Marketupdate

Tag: herman meester

  • Herman Meester over loskoppeling Zwitserse franc

    Vorige week verraste de Zwitserse centrale bank de wereld met het besluit om de franc los te laten van de euro. De munt werd daardoor opeens 20% meer waard ten opzichte van de euro. Volgens Herman Meester, kenner van de moderne geldtheorie (MMT), was het geen gek idee om de koppeling van de munt aan de euro los te laten. Door de munt in waarde te laten stijgen worden exporterende bedrijven benadeeld, maar winnaars zijn er ook. Zo neemt de koopkracht van de Zwitserse bevolking toe en kan de financiële sector van Zwitserland er wel bij varen. Marketupdate stelde hem een aantal vragen.

    Ben je verrast door het besluit van de Zwitserse centrale bank om de impliciete koppeling van de franc aan de euro los te laten?

    Een beetje wel, maar aan de andere kant was die koppeling nooit echt een geweldig idee dus het kon een keer gebeuren. Ik ben niet verrast in de zin dat ik ook niet zoveel vertrouwen in de euro heb.

    Wat is volgens jou de reden dat de Zwitserse centrale bank niet langer wil interveniëren op de valutamarkt?

    Het soort interventie dat tot voor kort werd gebruikt is goed voor de exportsector en die is belangrijk voor Zwitserland, maar het is ook een soort offer op het gebied van de levensstandaard. Zwitserland is een rijk land maar het naar beneden manipuleren van de eigen munt betekent toch dat de BMWs en de Lexussen relatief duurder worden. En het is minder leuk voor de financiële sector (banken en verzekeraars varen wel bij het verzekeren van valutarisico’s in de export). Voor de politiek is het dus een keuze tussen ofwel het irriteren van de financiële lobby en de massa kiezers met een consumptiepatroon dat duurder wordt, ofwel het irriteren van de exportlobby. Blijkbaar is de exportlobby in Zwitserland minder sterk dan de FIRE-sector en de angst voor de kiezer.

    Wat betekent dit besluit voor de status van de Zwitserse franc als veilige haven?

    Dat is beperkt, want wie voor de veiligheid zijn geld in Zwitsers francs stopt doet dat voor de lange termijn. Het is meer een leuke tijd voor valutahandelaren, dan dat iemand zich nu veiliger gaat voelen.

    Wat betekent dit besluit voor de Zwitserse economie?

    Toerisme en de export krijgt het mogelijk wat moeilijker, maar de koopkracht kan stijgen dus voor de werkgelegenheid hoeft het geen grote effecten hebben. Ook heeft de Zwitserse overheid de optie om het begrotingstekort te laten oplopen (bijvoorbeeld met belastingverlagingen) om eventuele negatieve effecten op te vangen.

    euro-swissfranc

    Zwitsers zien koopkracht toenemen door stijging Zwitserse franc (Foto via Bloomberg)

  • Herman Meester: “ECB kan inflatie niet aanwakkeren met opkopen staatsobligaties”

    Vandaag maakt de ECB bekend of er een nieuw stimuleringsprogramma komt. Volgens de laatste geruchten gaat de ECB €50 miljard per maand aan staatsobligaties opkopen. Dit moet de rente verder omlaag drukken en een einde maken aan de hardnekkige deflatoire druk in de Eurozone. Volgens Herman Meester is de kans groot dat de centrale bank daadwerkelijk een QE programma opstart, maar veel resultaat hoeven we daar volgens hem niet van te verwachten. Zo lang consumenten de hand op de knip houden en bedrijven investeringen blijven uitstellen ligt de bal bij de overheden. Zo lang Europese landen niet afwijken van het doel om het begrotingstekort naar 0% te brengen zal de Eurozone blijven hangen in een sfeer van deflatie en economische krimp, zo waarschuwt Meester. We stelden hem een aantal vragen voorafgaand aan het definitieve besluit van de ECB.

    Analisten verwachten dat de ECB donderdag een nieuw stimuleringsprogramma uitrolt. Wat is jouw verwachting?

    Ik verwacht dat de ECB aan het werk gaat en staatsobligaties op de balans gaat zetten om het risico op nieuwe crises in landen als Griekenland en Italië uit te sluiten.

    Stel dat de ECB staatsobligaties van landen gaat opkopen, welke effecten zal dat hebben op de inflatie en de economische groei?

    De inflatie zal er niet van oplopen, dat is afhankelijk van andere factoren zoals de overheidsbegrotingen. De centrale bank kan obligaties opkopen wat ze wil, als de overheden blijven proberen het begrotingstekort richting de 0% te brengen komt er geen inflatie van, en ook geen groei. Deflatie en krimp blijven dan de trend.

    In december was er sprake van deflatie in de eurozone, terwijl men streeft naar een inflatiedoel van 2%. Men welk instrument kan de centrale bank dat doel het beste bereiken?

    Er bestaat geen instrument waarmee de centrale bank voor inflatie kan zorgen, als de overheid en de private sector niet meewerken. Een lage rente over de staatsschuld en het op de balans zetten van staatsschuldpapier door de ECB is wel een voorwaarde, maar doet op zichzelf niks. De ECB kan alleen het koppelingspedaal indrukken, maar schakelen en gas geven kan in de huidige situatie alleen de overheid. De belastingdruk is veel te hoog, vooral voor het MKB, de lagere en middeninkomens en iedereen zonder vermogen.

    euro-bills2

    De ECB kan de inflatie niet aanwakkeren met het opkopen van staatsobligaties

    Lees meer van Herman Meester:

  • Herman Meester: “Geef iedereen €30.000”

    De ECB probeert de Europese economie met een rente van bijna nul procent en een nieuw stimuleringsprogramma weer op gang te krijgen, maar het lijkt allemaal niet veel uit te halen. Financiële markten zijn sceptisch en zien amper groei in de Eurozone. Zelfs Duitsland, de grootste pleitbezorger van een terughoudend monetair beleid, ziet haar economie vertragen.

    Wat moeten we doen? En waarom blijft Europa zo achter bij de Verenigde Staten? En waarom werkt het bezuinigen niet? Marketupdate stelde Herman Meester tien vragen over het fiscale en monetaire beleid in de Eurozone. Herman Meester studeerde rechten en heeft zich daarnaast gespecialiseerd in de moderne geldtheorie, ook wel MMT genoemd.

