 2008 - nog altijd erg veel voor een huis. Op een vergelijkbare stijging van de reële huizenprijzen zoals hun ouders gekend hebben hoeven de huidige starters in ieder geval niet te rekenen. En nu er de afgelopen vijftig jaar meer dan EUR 200 miljard (!) aan gasbaten uitgegeven is - met name aan extra ambtenaren en royale uitkeringen - geldt gelijktijdig dat de Nederlandse bevolking verouderd. Noodgedwongen wordt op de verzorgingsstaat beknibbeld en ook een flink deel van die rekening komt wederom bij de werkenden terecht. Wie zich tot de (verdwijnende) middenklasse rekent - en voor jongeren met flexibele contracten geldt dit in het bijzonder - raden wij twee zaken aan. Allereerst om eens serieus ondernemerschap te overwegen. Het opzetten van een eigen (schaalbaar) bedrijfsidee is tegenwoordig makkelijker en goedkoper dan ooit tevoren. En ten tweede een begin te maken met het opzetten danwel vergroten van een eigen beleggingsportefeuille (voorafgaand goed verdiepen in 'value investing' is aan te bevelen!). Hoe meer de factor kapitaal immers voor iemand aan het werk is, hoe minder afhankelijk diegene wordt van de (eigen) factor arbeid.. Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.
>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

5 augustus 2014
Feestje voor de aandelen ten einde?

Opvallend genoeg gedroegen Europese en Amerikaanse aandelenmarkten zich afgelopen maand verschillend. Waar Europa doorgaans Amerika volgt, daalden Europese aandelen in de maand juni juist terwijl Amerikaanse aandelen hun weg omhoog vervolgden.

Bovenstaande is des te opvallender gezien recent commentaar van beide centrale banken. De Europese Centrale Bank (ECB) neigt steeds meer naar extra stimuleringsmaatregelen. De Amerikaanse tegenhanger (FED) juist naar de afbouw daarvan – in eerste instantie door het opkopen van obligaties te verminderen (’tapering’) om later te worden gevolgd door renteverhogingen.

Minder sterke euro
Vanuit een 'top-down'-perspectief herstelt de Amerikaanse economie zich gestaag. De werkgelegenheid neemt toe wat zorgt voor meer inkomsten bij de Amerikaanse consument, die daardoor meer te besteden hebben wat weer leidt tot extra werkgelegenheid... De meeste cijfers over de Amerikaanse economie laten verbetering zien, zonder dat ze nu bijzonder sterk te noemen zijn. Dit maakt dat de FED haar beleid van 'tapering' rustig kan voortzetten maar dat echte renteverhogingen op korte termijn nog niet aan de orde hoeven zijn - ook omdat de inflatiedruk in Amerika nog vrij laag is. Gezien de erg lage - en dalende - inflatie in de eurozone en de bereidheid van de ECB tegen het deflatierisico op te treden door extra stimuleringsmaatregelen te nemen lijkt het waarschijnlijk dat de euro zal verzwakken afgezet tegen de dollar. Sinds begin mei is daarvan reeds sprake: financiële markten anticiperen kennelijk al op uiteenlopend monetair beleid in Europa en Amerika.
Amerikaanse aandelen
Afgelopen tijd hebben we al een aantal keer laten weten dat de Amerikaanse aandelenmarkten momenteel tegen een waardering van circa 16 keer de winst in historisch opzicht vrij normaal gewaardeerd zijn. Wordt ook rekening gehouden met de renteniveaus - wat we hierbij zelf nog niet deden - dan zijn Amerikaanse aandelen zelfs nog wat aan de goedkope kant te noemen. Gaan we er vanuit dat de waarderingen de komende tijd onveranderd blijven - gezien de normale waardering momenteel een redelijke aanname - dan geldt per definitie dat een rendement verwacht mag worden in lijn met de groei van de winst per aandeel. Voor dit jaar komt die verwachte groei in Amerika uit op 6 tot 8% en voor volgend jaar wordt 10 tot 12% verwacht.
Europese aandelen
Ondanks dat aandelenmarkten op beide continenten in juni verschillende kanten op bewogen voorzien wij dat de Europese markten de komende tijd eveneens opwaarts tenderen. Europese beurzen zullen worden gestuwd door de aangekondigde stimulerende maatregelen van de ECB en, zoals gangbaar, worden meegetrokken met de - naar verwachting - eveneens stijgende Amerikaanse beurzen. De winstgroei bij Europese bedrijven zal voorlopig echter achterblijven bij die in Amerika. Dat is een gevolg van het achterlopende economische herstel in Europa en het nadeel dat Europese bedrijven vooralsnog ondervinden van de dure euro.

