De WRR publiceerde in januari een rapport over geld en schuld. De makers van het rapport deden niet alleen onderzoek naar de werking van ons geldstelsel, ook keken ze naar mogelijke alternatieven. Uiteindelijk kwamen de onderzoekers met een aantal aanbevelingen, zoals het verbeteren van de diversiteit in het bankenlandschap, het beperken van de schuldengroei en een betere verankering van de bankensector in de samenleving.
Zijn deze verbeterpunten toereikend? Of zijn er meer radicale hervormingen nodig om tot een stabiel en goed functionerend geldsysteem te komen? Een interessant gesprek tussen Paul Buitink (Stichting Full Reserve), Teunis Brosens (econoom bij ING) en Martijn van der Linden (voorzitter Ons Geld) bij Café Weltschmerz.
Waardeert u de artikelen en analyses op onze site, steun ons dan met een eenmalige of periodieke donatie. Met uw donatie kunnen we mooie artikelen blijven schrijven en worden we minder afhankelijk van inkomsten uit advertenties. Klik hier om te doneren!
De Amerikaanse dollar werd na de Eerste Wereldoorlog de belangrijkste valuta voor de internationale handel. Het Britse pond, dat voor de oorlog de belangrijkste munt was, verloor haar glans door een mislukte poging om terug te keren naar de goudstandaard. Het zou echter nog tot het einde van de Tweede Wereldoorlog duren voordat de status van de dollar als nieuwe wereldmunt formeel werd vastgelegd met het internationale akkoord van Bretton Woods.
Met dat akkoord uit 1944 werd de dollar de facto de wereldreservemunt. De waarde van de dollar werd bepaald op basis van een goudprijs van $35 per troy ounce. Alle andere valuta werden tegen een vaste wisselkoers gekoppeld aan de dollar en daarmee indirect ook aan goud. Dit nieuwe stelsel bracht na de Tweede Wereldoorlog stabiliteit en zorgde ervoor dat de wereldhandel snel weer op gang kwam. De kracht van de Amerikaanse economie – en het feit dat het land de grootste goudvoorraad ter wereld had – zorgde voor een groot vertrouwen in de dollar.
Dollar als wereldreservemunt
Ruim zeventig jaar later is de dollar nog steeds de belangrijkste reservemunt ter wereld. De belangrijkste grondstoffen worden nog steeds vrijwel uitsluitend in dollars afgerekend en wereldwijd hebben bedrijven en consumenten voor vele miljarden aan leningen afgesloten in dollars. Daarmee is de munt stevig verankerd in het hedendaagse financiële systeem. Met de introductie van de euro kwam er een alternatief voor de dollar, maar door de Europese schuldencrisis hebben de internationale ambities van de euro vertraging opgelopen.
Ondertussen is er steeds meer behoefte aan een alternatief voor de dollar, omdat het huidige geldsysteem ook de nodige nadelen met zich meebrengt. Het dollarsysteem bracht na de ellende van de Tweede Wereldoorlog en het interbellum weer een periode van economische stabiliteit en groei, maar tegelijkertijd maakte het de wereld erg afhankelijk van de Verenigde Staten. En dat terwijl het economische zwaartepunt in de wereld steeds meer richting Azië verschuift.
Past de dominante rol van de dollar nog wel bij de hedendaagse multipolaire wereldorde? En zijn de goudaankopen van de afgelopen jaren door verschillende centrale banken een aanwijzing dat het einde van dit monetaire systeem in zicht is? Een interessant gesprek tussen Paul Buitink en Willem Middelkoop bij Café Weltschmerz.
Centrale banken hebben in 2008 de verkeerde diagnose gesteld en hebben daardoor niet de juiste maatregelen genomen. Dat zegt voormalig centraal bankier Lex Hoogduin in een interview met Café Weltschmerz. Banken hebben weliswaar meer buffers aangelegd en ook is het toezicht op de bankensector verscherpt, maar het fundamentele probleem van teveel schulden is nog steeds niet opgelost. Sterker nog, die zijn de laatste jaren alleen maar verder toegenomen.
Lex Hoogduin merkt op dat er sinds het loslaten van de goudstandaard begin jaren zeventig geen rem meer is op de geldgroei, met als gevolg dat de financiële sector enorm in omvang is toegenomen ten opzichte van de reële economie. De financiële crisis van 2008 was dan ook een resultaat van een decennia lange periode van bijna onbeperkte geldcreatie, een fase die door Hoogduin omschreven wordt als de ‘Great Financial Expansion’.
Boom-bust cyclus
In het gesprek legt Hoogduin uit dat het huidige monetaire beleid van vrijwel onbeperkte geldgroei en structurele inflatie leidt tot een verkeerde allocatie van kapitaal en daarmee tot een voortdurende boom-bust cyclus. Om dat te kunnen doorbreken zou er weer een soort anker in het monetaire systeem teruggebracht moeten worden, waarmee de geldgroei beperkt kan worden.