    Tien vragen aan Herman Meester

    1. De ECB heeft een vorige maand een nieuw stimuleringsprogramma aangekondigd. Vandaag werden meer details over dat QE programma bekendgemaakt. De ECB gaat de komende twee jaar zogeheten asset backed securities kopen, wat volgens de centrale bank indirect een positief effect heeft op de kredietverlening binnen de Eurozone. Wat zijn jouw verwachtingen van dit stimuleringsprogramma? herman-meesterDit soort programma's halen weinig uit voor de economie als geheel. Het is het zoveelste bewijs van de impotentie van de Europese (monetaire) politiek. Stel dat je kinderen wilt. Dat kun je op de “ouderwetse” manier doen. Bij de meeste mensen werkt dat. Maar stel, je hebt een of ander bijgeloof dat zegt dat seks zondig is en dat je daardoor niet naar de hemel gaat. Dan wordt het heel ingewikkeld. Je moet dan gaan werken met hormoonbehandelingen, reageerbuizen, injectienaalden en dat soort fratsen. De kans om zo een kind te krijgen is veel kleiner, zorgt voor allemaal ellende en je huwelijk kan zomaar op de klippen lopen. Vooral de Duitse politieke elite, maar natuurlijk ook Dijsselbloem, de bureaucraten van de ECB en de Commissie denken precies zo. Ze hebben een of ander bizar geloof waarin seks (lees: directe fiscale stimulering van de economie door grote investeringen in duurzame groei en werkgelegenheid) zondig is, een taboe dus, maar waarin super-inefficiënte omwegen zoals IVF de beste manier is om kinderen te krijgen. En maar wachten tot je een ons weegt. 2. Vorige maand verlaagde de ECB ook al de rente, tot een historisch dieptepunt van 0,05%. Heeft dat nog enig positief effect op de economie van de Eurozone? Als ik een nieuw, zuiniger Citroënnetje zou willen kopen en ik kan een lening krijgen met een bizar lage rente, dan zou ik dat misschien overwegen. Maar als mijn (niet-vaste) baan in de zorg op de tocht staat doordat er bezuinigd wordt op de zorg, gaat de financiële arm van Citroën echt niet zo dom zijn om mijn wanbetaling te riskeren. Dus ik koop in plaats daarvan voor €800 een vierdehands barrel van Hans Rammelbak BV uit Rijswijk. Allemaal gerommel in de marge dus. Als iedereen in de schulden zit draait alles om koopkracht, niet om de verleiding tot het maken van nog meer schulden. Er is altijd een bepaald effectje van een rentewijziging, hoe klein ook, maar als je een paard wilt laten lopen moet je hem een flinke duw en een flinke wortel geven, niet kietelen. 3. Volgens critici verliest de ECB langzaam maar zeker aan geloofwaardigheid. De onafhankelijkheid van de centrale bank staat ter discussie en met het nieuwe stimuleringsprogramma begint de ECB meer op de Federal Reserve te lijken. Wat vindt u van deze ontwikkeling? Als je één Europese munteenheid wilt hebben, zonder centrale overheid, dan moet je een centrale bank hebben die het geldkanon kan aanzetten om overheidstekorten te financieren, liefst altijd maar in ieder geval als de rente te hard stijgt. Je kunt geen “onafhankelijke” centrale bank hebben, want als die “onafhankelijk” is van de politiek, dan is ze afhankelijk van de financiële sector. Stel, de rente over Griekse overheidsschuld gaat weer de lucht in. Gaat de ECB de crisis van een paar jaar geleden nog eens dunnetjes overdoen? Zonder ingrijpen van de ECB valt Griekenland dan onherroepelijk om. Zelfs als de ECB graag “onafhankelijk” zou willen doen, staat ze voor de hele wereld voor gek als een land financieel zou imploderen. Ook dit is weer meer een religieuze kwestie dan een rationele kwestie. Stel dat mijn God zegt dat ik op zaterdag of zondag geen arbeid mag verrichten, en er ligt een slachtoffer van een verkeersongeluk dood te bloeden op straat. Ik heb mijn EHBO-cursus gedaan maar ik zeg: jongens, vandaag even niet. Hoe ver kunnen dat soort “principes” je brengen? Maar misschien dat Dijsselbloem en de Duitse overheid nog wel respect hebben voor mijn principiële opstelling. Begrijp me niet verkeerd: het is geen goed idee als de overheid geld stopt in zwarte gaten. Een gezonde overheid stopt geld in nuttige dingen. Het is heel normaal als er eisen worden gesteld aan de budgettering van overheden. Maar de huidige “van snoei komt groei” ideologie is niet de manier: van snoei komt geen groei als je de waterkraan dichtdraait en de plant in het donker zet. 4. De Federal Reserve bouwt haar stimuleringsprogramma af en heeft plannen de rente weer te verhogen. Is dat volgens u haalbaar? Het is uiteraard haalbaar, en het zal de economie zelfs kunnen stimuleren – in zekere zin – want de overheid is een netto rentebetaler. Hogere rente betekent dus meer geld in “de economie”, nog even afgezien van of het ook wordt uitgegeven aan iets nuttigs. Maar met het huidige niveau van private schulden zitten consumenten niet te wachten op een hogere rente. Ik val in herhaling, maar het renteïnstrument is niet het paardemiddel waar we het van moeten hebben. 5. De economische groei in de Verenigde Staten lijkt aan kracht te winnen, terwijl Europa blijft kwakkelen onder de bezuinigingen. Kan Europa iets leren van het monetaire en fiscale beleid van de Verenigde Staten en omgekeerd? Ja. Wat er vooral in de VS wordt geleerd van Europa is hoe het NIET moet, en dat je daadwerkelijk de economie in de vernieling kan helpen door midden in een schulddeflatie te proberen te bezuinigen (wat niet lukt, want zoals we allemaal weten van de spaarparadox: als iedereen probeert te sparen, wordt er minder gespaard). Europa kan van de VS leren, maar ook van zoveel andere landen bij de EMU, dat een soevereine overheid geen last heeft van hogere rentes bij hogere overheidstekorten, want zo'n overheid bepaalt die rente zelf (dus de VS is geen Griekenland). 6. Europese beleidsmakers hebben afgesproken hun overheidstekorten onder de 3% te houden. Is dat verstandig beleid in tijden van crisis? Nee. Overheidstekorten zijn nu veel te laag – en overigens zijn overheidstekorten geen functie van de omvang van de overheid! Je kunt pleiten voor een liberale, kleine en efficiënte overheid, als je dat wilt, en toch pleiten voor oplopende begrotingstekorten, vooral tijdens schulddeflaties. Ik zou er nog wel respect voor hebben als de krimp of bijna-krimp door Dijsselbloem c.s. werd verkocht op morele gronden, zo van: we zijn te rijk, we gebruiken teveel grondstoffen en energie, de files zijn te lang, DUS we moeten bezuinigen en een beetje armer worden. Dat zou nog consequent zijn. Maar in plaats daarvan wordt “de groei” juist verheerlijkt en tegelijkertijd wordt die groei belemmerd door het beleid. In werkelijkheid kun je juist alleen door meer te investeren zowel rijker als schoner als efficiënter worden. 7. De rente op staatsobligaties van Europese landen is de afgelopen twee jaar ongekend hard gezakt. Hoe verklaart u deze ontwikkeling? Dat is simpelweg het gevolg van dat de ECB eindelijk – veel te laat natuurlijk – verantwoordelijkheid heeft genomen en indirect staatsschuldpapier is gaan opkopen, en/of heeft aangekondigd dat ze dat zou gaan doen indien nodig. Iedere speculant weet dat je het nooit kan winnen van de centrale bank. 8. De euro bereikte in de zomer nog een wisselkoers van meer dan $1,37. Twee maanden later staan we ongeveer 10 cent lager. Hoe verklaart u de snelle koersdaling van de euro? Ik kan niet zoveel met die kortetermijnschommelingen op de valutamarkt, daar heb ik te weinig kennis voor in huis. Behalve dan de algemene observatie dat als de rente laag is, en er valt minder te verdienen aan het bezitten van euro's, dan proberen sommigen er vanaf te komen. Het wachten is op de volgende Griekse stijl crisis en die euro kan zomaar weer flink stijgen. 9. Wat zou Europa volgens u moeten doen om de economie weer op gang te brengen en de werkloosheid in de periferie van de Eurozone structureel omlaag te brengen? Ik heb niet de illusie dat ze naar me luisteren, maar laat ik eens wat ballonnetjes oplaten. Een begin zou zijn dat de ECB aan iedere burger van de Europese Monetaire Unie €30000 geeft. Die 3 is uiteraard redelijk willekeurig, net als “de 3%”. Met dat geld mogen al die burgers de volgende dingen doen:
    • schulden aflossen
    • de woning isoleren (dubbel glas, etc.)
    • zonnepanelen op het dak zetten
    • onzuinige en/of lelijke auto's voorzien van LPG-installatie of naar de sloop brengen
    • een opleiding volgen
    • gaan sporten
    Ik heb er geen enkele twijfel over dat dit de economie zal stimuleren, en met minimale inflatie, vooral omdat het aflossen van schulden juist deflationair is. Als de ene helft zijn schulden aflost terwijl de andere helft investeert, gaan we de goede kant op. 10. De goudprijs staat op het laagste niveau sinds begin dit jaar, terwijl de zilverprijs zelfs op het laagste niveau in vier jaar tijd staat. Hoe verklaart u de prijsdaling van beide edelmetalen? En wat verwacht u op de lange termijn van goud? En wat verwacht u van zilver? Om heel eerlijk te zijn, het virus van de goudkoorts heeft mij nooit te pakken gekregen, misschien wel omdat ik niet de contanten had rondslingeren om er een paar kilootjes van aan te schaffen. Maar fundamenteel blijft het kopen en verkopen van goud, zilver etc. een speculatieve activiteit. De toekomst van speculatieve activiteiten is altijd onzeker. Wat je wel kunt zeggen: zolang er niet genoeg wordt geïnvesteerd in meer productieve industrieën, zodat er gewoon te weinig geld te verdienen valt in de “reële economie”, blijven veel mensen dan maar proberen geld te verdienen met het opblazen van de waarde van assets (papier of niet). En of dat nou bestaande aandelen Tesla of AAPL zijn, of goud en zilver maakt dan niet uit. Als met name de westerse wereld wakker wordt en weer echt op veel grotere schaal gaat investeren in technologie, energie, onderwijs etc. dan valt er geld te verdienen in de productieve economie en zullen partijen die al hun vertrouwen op edelmetaal gevestigd hebben, vallen bij bosjes. Maar stel dat al dat goud opeens nodig is voor nieuwe industriële toepassingen? Dan zullen centrale banken op aandringen van industrie en politiek een deel van hun goud op de markt brengen om de prijs te drukken. Van zilver heb ik nog minder verstand, maar daar geldt in essentie hetzelfde voor: de toekomst voorspellen op speculatieve markten is bijna niet te doen, tenzij je over tien jaar voor gek wilt staan. De valkuil voor speculanten is vaak dat ze niet willen worden gezien als gokkers, maar als “investeerders”, met een plan, een verhaal, een visie enz. Als die visie dan niet klopt (zoals van bijv. Peter Schiff die geloof ik hyperinflaties, kelderende dollars en bizarre goudprijzen verwachtte, puur omdat hij niet begrijpt hoe geld werkt) word je slachtoffer van je eigen zelfbeeld. Wees dan eerlijk, wees een gokker! Die moeten er ook zijn.

