Tag: middenklasse

Moeten overheden meer doen voor de middenklasse?

De crisis van 2008 ligt alweer ver achter ons, maar dat wil niet zeggen dat alles weer goed gaat. Het is waar dat de werkloosheid daalt en de economie weer groei laat zien, maar lang niet iedereen lijkt daarvan te profiteren. Vorig jaar concludeerde de Rabobank al dat het besteedbare inkomen van de meeste huishoudens de afgelopen decennia amper is gestegen.

We zijn weliswaar meer gaan verdienen, maar door stijgende vaste lasten en een hogere belastingdruk blijft er onderaan de streep niet veel meer koopkracht over. Het is een trend die we niet alleen in Nederland zien, maar in de hele Westerse wereld. Ook in andere landen blijven lonen achter bij de arbeidsproductiviteit en bij de groei van de economie als geheel. Voeg daar een alsmaar stijgende belastingdruk aan toe en je begrijpt dat de middenklasse steeds verder uitdunt.

Middenklasse krimpt

Onlangs waarschuwde ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) voor deze zorgwekkende trend. In een nieuw onderzoek laten ze zien dat de middenklasse in steeds meer ontwikkelde economieën krimpt. Van de millennials kan ongeveer 60% tot de middenklasse gerekend worden, terwijl dat bij de babyboom generatie op dezelfde leeftijd nog 70% was. De OESO schreef daar het volgende over.

“De kosten van een levensstijl in de middenklasse zijn sneller gestegen dan de inflatie. Huisvesting is met ongeveer een derde van het besteedbare inkomen de grootste uitgave voor huishoudens met een gemiddeld inkomen, ten opzichte van een kwart van het besteedbare inkomen in de jaren negentig. De huizenprijzen zijn de afgelopen twintig jaar driemaal sneller gegroeid dan het mediaan inkomen van huishoudens.

Meer dan één op de vijf huishoudens met een middeninkomen geeft meer uit dan zij verdienen. Een te hoge schuldenlast komt bij deze groep vaker voor dan bij huishoudens met een laag inkomen of een hoog inkomen. Bovendien zijn de vooruitzichten voor de arbeidsmarkt steeds onzekerder geworden. Zo heeft één op de zes werknemers met een gemiddeld inkomen een baan met een hoog automatiseringsrisico, vergeleken met één op de vijf werknemers met een laag inkomen en één op de tien met een hoog inkomen.”

Huizenprijzen zijn veel harder gestegen dan de middeninkomens (Bron: OESO)

Stijgende lastendruk

Dat de stijgende belastingdruk en hogere woonlasten een negatief effect hebben op het besteedbare inkomen mag duidelijk zijn, maar de vraag is wat we kunnen doen om de situatie te verbeteren. Als het aan de OESO ligt moeten overheden deze taak op zich nemen, bijvoorbeeld door een beter sociaal vangnet te creëren. Ook moet ze maatregelen nemen om wonen betaalbaar te maken, bijvoorbeeld met financiële ondersteuning, schuldverlichting of belastingvoordelen.

De suggestie dat de overheid meer moet doen om wonen betaalbaar te maken roept natuurlijk ook vragen op. Laten we als voorbeeld Nederland nemen. De hypotheekrenteaftrek was bedoeld om het kopen van een huis te stimuleren, maar inmiddels kunnen we concluderen dat deze maatregel vooral een prijsopdrijvend effect heeft gehad. Het voordeel van de renteaftrek ben je kwijt in de vorm van hogere maandlasten, terwijl de bank de lachende derde is.

Hetzelfde probleem is er met de huursubsidie. Deze maatregel is bedoeld om huren betaalbaar te maken voor lagere inkomens, maar in een land waar het aanbod van huurwoningen schaars is leidt het vooral tot veel hogere huren. Verhuurders hebben een machtspositie en kunnen dankzij de huursubsidie veel meer huur vragen dan anders het geval zou zijn geweest. Zo kunnen verhuurders de huursubsidie grotendeels of zelfs volledig naar zich toe trekken. De samenleving betaalt daar de rekening voor.

Minder overheid?

Wanneer de overheid de taak op zich neemt om wonen betaalbaar te maken en het resultaat is dat de woonlasten juist steeds hoger worden, dan moeten we ons afvragen of méér overheid wel de oplossing is. Misschien zijn middeninkomens wel veel meer gebaat bij minder overheidsinterventie op de woningmarkt en een verlaging van de belastingdruk. Laten we marktverstorende maatregelen als de hypotheekrenteaftrek en huursubsidie geleidelijk afbouwen, zodat de woonlasten op termijn weer kunnen dalen en huishoudens met hun inkomen meer geld overhouden voor andere dingen.