Volgens Lex Hoogduin is het tijd dat de ECB haar monetaire beleid heroverweegt en een nieuwe strategie uitwerkt op basis van een nieuwe diagnose van de economische crisis. Een van de maatregelen die volgens de voormalig centraal bankier al lang genomen had moeten worden is het verhogen van de rente.
Volgens de Taylor regel zou die vandaag de dag tussen de 2,5% en 3,5% moeten liggen, terwijl de ECB nog steeds een rente van nul procent hanteert. Door die kunstmatig lage rente stimuleer je de economie, maar heeft de centrale bank geen instrument meer in handen om af te remmen en oververhitting van de economie te voorkomen.
Het volledige gesprek tussen Lex Hoogduin en Paul Buitink duurt iets meer dan 48 minuten en is hieronder te bekijken. In 2016 spraken wij ook met Lex Hoogduin, het volledige interview kunt u hier teruglezen.
In deze aflevering van Café Weltschmerz praten Paul Buitink en Thomas Bollen over de rol van het TARGET2 systeem binnen de Eurozone. Dit interbancaire betalingssysteem is ontworpen om de geldstromen binnen de muntunie te optimaliseren, omdat het banken in de hele Eurozone in staat stelt real-time time geld naar elkaar over te maken.
Waarom is dit systeem bedacht en hoe komt het dat Nederland en Duitsland zoveel overschotten op hun TARGET2 balans hebben? En moeten we ons als Nederland zorgen maken dat we de ruim €100 miljard aan vorderingen binnen TARGET2 niet meer terug krijgen? Een interessant gesprek dat ons meer inzicht geeft in de werking van ons monetaire systeem.
Meer weten over TARGET2? Hieronder een video van de Banque de France, dat samen met de Duitse Bundesbank en de Italiaanse centrale bank de initiatiefnemers waren van dit betalingssysteem.
Door het opkoopprogramma van de ECB zijn we op een monetaire gletsjer terechtgekomen, die langzaam maar zeker omlaag schuift. Dat zegt Wim Boonstra, Hoogleraar Economische en Monetaire Politiek en econoom bij de Rabobank in gesprek met Paul Buitink voor Café Weltschmerz.
Hoe langer de ECB doorgaat met stimuleren, hoe groter de problemen uiteindelijk zullen worden. Als het aan hem ligt zou de ECB direct moeten stoppen met het opkopen van staatsobligaties, omdat dit beleid een verkeerde prikkel geeft aan landen in de Eurozone.
In dit gesprek van bijna een uur praten de heren over de definitie van geld en over ons geldsysteem dat door de eeuwen heen evolueerde van goud naar papier naar puur elektronisch geld. Dachten we vroeger bij geld aan gouden en zilveren munten, nu denken we bij geld aan munten en bankbiljetten die geen enkele intrinsieke waarde hebben.
Evolutie van geld
Door alle technologische innovaties zien we al bijna geen onderscheid meer tussen geld in de portemonnee en tegoeden op bankrekeningen. Daarmee vervaagt ook langzaam maar zeker de grens tussen geld dat de centrale bank in omloop brengen en de tegoeden die we op een bankrekening hebben staan. Ook roept het nieuwe vragen op ten aanzien van privacy, omdat alle elektronische betalingen ergens geregistreerd worden. Is dat iets waar we ons zorgen over moeten maken?
Ook bespreken de heren nog een aantal actuele thema’s, zoals de dekkingsgraad van onze pensioenen, de ontwikkeling van de huizenprijzen in Nederland, het depositogarantiestelsel en de voordelen van een depositobank. Al met al een zeer interessant interview!
In navolging op het succes van ‘Geld voor de Toekomst’ en ‘Reinvent Money’ komt er ook dit jaar weer een conferentie over het geldsysteem en alles wat daarmee samenhangt. Tijdens dit evenement komen verschillende actuele vraagstukken aan bod:
Wat is de rol van centrale banken en banken in het digitale tijdperk waarin we leven?
Heeft het geld van de toekomst nog wel een natiestaat of een centrale bank nodig?
Hoe ziet de toekomst van de euro eruit in het licht van deze ontwikkelingen?
Verschillende vooraanstaande sprekers zullen hun licht op deze ontwikkelingen laten schijnen. Aanwezig zijn Arnoud Boot, Lex Hoogduin, Stephanie Kelton, Michael Kumhof, Brett Scott, Richard van der Linde, Martijn Jeroen van der Linden en Karim Benammar.