    ecb-teaser

    Herman Meester ziet geen toekomst in monetaire koers ECB

    Vond u dit artikel interessant? Lees dan ook deze artikelen uit het archief van Marketupdate...

  • Wat heeft 12,5 jaar euro ons gebracht? – Herman Meester

    In 1992 werd in Maastricht besloten tot een invoering van een gezamenlijke Europese munt, de euro. Vanaf 4 januari 1999 werden beurskoersen, de waarde van obligaties en opties aan de beurs weergegeven in euro’s. Munten en bankbiljetten werden op 1 januari 2002 gelijktijdig ingevoerd in twaalf landen die deel uitmaken van de Europese Unie.

    Marketupdate blikt met een aantal gastschrijvers terug op deze periode. Wat heeft de euro ons gebracht? Was er een alternatief? En hoe ziet de toekomst van de munt eruit? We spraken met Herman Meester, docent Hebreeuws en kenner van de Modern Monetary Theorie (MMT). Vanuit deze invalshoek geeft hij zijn visie op het europroject. Lees ook het uitgebreide interview dat we eerder hadden met Meester.

    Wat heeft 12,5 jaar euro ons gebracht? - Herman Meester

    1. De euro bestaat nu 12,5 jaar en heeft de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig doorstaan. Had u dat verwacht? Herman Meester: Ja, want uiteindelijk gaan financiële crises over getallen, niet over gebrek aan water, olie of voedsel. Een centrale bank kan elke bankencrisis het hoofd bieden en rentes omlaag brengen als die uit de klauwen lopen. Maar laten we eerlijk zijn, als de ECB zich echt aan de geest van de wet had gehouden was het voor Griekenland afgelopen geweest. 2. De gemeenschappelijke munt werd in 2002 in twaalf verschillende landen geïntroduceerd. Inmiddels maken 18 landen gebruik van de munt en de verwachting is dat meer landen zich bij de muntunie willen aansluiten. Is de euro daarmee een succes? HM: Nee, het is een ramp voor heel veel mensen die worden opgeofferd aan het Stabiliteits- en Groeipact. Het is een succes voor de drankomzet als iedereen zich in een coma zuipt, maar is dat ook een sociaal succes? 3. Kun u begrijpen dat steeds meer landen zich aan willen sluiten bij de euro? HM: Het is onbegrijpelijk als je de prijs ziet die je ervoor betaalt. De enigen die dat willen zijn antidemocratische technocraten die niet willen snappen wat monetaire soevereiniteit inhoudt. Die geef je op en je krijgt er erg weinig voor terug. 4. De Europese centrale bank zegt dat ze prijsstabiliteit nastreeft en volgens Klaas Knot is ze daarin nog succesvoller geweest dan de Bundesbank in het tijdperk voor de euro. Herkent u zich in de uitspraak van Knot? HM: Nee. Hoe definieer je prijsstabiliteit? Ik heb weinig vernomen van de centrale bankiers toen er zeepbellen werden geblazen op de vastgoedmarkt. Die meten ze niet als inflatie. Nu zitten we met de gebakken peren. Maar goed, hij heeft gelijk als hij bedoelt dat de inflatie niet zozeer in de consumentenprijzen zat. Maar dat is niet de verdienste van de centrale bank. 5. De wisselkoers van de euro tegenover de dollar staat op dit moment veel hoger dan tijdens de introductie van de euro. Wat zegt dat volgens u? HM: De wereld probeert uit te vogelen hoe ze zonder de dollar internationaal handel kan drijven. Plus, de begrotingsdiscipline die in de euro ingebakken zit en de handelsbalans tussen Eurozone en buitenwereld dragen ook bij aan de schaarste van de euro. Uit die koers spreekt dus denk ik zowel de zwakte van de dollar als de relatieve kracht van de euro. 6. Hoe zou Europa door de financiële crisis zijn gekomen als er geen euro was en alle landen hun eigen munt hanteerden? HM: Uiteindelijk met veel minder problemen, vooral voor de Mediterrane landen en Ierland. Begrotingstekorten en staatsschuldniveaus zouden ook door het dak gaan maar landen die hun eigen geld creëren hebben daar in principe geen last van. Alleen zie je ook in het Verenigd Koninkrijk en de VS dat er weer veel te snel bezuinigd werd. Begrotingsdiscipline is gewoon een soort geloof geworden. 7. Voorstanders van de euro zeggen dat de gemeenschappelijke munt geboren is vanuit de wens van vrede en welvaart binnen Europa. Hoe ziet u dat? HM: Die vrede en welvaart gingen er ongetwijfeld op vooruit met een gemeenschappelijke markt. Maar zoals het nu gaat staat de euro in veel landen voor massawerkloosheid. Ideale voedingsbodem voor extremisme. In Griekenland hebben gewelddadige neonazi's nu veel aanhang. In Spanje heb je separatisten die bijv. Galicië en Catalonië onafhankelijk willen. In Frankrijk groeit het Nationaal Front met elke verkiezing. Ik weet niet of vrede en welvaart er zo uitzien. 8. De euro is de eerste valuta die niet alleen haar koppeling aan goud, maar ook haar koppeling aan de natiestaat verbroken heeft. Dat betekent dat de goudprijs vrij kan bewegen en dat landen geen mogelijkheid hebben ‘de geldpers aan te zetten’. Wat vind u daarvan? HM: “De geldpers aanzetten” klinkt erg dreigend, dus instinctief voelen mensen aan dat het goed is als dat niet meer kan. Maar in plaats van mensen bang maken moeten we uitleggen dat overheidstekorten nou net het spaaroverschot van de private sector zijn. Als ze maar de juiste hoogte hebben – niet te hoog en niet te laag – dienen ze de economie juist. 9. Terwijl andere centrale banken zoals de Federal Reserve en de Bank of England een stimulerend monetair beleid voeren is de ECB geneigd juist zo min mogelijk te doen. Wat vindt u van de aanpak van de ECB? HM: De ECB haalt wat minder fratsen uit maar die zijn (zoals QE) toch bijna alleen een manier om “chemisch afval” van bankbalansen te halen. Ook de ECB houdt de rente laag. Wat kun je nog meer doen? Monetair beleid is niet het antwoord. Wat echt zou helpen – staatsschuldpapier opkopen om meer begrotingsruimte te maken – is verboden en doet de ECB alleen via een omweg, als het echt niet anders kan. 10. Wat wordt volgens u de grootste uitdaging voor de euro in de komende 12,5 jaar? HM: Hoe we de financiering van de overheidsbegrotingen zo kunnen organiseren dat Euroland op een goede manier kan investeren in de toekomst. Zonder te hollen van crisis naar crisis. En zonder het privatiseren van de publieke sector. We kunnen niet concurreren met de VS, China of Japan als we in Euroland aan begrotingsdiscipline doen en zij niet.

  • Marketupdate in gesprek met Herman Meester

    Marketupdate sprak onlangs met Herman Meester, docent Hebreeuws en NT2. Meester studeerde rechten en heeft zich verdiept in de economie. Daarbij heeft hij zich gespecialiseerd in de modern monetary theory (MMT), een beschrijvende economische theorie die de geldstromen volgt in de economie. We kwamen Herman Meester voor het eerst op internet tegen in een gesprek met Lex Hoogduin, waarmee onze interesse gewekt werd. Zijn alternatieve invalshoek op de economie levert ook voor onze lezers wellicht nieuwe inzichten op. In elk geval heeft zijn verhaal ons zodanig geïnspireerd dat we hem een aantal pittige vragen wilden voorleggen. Herman Meester is te volgen op twitter (@hermanovice) en heeft ook een aantal columns geschreven voor Joop.nl.