Deze column verscheen eerder op Goudstandaard

26 april 2019
Amerikaanse middenklasse wordt uitgehold

De afgelopen veertig jaar is de Amerikaanse middenklasse steeds verder uitgehold, zo blijkt uit een nieuwe onderzoek van het Pew Research Center. Bij de laatste meting behoorde nog slechts 49,9% van de volwassenen in de VS tot de middenklasse, tegenover een ruime meerderheid van 61% in 1971. De extremen worden daarentegen steeds groter, want de hoogste en laagste inkomensgroepen zijn sinds 1971 juist steeds groter geworden.

Een combinatie van stagnerende inkomens en stijgende uitgaven voor huur, gezondheidszorg en levensmiddelen zetten de middenklasse onder druk. Daar komt bij dat er veel verborgen werkloosheid is en dat veel nieuwe banen sinds het uitbreken van de crisis betrekking hebben op laaggeschoold werk.

Middenklasse wordt steeds verder uitgehold in de Verenigde Staten (Bron: Pew Research)

Inkomensongelijkheid

Ook wordt de inkomensongelijkheid steeds groter, omdat de hoge inkomens sneller stijgen dan de middeninkomens en de lagere inkomens. Sinds 1970 zijn de hogere inkomens met 47% toegenomen, terwijl de middenklasse en de lagere inkomensklasse een veel minder grote stijging van respectievelijk 34% en 28% wist binnen te halen. De volgende illustratie laat duidelijk zien hoe het inkomen van de middenklasse is uitgehold. Was deze groep in 1970 nog goed voor 62% van alle verdiende inkomens, vandaag de dag is dat nog maar 43%.

De omgekeerde trend zagen we bij de hoogste inkomens, die inmiddels 49% van alle inkomens van alle Amerikanen opstrijken. De laagste inkomens zijn er ook op achteruit gegaan. Terwijl het percentage Amerikanen in deze groep van 25 naar 29 procent groeide, daalde het aandeel van deze groep in het totale inkomen van alle Amerikanen van 10 naar 9 procent.

Hoge inkomens vertegenwoordigen steeds groter deel van totale inkomens van alle Amerikanen (Bron: Pew Research)

Vermogensongelijkheid

De inkomensongelijkheid neemt dus toe, maar dat is nog niets vergeleken met de vermogensongelijkheid in de Verenigde Staten. Het stimulerende beleid van centrale banken heeft vooral de allerrijksten geholpen, omdat de waarde van hun bezit door de extreem lage rente en de verschillende QE-programma’s fors gestegen is. Aandelen, obligaties, vastgoed, kunst en dergelijke werden allemaal meer waard, bezittingen die sterk geconcentreerd zijn bij een relatief kleine groep Amerikanen.

Het is schokkend om te zien dat vrijwel de volledige vermogenstoename aan de allerrijksten toe komt. Hun vermogen verdubbelde tussen 1983 en 2013, terwijl de middenklasse er in deze periode maar twee procent op vooruit ging. De groep mensen met het laagste vermogen heeft vandaag de dag gemiddeld zelfs minder bezit dan in 1983.

Vermogensongelijkheid is sinds 1983 extreem toegenomen in de VS (Bron: Pew Research)

15 december 2015
Grootste middenklasse zit in China
Volgens het nieuwste Global Wealth Report van Credit Suisse heeft China nu al een grotere middenklasse dan de Verenigde Staten. Volgens het onderzoek van de Zwitserse bank groeit de middenklasse in China dit jaar naar 109 miljoen volwassenen, terwijl dat aantal in de Verenigde Staten is blijven steken op 92 miljoen volwassenen. Tot de middenklasse worden volwassenen gerekend die tenminste twee keer modaal verdienen in het land waar ze werken.