Europese aandelen blijven achter bij de Amerikaanse (Bron: IEX)
Stijgende aandelenkoersen op het Europese continent zullen aanvankelijk dan ook hand-in-hand moeten gaan met 'multiple expansion' (oplopende waarderingen). Daartoe is best ruimte: Europese aandelen zijn vanuit historisch perspectief vrij laag gewaardeerd en bovendien aanzienlijk lager gewaardeerd in vergelijking met Amerika. Al met al lijken aandelenkoersten aan beide kanten van de oceaan, geopolitieke problemen voorbehouden, verder opwaarts te kunnen gaan. In Amerika gesteund door oplopende winsten, in Europa door de aangekondigde stimuleringsmaatregelen van de ECB. Aan het aandelenfeestje lijkt voorlopig kortom nog geen einde te komen. Hendrik Oude Nijhuis Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.
>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

22 juli 2014
Griekse mythe

Uit recente krantenkoppen valt af te leiden dat Griekenland haar begrotingstekort kennelijk heeft weten weg te werken. Afgelopen jaar was sprake van een overschot van 0,8% op de Griekse begroting. Een opmerkelijk gegeven aangezien toen Griekenland een paar jaar eerder haar werkelijke tekorten opbiechtte ze daarmee de euro nog aan de rand van de afgrond had gebracht.

Het nieuws dat Griekenland haar tekorten in enkele jaren volledig heeft weten weg te werken lijkt haast te goed om waar te zijn. En dat is het ook. Want bij het genoemde ‘overschot’ is geen rekening gehouden met de rente die Griekenland op haar enorme staatsschuld betalen moet. Eigenlijk is dat hetzelfde als iemand die amper rondkomt stelt geen probleem te hebben wanneer hij de rente op zijn hypotheek niet zou hoeven betalen…

Primair tekort
Bij een zogeheten 'primair' tekort (of overschot) wordt geen rekening gehouden met rente. In het geval van Griekenland gaat het om rentebetalingen aan allerhande bezitters van Griekse schuld: individuele Grieken en Griekse bedrijven, maar ook het IMF, de Europese Centrale Bank (ECB) en andere buitenlandse eigenaren van Griekse staatsschuld. Het gewone begrotingstekort (een herkapitalisatie van Griekse banken buiten beschouwing gelaten) kwam in Griekenland vorig jaar uit op 2,1%. Het verschil tussen het gewone begrotingstekort van minus 2,1% en het primaire overschot van 0,8% impliceert dat Griekenland vorig jaar circa 2,9% van haar bruto binnenlands product (bbp) kwijt was aan rentebetalingen op haar staatsschuld.
Extreem lage rente
De Griekse staatsschuld bedraagt ruim 170% van haar bbp. Kortom, kennelijk betaalt Griekenland een rente van slechts zo'n 1,7% (2,9% / 170%) over haar schuld. Dat is fors minder dan de rente van ruim 6% die momenteel voor Griekse obligaties met een looptijd van 10 jaar geldt. En eveneens, opmerkelijk genoeg, zelfs minder dan de rente van Nederlandse obligaties met eenzelfde looptijd (!). De extreem lage rente die Griekenland betaalt wordt verklaard door een combinatie van leningen met kortere looptijden (waarvoor de rente doorgaans lager ligt) en bijzonder gunstige voorwaarden van de noodleningen van het IMF en de ECB. Had Griekenland gewoon de actuele marktrente van ruim 6% moeten betalen dan zou haar tekort met meer dan 10% van het BBP onhoudbaar hoog zijn.
Hoe werkt het?
Zelfs wanneer een land een tekort heeft zal de schuldquote (schuld/bbp) dalen wanneer de nominale economische groei (economische groei plus inflatie) sterker groeit dan de schuld. Anders gesteld, in het geval er geen primair tekort is daalt de schuldquote wanneer de nominale economische groei hoger is dan de rente op de staatsschuld. Volgens het IMF zal het primaire overschot in Griekenland de komende jaren verder stijgen, en het begrotingstekort langzaam dalen. Maar tenzij Griekenland haar (nominale) economische groei flink weet op te schroeven zal van een begrotingstekort sprake blijven en zal haar schuldquote de komende jaren amper minder worden. Positieve krantenkoppen ten spijt, de veronderstelling dat de Griekse schuldenproblemen achter de rug zijn is niet meer dan een Griekse mythe. De kans lijkt ons zelfs groot dat Griekenland straks wederom een beroep op de Europese belastingbetaler zal moeten doen, simpelweg omdat de Griekse schuld goed beschouwd nog altijd onhoudbaar hoog lijkt. Door: Hendrik Oude Nijhuis Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/.