    Vragen aan Herman Meester

    1. Kun je de modern monetary theory (MMT) kort omschrijven? Modern Money Theory beschrijft het modern geldsysteem zo:
    • Alle geld is schuld;
    • De (monetair soevereine) overheid stelt een rekeneenheid vast, en heft belastingen in die eenheid;
    • De overheid creëert geld door het uit te geven, door het kopen van goederen en diensten uit de private sector;
    • Er is geen mogelijkheid dat een soevereine overheid onvrijwillig in gebreke blijft voor haar betalingsverplichtingen;
    • Het heffen van belastingen in de eigen munt is voldoende om waarde te geven aan de munt;
    • Het begrotingstekort van de overheid is het begrotingsoverschot van de private sector (binnenlands en buitenlands).
    Je kan ook zeggen dat MMT een synthese is van chartalisme, de sectorbalans van Wynne Godley en Abba Lerners Functional Finance. MMT beschrijft de monetaire operaties in detail en stelt dat je de centrale bank en het ministerie van financiën van “monetair soevereine staten” kan beschouwen als één geconsolideerde “sector overheid”. Daar krijgt MMT erg veel commentaar op, want veel mensen beschouwen de zelf-opgelegde beperkingen van de overheid als reële beperkingen. Voor monetair soevereine staten bestaan dus geen financiële beperkingen voor de hoogte van het begrotingstekort (deze overheden kunnen dus nooit zeggen dat “het geld op is”). Maar MMT beweert niet dat het overheidstekort zo hoog kan zijn als regeringen maar willen, en ook niet dat belastingen niet noodzakelijk zijn. Inflatie is goed mogelijk als de economie volledige werkgelegenheid bereikt en alle productiecapaciteit volledig benut, en de overheid dan toch zonodig meer geld wil uitgeven. MMT wil dus niet per se een Grote Overheid. Belastingen zijn een belangrijke voorwaarde om waarde te verlenen aan de munt, maar zijn niet de bron van bestedingen van de (monetair soevereine) overheid. In detail kijken naar de balansen van Financiën, van de Centrale Bank en van de macro-economische sectoren is erg belangrijk. Monetaire en fiscale operaties zijn nodeloos ingewikkeld, doordat de overheid zich allerlei beperkingen oplegt. Maar als je ze reduceert tot de essentie komt het erop neer dat overheidsuitgaven belastinggeld financieren, en niet andersom; en overheidsuitgaven financieren de aankoop van staatsschuldpapier, en niet andersom. MMT beschrijft hoe het werkt, maar heeft ook voorstellen voor een stabielere economie. Abba Lerner was student van Friedrich Hayek en John Maynard Keynes. Lerner verwierp al in de jaren 1940 het idee van 'Sound Finance' (begrotingsdiscipline) en verving dit door zijn Functional Finance. Heel in het kort: begrotingstekorten moeten net zo groot zijn als nodig is om de reële tekorten in de economie – waaronder de werkloosheid – op te lossen. Ze moeten ook net zo laag zijn (of desnoods in een overschot veranderen) als nodig is om een oververhitte economie af te koelen. 2. Je gelooft sterk in Modern Money Theory (MMT). Hoe ben je op dat spoor terecht gekomen en waarom ben je zo overtuigd van deze benadering van het monetaire systeem? Het woord geloof is wat sterk, het is goed als er altijd kritisch debat is. Ik heb o.a. Hebreeuws gestudeerd en in de oudheid was schuld al een belangrijk thema. Economie en godsdienst lopen dwars door elkaar heen. Neem bijvoorbeeld de mensenoffers in Carthago en in andere regio's. Mensen offerden soms hun eigen kinderen om schulden aan de goden “terug te betalen.” Het staat in de bijbel vol van de verwijzingen naar schuldkwijtschelding. Dat was nodig om de maatschappij niet in chaos te laten ontaarden als schulden sneller waren gegroeid dan de reële economie aankon. Jezus komt in het Onze Vader-gebed met de zin “vergeef ons onze schulden”. Waarom zou dat niet gegaan zijn over echte, financiële schulden in plaats van alleen over morele dingen? Het is niet de eerste hervormer die de elite in het Romeinse Rijk laat ombrengen om zijn privileges te beschermen. Ook Julius Caesar werd vermoord door de elite omdat hij de schulden van de bevolking aan diezelfde elite wilde saneren. Maar op het gymnasium leer je dat hij “dictatoriale neigingen” had en daarom werd vermoord. Flauwekul, want andere dictators, die veel vriendelijker waren voor de “1%” lieten ze netjes in leven. Dus de economische geschiedenis vind ik erg interessant. Michael Hudson (Super Imperialism) is zo'n historicus, die werkt aan de “MMT”-universiteit UMKC. Ook MMT kijkt naar de geschiedenis van geld om te begrijpen wat geld nou eigenlijk is. 3.Volgens de Oostenrijkse economische school is de spaardrift van de bevolking een belangrijk fundament voor nieuwe investeringen en economische groei. Dat terwijl MMT stelt dat spaardrift leidt tot onderbesteding en onvolledige benutting van het potentieel van de economie. Dat is een fundamenteel verschil. Hoe is dat volgens jou te verklaren? Volgens mij is er geen echt verschil. Voor investeringen die burgers en bedrijven uit hun eigen spaargeld (dus hun eigen neergeslagen inkomen) financieren is iedereen het eens over het belang van spaargeld. Maar spaargeld financiert geen nieuwe kredieten, als we het over de banken hebben. Als er een kredietwaardige klant is verlenen banken nieuwe kredieten, die tegelijkertijd nieuwe deposito's creëren, en zoeken ze pas achteraf naar de vereiste bankreserves. Bankgeld is endogeen, niet exogeen. In de banken creëert krediet spaargeld, niet andersom. MMT beweert dat als het netto spaargeld van de private sector onder een bepaalde grens komt, of zelfs negatief wordt, er vaak een te laag tekort of zelfs een overschot van de overheidssector tegenover staat. Als je kijkt naar de economische geschiedenis van bijv. de Verenigde Staten, dan wordt elke periode waarin de overheid een begrotingsoverschot had gevolgd door een recessie. De begrotingsoverschotten van de regering Clinton worden vaak gezien als een groot succes. Maar MMT ziet dit juist als slecht beleid: daardoor zakte de private sector in het rood, met een recessie als gevolg. 