Reinvent Money
De conferentie Reinvent Money 2016 vindt plaats op 14 oktober en duurt van 16:00 tot 19:00. Klik hier of op onderstaande banner om je aan te melden. Inschrijven is gratis, je kunt achteraf zelf bepalen hoeveel je ervoor wilt betalen middels een donatie.
Paul Buitink sprak voor Café Weltschmerz met politicoloog Sander Boon over het op kredieten gebaseerde financiële systeem dat zich de afgelopen decennia heeft ontwikkeld. Boon merkt op dat centrale banken het ineenstorten van het financiële systeem wisten te voorkomen met een overvloed aan liquiditeit, maar dat daarmee de fundamentele problemen niet zijn opgelost.
Sterker nog, met het opkopen van staatsobligaties en hypotheekleningen verkleinden centrale banken het aanbod van kwalitatief goed onderpand, waardoor er een verkrapping en een afnemende liquiditeit te zien is in het financiële systeem.
Sander Boon merkt op dat de financiële markten eigenlijk al sinds 2013 niet meer geloven wat centrale bankiers zeggen. Centrale banken zeggen wel dat ze de rente gaan verhogen, maar de markt ziet dat de economische groei die daarvoor vereist is er helemaal niet is.
We hebben een aantal passages van het interview hieronder uitgeschreven. De video duurt een half uur en is absoluut de moeite waard!
“De afgelopen dertig tot veertig jaar is bij de dalende rente de totale schuld enorm gestegen, in Nederland hebben we dan ook nog eens een hele hoge de hypotheekschuld. Als je wereldwijd kijkt zie je dat als gevolg van die schulden er nu een heel deflatoire pool van schulden is. Het is heel moeilijk om daar uit te komen.
Het hangt er nu een beetje vanaf wat centrale banken en overheden gaan doen. In wezen is er niet zo veel verschil tussen deflatie en hyperinflatie. Onder deflatie kiest de bevolking voor de veiligheid van cash en bij hyperinflatie kiest men voor de veiligheid van fysiek goud. Een hyperinflatie gemeten in goud is eigenlijk ook gewoon deflatie, want alle prijzen dalen dan in termen van goud…
Bij sommige centrale banken, zoals in Engeland en de Verenigde Staten en binnen bepaalde wetenschappelijke economische kringen zie je wel signalen dat cash moet worden afgeschaft. Ze zeggen dan dat dat handig is, vanwege het gebruik van cash geld voor terrorisme en criminaliteit….
Er zitten veel morele argumenten onder om contant geld af te schaffen, maar eigenlijk reden is dat in een omgeving waarbij de rente negatief is mensen een prikkel hebben om in cash te sparen. Als mensen dat massaal gaan doen geeft dat een deflatoire druk op de prijzen van assets.”
Over de pensioenfondsen...
"Ik moet eerlijk zeggen dat het niveau van economisch denken in de sector van me tegenvalt. In de zin dat heel veel mensen bijvoorbeeld hun rentevisie gebaseerd hebben gebaseerd op: de rente zal wel omhoog gaan, want hij was al een hele tijd laag. Dat is geen basis van economisch denken, dat is geen logica maar een geloof.Wat zijn omstandigheden waarin die omhoog zou gaan of waarom die laag zou blijven, dan vinden ze het heel moeilijk om daarmee te spelen. Dat is overigens een van de redenen waarom wij een kwantitatieve tool hebben ontwikkeld om in scenario's te kunnen nadenken over wat je doen met je assets.Als de centrale banken eigenlijk geen controle meer hebben om de economie op de rails te krijgen, dan zul je in dit systeem dus zelf na moeten gaan denken over wat er aan de hand is."
Over het falen van de verzorgingsstaat
"Wat me op is gevallen is dat politici eigenlijk al wel honderd jaar veel meer geld willen uitgeven dan ze binnenkrijgen, daarvoor was het nodig om te kunnen lenen. En ze hebben in dat hele spel - er zijn een hoop dingen gebeurt zoals een grote depressie, de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog - staatsobligaties een steeds grotere rol gegeven in het banksysteem. En dat gaf overheden eigenlijk, in samenspraak met centraal bankiers, de mogelijkheid om obligaties liquide te houden. Daarmee konden overheden mooie dingen doen voor de mensen, gebaseerd op geleend geld.Na de Koude Oorlog en de val van de Berlijnse muur en de Sovjet-Unie zei men dat het kapitalisme gewonnen had, maar als ik nu kijk naar de ontwikkelingen in West-Europa en Amerika, dan concludeer ik eigenlijk nu na die crisis van 2008 dat eigenlijk niet zozeer het kapitalisme is gevallen, maar dat de sociaaldemocratie nu in crisis verkeert. Het op leningen gebaseerde voortbestaan van verzorgingsstaten. Dat thema wil ik in een nieuw boek graag uitdiepen, ik zie veel parallellen.Daar ben daar overigens ik niet alleen in. Als je bijvoorbeeld boeken leest van Vaclav Havel, een dissident uit Tsjecho-Slowakije, dan is dat een man die in 1978 al de parallellen heeft gezien tussen de centralistische bestuursstructuur van het Oostblok en die van het Westen. Dat is een gradueel verschil, geen fundamenteel verschil."