Is het herstel van Griekenland een mythe?

>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

8 mei 2014
De weddenschap van Warren Buffet

Zes jaar geleden ging Warren Buffett een interessante weddenschap aan. Buffett wedde dat over een periode van tien jaar een simpel indexfonds beter zou presteren dan het gemiddelde rendement van een aantal (door de tegenpartij te kiezen) gerenommeerde hedgefunds. Protégé Partners (Protégé), een vermogensbeheerder uit New York, nam de weddenschap aan. Zij selecteerden vijf zeer gerenommeerde zogeheten ‘fund of funds’ – dergelijke fondsen beleggen zelf weer gespreid in verschillende hedgefunds.

Zowel Buffett als Protégé stelden een bedrag van US $ 320.000 beschikbaar voor de weddenschap. Dat bedrag werd belegd in obligaties die na de tien jaar exact US $ 1 miljoen waard zouden zijn. De ‘winnaar’ zou na afloop van de weddenschap mogen beslissen welk goede doel de US $ 1 miljoen zou krijgen.

Passief en actief
Bij het aangaan van de weddenschap stelde Buffett dat er twee categorieën beleggers te onderscheiden zijn: passieve en actieve. Passieve beleggers wijken maar weinig af van de beursindices. En omdat zij hierdoor ook maar lage kosten hebben geldt dat het rendement dat passieve beleggers behalen veelal min of meer in lijn ligt met dat van de beurs zelf. Buffett vervolgt: omdat het rendement van passieve beleggers dus maar weinig afwijkt van het beursgemiddelde is het per definitie zo dat de rest van de groep - de actieve beleggers dus - gemiddeld ook een rendement behalen gelijk aan het beursgemiddelde. Echter, bij actief beleggen zijn er juist wel hoge kosten waardoor het rendement uiteindelijk een stuk minder is. Voor hedgefunds is een vaste jaarlijkse vergoeding van 2% gangbaar. En daarbovenop nog eens 20% van het rendement. 'Fund of funds' vormen nog weer een extra kostenschil: zij rekenen vaak een vaste jaarlijkse vergoeding van 1% en daarnaast nog eens 5% van het rendement. Met dergelijke vergoedingen is het vrijwel zeker dat een belegger in een simpel indexfonds op termijn beter af is.
US $ 1 miljoen
Het bedrag van US $ 640.000 dat Buffett en Protégé samen op tafel legden zou zoals gesteld eind 2018 moeten zijn uitgegroeid tot US $ 1 miljoen. Op 1 januari 2008 werd dit bedrag in obligaties geïnvesteerd. Doordat de rente sterk daalde - een gevolg van de crisis - stegen deze obligaties fors in waarde. Eind 2012 waren ze al bijna US $ 1 miljoen waard. Omdat de obligaties de volgende vijf jaar nog amper iets zouden opleveren besloten Buffett en Protégé tot verkoop en kochten daarvoor in de plaats aandelen Berkshire Hathaway. Dat pakte gunstig uit: de koers van Buffett's investeringsvehikel steeg het afgelopen jaar met ruim 30% en met nog vier jaar te gaan geldt nu reeds dat de aanvankelijke US $ 640.000 is uitgegroeid tot US $ 1,27 miljoen.
De (voorlopige) winnaar is...
De voorlopige winnaar van de weddenschap (er is dus nog vier jaar te gaan!) is Warren Buffett. Een belegging in een goedkoop S&P 500-indexfonds werd de afgelopen zes jaar 43,8% meer waard. Het 'exclusieve' beleggen in de vijf met zorg geselecteerde 'fund of funds' leverde beleggers na aftrek van alle kosten de afgelopen zes jaar slechts 12,5% rendement op. De kans lijkt ons klein dat de 'fund of funds' het verschil de komende vier jaar nog zullen inlopen. Vanwege hun vergoedingsstructuur zouden ze immers - relatief gezien - uitzonderlijk goed moeten presteren om zelfs maar in de buurt van het rendement van een goedkoop indexfonds te komen. De les voor beleggers? De hoge kosten maken actief beheerde, 'exclusieve' beleggingsfondsen in veel gevallen tot een twijfelachtige keuze. Vooral over wat langere periodes bezien wordt duidelijk dat de hoge kosten vaak niet worden goedgemaakt. Vergeleken met het beleggen in actief beheerde (en dure!) beleggingsfondsen is de keuze voor een simpel (en goedkoop!) indexfonds zo'n gek idee nog niet... Door: Hendrik Oude Nijhuis Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/.

Vooralsnog krijgt Warren Buffett gelijk

>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

24 april 2014