4.Volgens MMT kunnen overheden met een eigen munt en een eigen centrale bank nooit in de problemen komen, omdat er altijd meer geld in omloop gebracht kan worden. Een hoge staatsschuld of een structureel begrotingstekort is in dat geval geen enkel probleem. Toch zijn er talloze gevallen van hyperinflatie geweest waarin het geld al haar koopkracht verloor. Spreekt de praktijk de MMT theorie niet tegen? Onverstandig beleid is onverstandig beleid. Als de economie op volle toeren draait maar de overheid voert het begrotingstekort op, krijg je mogelijk hoge inflatie. Als het probleem aan de aanbodkant zit (zoals de oliecrisis in de jaren 1970) maar er wordt meer geld tegenaan gegooid en er komen geen structurele aanpassingen aan de aanbodkant, krijg je inflatie, zelfs met hoge werkloosheid. Maar hyperinflatie is toch een vrij uniek verschijnsel. Als het belastingstelsel instort, zoals in Zimbabwe, verliest geld snel elke waarde omdat mensen kunnen overstappen op stabielere valuta zoals bijv. Amerikaanse dollars. Als de reële productie instort door grote sociale conflicten, door (burger)oorlog, en ook als er hoge schulden zijn in buitenlandse valuta of goud zoals in de Weimarrepubliek, en de wisselkoers raakt in vrije val, krijg je mogelijk hyperinflatie. Het idee dat je volgens MMT nooit te hoge begrotingstekorten zou kunnen hebben is dus een karikatuur. Maar een flexibele wisselkoers, geen schulden aangaan in buitenlandse valuta, en goed een functionerend belastingstelsel zorgen voor de meeste beleidsruimte voor een soevereine overheid. Zolang de overheid de private sector niet probeert te overbieden, is hoge inflatie niet waarschijnlijk. De causale relatie tussen (hyper)inflatie en hoge overheidsuitgaven is niet automatische eenrichtingsverkeer. Hoge overheidsuitgaven kunnen ook veroorzaakt worden door hogere prijzen, i.p.v. omgekeerd. Stoppen met het indexeren van overheidsuitgaven en het verhogen van de belastingen kunnen pijnlijk maar noodzakelijk zijn om hoge inflatie te lijft te gaan – ook volgens Modern Money Theory. 5. Volgens de Oostenrijkse economische school is de overheid altijd minder productief dan de private sector. Het laten stijgen van de overheidsbestedingen is onwenselijk, omdat daarmee waarde vernietiging plaatsvindt. Wat vind je van deze argumentatie? Over de hele wereld zijn de meest succesvolle economieën allemaal gemengde economieën, waarin de overheid een grote maar niet allesoverheersende rol speelt. Je moet de overheid wel goed in de gaten houden, maar dat geldt ook voor (grote) bedrijven. Ook private bedrijven kunnen bureaucratisch, corrupt, inefficiënt en zelfs gewoon crimineel zijn. Als ze eenmaal failliet gaan is de schade al aangericht. Het probleem is dat de private sector in zijn eentje niet kan zorgen voor duurzame volledige werkgelegenheid. Als de reële economie veel ongebruikte hulpbronnen heeft (zoals nu, met vele miljoenen werklozen in heel Europa) dan is het juist waardevernietiging om deze niet in te schakelen om zo waarde toe te voegen aan de economie. En daar heb je hogere begrotingstekorten voor nodig. Blijkbaar is de private sector niet in staat om zelf die verspilling van arbeid tegen te gaan. Dat hoeft ook niet, daar kan de overheid een rol in spelen. Ik denk dat de Oostenrijkse school geld ziet als een soort “grondstof”, dus als het geld op is, moet er weer gegraven worden zodat er weer geld is. Er zit een moralistische kant in de Oostenrijkse kijk op de wereld, ik snap ook waarom dat mensen aanspreekt. Maar geld is puur krediet, een techniek om slapende rijkdommen te mobiliseren om nieuwe welvaart te maken. En geld graaf je niet uit de grond, dat creëer je op het toetsenbord. Uiteraard kunnen hogere begrotingstekorten ontstaan door belastingverlagingen in plaats van hogere overheidsuitgaven. MMT is dus op zich niet links of rechts. In zijn Modern Money Theory-introductie schrijft L. Randall Wray expliciet dat MMT goed samen kan gaan met de Oostenrijkse school en het ideaal van een zo groot mogelijke private sector en een kleine overheid (ook al kijkt hij er zelf anders tegenaan). 6. Hoe kijk je vanuit de MMT benadering naar de onconventionele monetaire stimuleringsprogramma’s van centrale banken? Denk aan QE, operation twist, LTRO? Er is veel ongerustheid over het “bijdrukken” van geld door centrale banken, maar bankreserves zijn assets, geen geld dat de economie in kan vloeien. Banken hebben ook geen reserves nodig om geld te kunnen scheppen, die regelen ze achteraf. Dus behalve een lage rente (lucht voor debiteuren), carry trade en het verlossen van de banken van slechte leningen doet het eigenlijk niets voor de economie. Wat mij betreft moeten banken niet gered worden; pure moral hazard. Het is veel efficiënter om de reële economie te redden. Dus het “cash for trash” deel van de “onconventionele” programma's is een regelrechte ramp. Slechte leningen moet je wegvagen. MMT'ers vergelijken bankreserves vaak met een betaalrekening, en staatsobligaties met een spaarrekening bij de centrale bank. De aankoop van obligaties voor reserves is dus het equivalent van een afboeking van de spaarrekening en een bijboeking van de betaalrekening; er wordt netto geen nieuw geld gecreëerd. Dat betekent niet dat “QE” ook een goed idee is, want begrotingsmaatregelen zijn nodig, in plaats van monetaire trucs die het leven van de zeepbeleconomie maar verlengen. 7. Hoe zou de economische situatie in de VS en in Europa eruit hebben gezien als centrale banken geen stimuleringsprogramma’s hadden opgestart? Tegen de lage rente kan ik niet zijn, want hoe kan een hoge rente bijdragen aan de welvaart van de productieve economie? Een hogere rente maakt de private schuldenlast zwaarder, en dan zou de schulddeflatie en dus de krimp sterker zijn. Maar het monetair beleid doet erg weinig, dus ook zonder dat waren we weinig opgeschoten. We hebben begrotingsbeleid nodig. In de Eurozone is het probleem dat landen geen eigen munt meer hebben, en dat we idiote begrotingsregels hebben afgesproken. Zelfs als we de falende banken failliet hadden laten gaan (zodat ze de staatsschulden niet hadden laten exploderen), zouden we daarna van onszelf niet het beleid mogen voeren (met begrotingstekorten ver boven de 3% om puin te ruimen) dat we moesten voeren in zo'n diepe crisis. 