Middenklasse blijft groeien
Procentueel groeide de wereldwijde middenklasse vorig jaar minder snel dan het aantal rijken, maar als we Credit Suisse mogen geloven zal de middenklasse in absolute zin nog jaren blijven groeien. En het zijn de Aziatische landen die het grootste deel van deze groei voor hun rekening zullen nemen, zo verklaarde Tidjane Thiam van Credit Suisse. "Het gevolg van deze verschuiving is een verandering van het wereldwijde consumptiepatroon. Ook gaan we verandering zien in de samenleving, omdat de middenklasse historisch gezien een bron is van stabiliteit en welvaart", zo voegde hij eraan toe. Volgens Thiam is de meeste welvaart in de wereld nog steeds geconcentreerd in de Verenigde Staten en Europa. Desondanks is de welvaartsgroei in de opkomende markten indrukwekkend te noemen. "Denk bijvoorbeeld aan de vervijfvoudiging van de welvaart in China sinds het begin van deze eeuw". China vertegenwoordigt een vijfde deel van de wereldbevolking, maar slechts 10% van de welvaart in de wereld. In dat opzicht kan China nog grote stappen zetten.
China wil armoede bestrijden
De Chinese regering formuleerde eerder deze week de ambitieuze doelstelling om de komende zes jaar een einde te maken aan de armoede in hun land. Maar liefst 70 miljoen Chinezen moeten de komende zes jaar boven de armoedegrens getild worden. Dit zijn mensen die volgens het Chinese bureau voor de statistiek jaarlijks minder dan 2.300 yuan verdienen. In 2014 stegen 12,3 miljoen Chinezen boven de armoedegrens uit. In 2011 waren dat er 43,3 miljoen. Lees ook:
- Chinese jongeren bepalen onze smaak en voorkeuren
Chinese middenklasse is de grootste ter wereld
14 oktober 2015
Grafiek: De neergang van de middenklasse in de VS

De top 0,1% van alle huishoudens heeft ongeveer evenveel vermogen als de 90% minst vermogende huishoudens, zo blijkt uit nieuw onderzoek van Saez en Zucman van de Londen School of Economics. De onderzoekers bestudeerden een grotere verscheidenheid aan bronnen dan eerdere studies en kwamen tot de conclusie dat de vermogensverdeling in de VS nog ongelijker is dan eerder werd aangenomen. Vanaf de Grote Depressie tot het einde van de Tweede Wereldoorlog groeide het aandeel van de middenklasse in de totale vermogenspositie, omdat de allerrijksten veel van hun vermogen zagen verdampen. Na de oorlog brak een goede periode aan voor de middenklasse, want het aandeel van de 90% groep in het totale vermogen van alle huishoudens nam in deze periode sterk toe.

Vanaf begin jaren ’80 kwam een groter deel van het vermogen weer in handen van de top 0,1%. Hun vermogen groeide vanaf dat moment met 3,4% per jaar, tegenover slechts 0,7% voor de onderste 90%. De onderzoekers denken dat het oplopen van de schuldposities van middenklasse huishoudens debet is aan de vermogensdaling. Aanvankelijk groeide de waarde van het onderpand (voornamelijk vastgoed) mee met de schulden, maar door de huizenmarktcrash in 2006 en de aandelenmarktcrash in 2008 en 2009 is de verhouding tussen bezittingen en schulden fundamenteel uit het lood geslagen.

Rijken worden weer rijker
Uit het onderzoek blijkt dat de 16.000 rijkste families in de VS (de top 0,01%) een gemiddeld vermogen hebben van $371 miljoen en dat deze groep als geheel 11,2% van het totale vermogen in de VS in bezit heeft. Dat percentage is sinds 1916 niet zo groot geweest als nu, waaruit blijkt dat de allerrijksten goed uit de laatste crisis zijn gekomen. Het vermogen van de top 0,1% (160.000 families) is gemiddeld $73 miljoen, waarmee deze groep goed is voor 22% van het totale vermogen van alle Amerikaanse huishoudens. Dat is overigens precies het aandeel van het totale vermogen dat in handen is van de onderste 90%. De volgende grafiek van de Economist laat de vermogenspositie van de onderste 90% (lichtbruin) en de bovenste 0,1% van alle huishoudens (donkerbruin) zien.

Vermogens top 0,1% even groot als van de onderste 90% huishoudens (Bron: Economist)

10 november 2014
De middenklasse verdwijnt, je wordt arm (of rijk)‏

Uit een heel recent rapport van uitkeringsinstantie UWV blijkt dat aan het banenverlies in de financiële sector in Nederland nog geen einde komt. Tussen 2007 en 2013 verdwenen er in deze sector al 38.000 banen. En de komende vijf jaar zullen er nog eens 15.000 banen verdwijnen.

De crisis mag het beeld dan wat vertroebeld hebben, de structurele oorzaak van het banenverlies betreft digitalisering en automatisering. Wie bezoekt er tegenwoordig nog een bankloket? Zelfs ‘ingewikkelde’ financiële producten als hypotheken zijn inmiddels vrijwel zonder menselijke tussenkomst eenvoudig online te regelen.

