In mei 2009 lanceerde Mohammed El-Erian van beleggingshuis Pimco het concept van the new normal. Dit concept hield in, dat Westerse economieën niet in staat zouden zijn de financiële crisis van 2008 een-twee-drie achter zich te laten. Integendeel, het westen zou een langdurige periode van vijf jaar of misschien nog wel langer tegemoet gaan, waarin de economie op zijn best 2% kon groeien. Europa zou al blij moeten zijn met 1% à 1,5%.
Figuur 1 Mohammed Er-Erian bedenker van the new normal
De achterliggende rationale was, dat het nu eenmaal heel, heel lang duurt voordat een economie zich herstelt van een periode van opbouw van extreem hoge schuldenlasten gecombineerd met het nemen van onverantwoorde risico nemen en een uiterst soepele kredietverlening. Daar kwam nog bij, dat veel beleidsmakers aan beide kanten van de oceaan de diepte en de intensiteit van de crisis totaal onderschatten. Ze waren immers opgevoed met het idee dat naoorlogse crises cyclisch van aard zijn en niet structureel. Toen het besef eenmaal was doorgedrongen, dat het dit keer toch echt anders was, liepen dezelfde beleidsmakers totaal achter de feiten aan. Het initiatief om de crisis te lijf te gaan kwam in handen van de centrale bankiers en dat is sindsdien zo gebleven.
Toch geen new normal?
Aan alle goeds komt een einde, maar ook aan alle minder goede dingen. Ruim vijf jaar na dato komt Pimco met de boodschap, dat the new normal zijn tijd heeft gehad. De wereld in het algemeen en de Verenigde Staten in het bijzonder staan op het punt terug te keren naar
'the old normal' van 3% groei en meer. De opvattingen van Pimco worden gedeeld door veel Wall Street economen. Uit een enquête van Bloomberg blijkt dat een meerderheid ervan uit gaat, dat de Amerikaanse economie in 2014 een groei van 3% kan bereiken. Dat is mooi en optimistisch, maar wordt tegelijkertijd een hele
tour de force. In de eerste drie maanden van 2014 was de groei een schamele 0,1% op jaarbasis. Om toch op die beoogde 3% uit te komen, zal de groei in de rest van het jaar moeten versnellen tot ver boven 3%. Onmogelijk is dat niet, zo wijst de geschiedenis uit. In de vier jaar die volgden op de vorige drie recessies groeide de economie met gemiddeld 3,8%.
De vraag is waar de extra groei vandaan moet komen. Daar bestaat tamelijk veel eenstemmigheid over. Er wordt veel hoop gevestigd op een acceleratie op de huizenmarkt. In 2013 wisselden ruim 5,5 miljoen huizen van eigenaar. Het was daarmee het beste jaar op deze markt sedert 2006. Hoewel het begin van 2014 zwak te noemen is, gaat ook oud-Fed baas Ben Bernanke ervan uit dat er hoop mag leven op een verbetering die zeker aanhoudt tot ver in 2015. De optimisten wijzen daarbij op de verbeterde financiële positie van veel gezinnen. Veel Amerikanen hebben hun schuldenlast tot zeer acceptabele niveaus terug gebracht en hebben weer ruimte om meer te besteden. Bovendien is de werkloosheid gedaald tot onder 7%. Ook dat schept financiële ruimte. De grootste positieve verrassing komt uit de hoek van de overheid. Mede dankzij het brute bezuinigingsprogramma Sequester lopen de tekorten op het niveau van de federale overheid snel terug tot ver onder 3%. Op het niveau van de staten is zelfs weer sprake van overschotten. Vooral van die laatsten mag veel verwacht worden als het gaat om het aanjagen van de economie. Alleen al de deplorabele toestand van de Amerikaanse wegen en bruggen vereist een miljardeninvestering. Daar is nu de ruimte voor!
Figuur 2 Ben Bernanke heeft er weer alle vertrouwen in
Als dan de rest van de wereld zo aardig is om sneller te gaan groeien, dan kan ook de exportsector nog een steentje bijdragen aan de versnelling van de groei! Er is dus alle reden om met veel verwachtingen naar de nabije toekomst te kijken. The old normal wordt nu the new normal. Lang niet iedereen is overtuigd. Een bekende criticaster is en blijft de hoogleraar Robert J. Gordon. Die schreef al in 2012 een artikel waarin hij betoogde dat het voor het westen bijna praktisch onmogelijk zou blijken om naar oude groeicijfers terug te keren. Hij voerde daar een reeks argumenten voor op. De belangrijkste en bekendste zijn: a.) een kwalitatief tekort schietende innovatie schept geen nieuwe banen. b.) Europa en de VS vergrijzen. Vergrijzende samenlevingen verliezen aan dynamiek en daarmee aan vermogen om te innoveren en sneller te groeien. c.) De snel toenemende inkomensongelijkheid en de afbraak van de middenklasse heeft eveneens een negatief effect op de groei!
Welke visie de juiste is, zal de komende tijd bewijzen. Voorlopig sluit Janet Yellen zich aan bij het kamp van de optimisten en Pimco. Zij heeft al laten weten in de trage groei over het eerste kwartaal van dit jaar geen aanleiding te zien te stoppen met de afbouw van de monetaire verruiming. Die gaat verder terug naar een bedrag van $ 45 miljard per maand. Dat is overigens nog steeds geen geringe stimulering!
Cor Wijtvliet
Figuur 3 Janet Yellen laat de geldpersen wat langzamer draaien
BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
- nog niet automatisch ontvangt.