8. De Federal Reserve bouwt haar stimuleringsprogramma af. Wat is de volgende stap? Kan de centrale bank het stimuleringsprogramma ook weer terugdraaien? Of is dit het new normal? Je kunt niet terug in de tijd maar de aankoop van financiële assets kun je terugdraaien, door ze weer te verkopen – als iemand ze wil hebben. Warren Mosler, een drijvende kracht achter MMT is 'berucht' om zijn uitspraak: “the natural rate of interest is zero.” Hij bedoelt dat er onder normale omstandigheden, waarin de overheid een begrotingstekort heeft, automatisch overtollige bankreserves in het systeem zitten. Behalve als de centrale bank er rente over betaalt of Financiën ze laat ruilen voor staatsobligaties, is de rente over die reserves 0%. De Fed kiest er nu voor om rente te betalen over die reserves, maar dat is net als het uitgeven van obligaties een onvrijwillige keuze. Veel MMT'ers pleiten ervoor om nooit rente te betalen over risicovrije financiële assets. Maar ik denk dat de druk vanuit de pensioensector zal oplopen om de staatsrente weer op te schroeven als er weer eens een aandelenzeepbel is doorgeprikt. Het is schijnwelvaart maar mensen willen graag gefopt worden. 9. Er dreigt deflatie in de Eurozone. Is de terughoudendheid van de ECB een verstandige aanpak? Het wordt zomaar aangenomen dat centrale banken in de reële economie even de inflatie aan kunnen wakkeren, maar dat is helemaal niet zo. Geld groeit endogeen, als banken een kredietwaardige klant zien, niet omdat de rente zo laag is. Maar met de euro zijn de mogelijkheden van begrotingsbeleid erg beperkt. Als de ECB iets nuttigs wil doen zou ze veel grotere hoeveelheden overheidsschuld moeten aankopen, zodat de rente daarover tot nul daalt, en de overheidstekorten op een peil kunnen komen waarbij de werkgelegenheid echt kan toenemen. Begrotingsbeleid is het enige effectieve in een schulddeflatie/balansrecessie zoals we die hebben. Politiek nu niet haalbaar, maar dat kan misschien veranderen als Frankrijk echt dwars zou gaan liggen met het begrotingsbeleid. 10. Met de komst van een gemeenschappelijke munt hebben Europese regeringen het devaluatie instrument ingeleverd. Daardoor kunnen ‘probleemlanden’ als Spanje, Italië, Frankrijk, Portugal en Griekenland niet meer devalueren zoals ze dat in het verleden deden. Is dat naar jouw inzicht een goede of een slechte ontwikkeling? In het licht van het alternatief dat we nu zien (van de “interne devaluatie” die neerkomt op een economische depressie) is het een slechte ontwikkeling geweest. Dat hoeft het op zichzelf niet te zijn. De euro schept een paradijs voor één categorie: de exporterende bedrijven. Maar een land dat netto exporteert, exporteert ook zijn werkloosheid de grens over. Die onbalansen op zichzelf kunnen alleen niet het probleem zijn, want over de hele wereld bestaan er binnen muntunies altijd regio's met tekorten en regio's met overschotten. Ook de Verenigde Staten – vergelijkbaar met de EMU – heeft structurele 'onbalansen' tussen staten. Stel dat Californië op de betalingsbalans structurele overschotten heeft en Alabama structurele tekorten. Waarom lezen we daar nooit iets over in de krant? Omdat het niets uitmaakt, en niemand het weet. Met het begrotingsbeleid van de federale overheid wordt werkgelegenheid gecreëerd in de chronische tekortstaten (daar worden dan bijv. de nieuwe tanks van het leger in elkaar gezet, en gevangenissen of windmolenparken uit de grond gestampt – met geld van de federale overheid). Niemand klaagt erover dat “de belastingbetaler” in Texas de chronische tekorten van South Carolina financiert. Het probleem van de Eurozone zit dus niet in de betalingsbalans maar in het feit dat de lidstaten geen monetair soevereine staten meer zijn. En dat zonder dat er een sterk begrotingscentrum zoals Washington voor in de plaats is gekomen. We willen niet vooruit, en we kunnen niet achteruit, en zo zit de Eurozone met zijn wielen vast in de modder. 11. Hoe kijk je vanuit het MMT perspectief naar de extreem lage rente van centrale banken? Zijn hier positieve of negatieve externaliteiten aan verbonden. Veel economen (o.a. Oostenrijkse) geloven in de rol van de rente als de “prijs” van geld, waarbij het mechanisme van vraag en aanbod essentiële informatie overbrengt. De centrale bank zou die informatie maar verstoren met “kunstmatig” rentebeleid. Maar elke centrale bankrente boven (of onder) de 0% is eigenlijk kunstmatig, want een rentevergoeding over overheidsschuld (bankreserves, obligaties) is voor een soevereine staat helemaal vrijwillig. Als banken vrij concurreren en hun huiswerk maken staat niets ze in de weg om klanten de 'juiste' rente te rekenen. Banken lenen hun reserves niet uit aan hun klanten, dus lage rentes hebben op zichzelf geen invloed op de kredietverstrekking. Overheden die vrijwillig rente betalen over hun staatsschuld voegen netto die rentebetalingen toe aan het saldo van de private sector. In die zin bevorderen hoge rentes juist de inflatie die ze zogenaamd moeten bestrijden! Je hoort wel dat een te lage rente de oorzaak is van hypotheekgestuurde huizenzeepbellen, maar dat is te simpel. In de jaren 1960 was de rente laag, maar er werden geen zeepbellen geblazen. Deregulering, fraude, een regressief belastingstelsel, renteaftrekbaarheid, stagnerende reële lonen, zijn allemaal veel belangrijke oorzaken. Eigenlijk zou je banken gewoon moeten verbieden om de aankoop van bestaande assets zoals huizen en grond te financieren (in plaats van echte investeringen). 