Kodak-moment
Voor wiens baan de komende tijd weggeautomatiseerd wordt, voelt het wellicht aan als een Kodak-moment. Kodak had in haar hoogtijdagen 145.000 mensen in dienst. Maar de fotofabrikant werd ingehaald door de techniek en ging failliet. Haar digitale opvolger, Instagram, werd vorig jaar voor US $ 1 miljard door Facebook overgenomen. Opvallend: Instagram telde toen slechts 13 werknemers. Volgens onderzoekers van de Universiteit van Oxford ligt er voor veel sectoren een Kodak-moment in het verschiet. Bijna de helft (47%) van alle banen zou kwetsbaar voor nieuwe technologie zijn. Economen worden waarschijnlijk slachtoffer, maar eveneens accountants, juristen en zelfs journalisten, voor zover hun werk automatisch kan worden geformatteerd (voor het maken van sportverslagen is al software te koop). Niet de gevreesde outsourcing blijkt Westerse banen te vernietigen maar met name digitalisering, automatisering en robotisering. Van het vernietigen van banen is al sprake sinds het begin van de industriële revolutie maar nog niet eerder lag het tempo zo hoog als nu.
Verdwijnende middenklasse
De grootste slachtoffers zijn wat Amerikanen de blue- en white-collar workers noemen. Fabrieksarbeiders en ambachtslieden enerzijds, anderzijds juist ook het kantoorpersoneel. De trend tekent zich al duidelijk af in de Verenigde Staten maar Europa laat eenzelfde beeld zien: hoog- en laagbetaalde banen nemen relatief toe ten koste van het middensegment. Wie het niet vlot na het afstuderen lukt een goedbetaalde baan te vinden - een universitair diploma alleen biedt geen garantie (!) - loopt steeds meer de kans genoegen te moeten nemen met laagbetaald werk. Het verschil tussen de midden- en onderklasse wordt steeds diffuser. Een middenklasse-opleiding garandeert niet langer een middenklasse-baan, die zijn er steeds minder.
Jongeren
Wie op dit moment aan het begin van zijn carriere staat - zeg iedereen tussen de 20 en 40 jaar - heeft overigens met opvallend veel zaken pech. Automatisering maakt dat er momenteel sneller middenklasse-banen verdwijnen dan er nieuwe ontstaan. Vaste contracten worden amper meer vergeven. Wie er toch in slaagt een hypotheek te bemachtigen betaalt - ondanks de prijsdaling sinds 2008 - nog altijd erg veel voor een huis. Op een vergelijkbare stijging van de reële huizenprijzen zoals hun ouders gekend hebben hoeven de huidige starters in ieder geval niet te rekenen. En nu er de afgelopen vijftig jaar meer dan EUR 200 miljard (!) aan gasbaten uitgegeven is - met name aan extra ambtenaren en royale uitkeringen - geldt gelijktijdig dat de Nederlandse bevolking verouderd. Noodgedwongen wordt op de verzorgingsstaat beknibbeld en ook een flink deel van die rekening komt wederom bij de werkenden terecht. Wie zich tot de (verdwijnende) middenklasse rekent - en voor jongeren met flexibele contracten geldt dit in het bijzonder - raden wij twee zaken aan. Allereerst om eens serieus ondernemerschap te overwegen. Het opzetten van een eigen (schaalbaar) bedrijfsidee is tegenwoordig makkelijker en goedkoper dan ooit tevoren. En ten tweede een begin te maken met het opzetten danwel vergroten van een eigen beleggingsportefeuille (voorafgaand goed verdiepen in 'value investing' is aan te bevelen!). Hoe meer de factor kapitaal immers voor iemand aan het werk is, hoe minder afhankelijk diegene wordt van de (eigen) factor arbeid.. Over de auteur: Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van ‘s werelds beste beleggers en is tevens oprichter van http://www.warrenbuffett.nl/. Disclaimer: De artikelen van gastschrijver Hendrik Oude Nijhuis zijn op persoonlijke titel geschreven en hoeven daarom niet altijd de visie van Marketupdate te vertegenwoordigen. Marketupdate geeft geen beleggingsadvies en de artikelen van Hendrik Oude Nijhuis moeten ook niet als zodanig worden aangemerkt. Marketupdate heeft geen geld ontvangen of betaald voor deze bijdrage.
>> Klik hier om de bestseller “Leer beleggen als Warren Buffett” gratis te downloaden <<

5 augustus 2014