12. Hoe kijk je vanuit het MMT perspectief naar de klassieke goudstandaard, waarin de waarde van geld gekoppeld is aan goud en bankbiljetten inwisselbaar zijn voor goud? Het is niet noodzakelijk voor het behoud van de waarde van geld, daarvoor is een goed functionerend en eerlijk belastingstelsel genoeg. Elke claim van inwisselbaarheid van goud is een belofte waarvan je nog maar moet zien dat die gehouden wordt. De overheid beperkt er de eigen beleidsvrijheid mee. In de jaren '30 was de depressie het diepst en hardnekkigst in Nederland. Nederland bleef koppig vasthouden aan de goudstandaard. Ik zie goud nu vooral als een enorme milieuramp, kijk eens naar Suriname en hoe ze daar het oerwoud vergiftigen om dat spul tevoorschijn te halen. Een goudstandaard op alleen internationaal niveau is zinvoller, dan worden de goudstromen tussen centrale banken gestuurd door schommelingen op de betalingsbalans. Het werkt in een machtsevenwicht maar in 1971 zagen we dat een supermacht als de VS die belofte eenzijdig kan intrekken als een overschot omslaat in een tekort. De VS stond voor de keus: bezuinigen op oorlog voeren of stoppen met goud leveren voor dollars. Hoe kun je een goudstandaard afdwingen als de VS alle bommen en granaten heeft? 13. Centrale banken hebben de afgelopen jaren veel goud aan hun reserves toegevoegd. Wat is daar de gedachte achter? Ook als het voorzorg is betekent het nog niet dat een nieuwe goudstandaard er in de toekomst echt aan zit te komen. Vergelijk het met de bewapeningswedloop. Rusland, de VS en China hebben langeafstandsraketten, atoomwapens enz., maar dat betekent nog niet dat ze ermee schieten. Soms is de dreiging alleen al genoeg. De toekomst is fundamenteel onzeker. Centrale banken mogen in feite zoveel goud aantrekken als ze willen, terwijl ze voor het kopen van printers of koffiezetapparaten netjes de bonnetjes moeten inleveren. De Griekse overheid probeert te bezuinigen en de Grieken raken massaal werkloos, maar de Griekse centrale bank kocht vrolijk goud! Wat veel goudhandelaren misschien niet helemaal beseffen is dat centrale banken ook strategisch goud kunnen dumpen, als het in hun straatje past, waardoor handelaars in de problemen kunnen komen. Goudspeculanten die veel risico namen worden dan weggevaagd. 14. De ECB waardeert de goudreserve van het Eurosysteem eens per kwartaal naar de actuele marktwaarde. Op die manier kan een waardedaling van valutareserves opgevangen worden door een waardestijging van het goud. Wat vind je van dit systeem? Je moet voor niet-financiële assets op de een of andere manier een getal op de balans zetten, dus of dat marked-to-market is of niet lijkt me niet essentieel. Wat wel opvallend is, is dat bekende goudkevers zoals Willem Middelkoop het vaak hebben over de manipulatie van de goudprijzen – ongetwijfeld wordt er van alles gemanipuleerd, maar als de koersen stijgen horen we die klacht niet. Dat is niet erg consequent: als er gemanipuleerd wordt, is dat zowel omhoog als omlaag. 15. Hoe kijk je vanuit de MMT visie naar rol van goud binnen het monetaire stelsel? Geld is altijd schuld, het zijn de getallen op de 'spreadsheet' (het scorebord) van de economie. Geld is geen stof die uit de grond komt. Iedereen houdt van glimmend spul dat niet vergaat, maar ergens snap ik niet waar al die goudkoorts en boosheid richting het “fiat geld” vandaan komt. Stel, je hebt geen vertrouwen in fiat geld, en je koopt goud. Dat kan gewoon! Wat voegt het toe als de overheid je belooft om een bepaalde hoeveelheid goud per zoveel euro of dollar te geven? De fundamentele onzekerheid blijft, want je weet dat beloften kunnen worden gebroken. Achter de goudkoorts zit de illusie dat bezitters van een zak “fiat geld” een soort grondrecht hebben op het behoud van de reële waarde van dat geld. De maatschappij, de economie ontwikkelt zich in een bepaalde richting, de welvaart neemt toe, de bevolking groeit – maar toch moet je voor $100 uit 2014 net zoveel kunnen kopen als voor $100 uit 1914? Veel van wat nu te koop is bestond in 1914 niet eens, en omgekeerd. Het idee dat er een vorm van bezit bestaat met een gegarandeerde waarde past niet in een dynamische wereld. Geld moet rollen en geïnvesteerd worden voor productieve doelen zodat de mensheid er wat aan heeft. Stel, je hebt een mooie dure viool uit 1717, en er is een gebrek aan violen zodat de marktwaarde van je viool de lucht in schiet. Je bent – op papier – miljonair. Maar dan worden er opeens veel nieuwe, goede vioolbouwers opgeleid die geweldige nieuwe violen bouwen. Goede kans dat je viool minder waard wordt omdat er nu ruime keus aan alternatieven bestaat. Ga je dan protesteren tegen de vioolinflatie, omdat er zoveel mooie nieuwe violen bijkomen? 16. Velen voorspellen een crash van de dollar, bijvoorbeeld in de vorm van een devaluatie of in de vorm van hyperinflatie. Wat vind je daarvan? De Verenigde Staten leven als economie al decennia op veel te grote voet. Niet zozeer door de netto import van consumptiegoederen, maar meer door het Amerikaanse leger dat wereldwijd in honderden bases in tientallen landen aanwezig is, en gefinancierd wordt met fiat dollars. Veel van de rest van de wereld wil van die dominantie af, maar ziet erg op tegen de instabiliteit die het gevolg kan zijn van een echte “crash” van de dollar. Dus er is zoveel onzekerheid dat je onmogelijk een duidelijke voorspelling kan doen. Je moet dus vooral kijken naar het Amerikaanse leger. Zolang de VS nog overal “satellietstaten” heeft waarvan de overheid goed naar Washington luistert, en die blijven de Amerikaanse legerbases overal van voorzien, zie ik geen gevaar voor de status van de dollar. Maar aan elk privilege komt een eind. Misschien komt dat in stroomversnelling wanneer China van overschotland omslaat naar tekortland, zodat de Chinese munt een belangrijke reservemunt kan worden. 17. Wat vind je van Bitcoin? De techniek is interessant, als betaalmiddel (hoe schimmig ook) is het altijd goed als de banken concurrentie krijgen. Banken moeten gewoon netjes concurreren zodat hun diensten niet te duur zijn. Het is ook tekenend dat de afkeer van de banken zo groot is dat iets als Bitcoin zoveel stof doet opwaaien. Maar het is nog onbetrouwbaarder dan de banken en de waarde ervan is 0 als het gaat om waardeopslag. Leuk voor speculanten maar als ik dan moet kiezen, geef mij dan maar goud...

  • Video: Lex Hoogduin in gesprek met Herman Meester

    Lex Hoogduin sprak met Herman Meester over de Modern Monetary Theory (MMT), een beschrijvende economische theorie die de geldstromen volgt in de economie. In het gesprek legt Meester uit hoe de overheid met haar stimulerende beleid tegen de wens van de vrije markt in gaat. Ook wijst Meester op de implicaties van de Europese muntunie, waardoor deelnemende landen niet langer de uitgever zijn van de munt. In plaats daarvan zijn ze gebruikers geworden, waarmee een begrotingsevenwicht van overheden op termijn wordt afgedwongen.

    Verder legt Herman Meester uit hoe er twee verschillende stromingen zijn ontstaan naar Keynes, één die veronderstelt dat de economie vanzelf naar een evenwicht toe beweegt en één die veronderstelt dat er een vorm van interventie nodig is. Interventie die nodig is als een samenleving als geheel een te grote spaarzucht heeft en er niet genoeg geld wordt uitgegeven om iedereen werk te bieden. MMT behoort tot de post-Keynesiaanse stroming die veronderstelt dat de markt bijgestuurd dient te worden als er te weinig vraag is vanuit de private markt. Werkloosheid is volgens MMT het grootste sociaal-economische kwaad dat ontstaat in een kapitalistisch systeem, aldus Meester. Mensen die langdurig werkloos zijn worden minder aantrekkelijk voor de arbeidsmarkt en volgens MMT moet de overheid zorgen dat er werkgelegenheid komt voor werklozen tijdens de neergaande fase van een economische cyclus. Zo blijft het menselijke kapitaal intact voor de momenten dat er vanuit de private sector meer vraag is naar arbeid.