Systeemcrisis
"Vaclav Havel zei al: Er zijn eerst dissidenten, dan klonteren de dissidenten zij zich samen en daaromheen gaan groepen ontevreden mensen komen. Dat zijn parallelle samenlevingen en die hollen het systeem uit. Dat is ook precies wat je nu ziet gebeuren bij ons.Ze ziet grote onvrede, je ziet de flanken van de politieke partijen groeien, het midden bloedt leeg. ZZP'ers en jongeren die niet aan een pensioen willen deelnemen en die bijvoorbeeld gebruik van auto's willen delen... Je ziet overal een systeemcrisis van deze politiek economische constellatie, van deze samenwerking tussen overheden en banksysteem."Lees ook:
Marketupdate sprak onlangs met Paul Buitink over de depositobank, een nieuw soort bank die geen risico’s neemt met spaargeld. Bij deze bank krijg je als spaarder geen rente, maar daar staat tegenover dat je geld altijd beschikbaar is. De depositobank zal namelijk geen geld uitlenen. Daarmee wordt het de eerste ‘full reserve bank‘ in een financieel systeem dat vandaag de dag gedomineerd wordt door zogeheten ‘fractional reserve’ banken. Maar daarvoor moet de bank in korte tijd wel minimaal 16.000 rekeninghouders verzamelen…
Hoe is het idee van de depositobank ontstaan?
“Vanuit een passie om bij te dragen aan een verbetering van het financiële systeem. Als je de historie en werking van dit systeem grondig bestudeert, kom je tot een aantal belangrijke conclusies. Eén daarvan is dat er voor mensen die mee willen doen aan giraal betalingsverkeer momenteel geen risicoloos alternatief bestaat, waar er vroeger wel nutsbanken waren die geen risico namen. Zo was er de Amsterdamsche Wisselbank in de 17e eeuw en in de vorige eeuw de nuts- en spaarbanken. Wij willen een soortgelijke dienst bieden.”
Wat is de doelgroep van de depositobank?
“Iedereen die behoefte heeft aan een veilige, girale oplossing, maar vooral de mensen die begrijpen dat we er op lange termijn allemaal baat bij hebben als er een splitsing komt tussen betalen en lenen. Risico moet weer een keuze worden.”
Is er een minimumbedrag dat je op de rekening moet laten staan?
"Je hebt minimaal het bedrag op je rekening nodig om de kosten ervan te dekken. Dit zal het eerste jaar €50 bedragen. Hoe meer mensen meedoen, hoe lager dit bedrag echter zal worden. Uiteindelijk zou het goed zijn als de diensten van een depositobank voor bijna niets kunnen worden aangeboden aan heel de samenleving. Met de huidige technologie is dit haalbaar."
Is er al een indicatie van de rente die de depositobank zal doorberekenen aan spaarders?
"Omdat we het geld van onze klanten niet uitlenen, maar enkel parkeren bij DNB zal de rente beperkt zijn tot wat DNB eventueel vergoedt. Dit wordt vervolgens doorgegeven aan de klant. Een randvoorwaarde voor ons om daadwerkelijk te starten is een afspraak met DNB dat geen negatieve rente in rekening wordt gebracht voor geld dat wij in bewaring geven. Die mogelijkheid is er."
Om een rekening te openen bij de depositobank moet je eenmalig een machtiging geven om €50 af te schrijven. Zijn dit eenmalige opstartkosten of moeten rekeninghouders dit bedrag jaarlijks betalen?
"Wij brengen alleen in rekening wat nodig is om de kosten te dekken omdat wij geen winstoogmerk hebben. Wij onderscheiden drie soorten kosten: éénmalige kosten, jaarlijkse vaste kosten en jaarlijkse variabele kosten per rekening. De éénmalige kosten worden apart gefinancierd door middel van een obligatielening. De rentekosten zijn onderdeel van de jaarlijkse vaste kosten. De obligatielening heeft een looptijd van 5 jaar. De jaarlijkse vaste kosten bestaan uit kosten voor o.a. personeel, IT (beveiliging) en toezicht. De variabele kosten bestaan uit kosten voor –wederom- IT en de klantenservice.Doordat een groot deel van de kosten vast is, wordt het bedrag per rekening lager wanneer het aantal rekeninghouders toeneemt. Een commerciële bank zou meer winst maken, maar Stichting Full Reserve heeft geen winstoogmerk, dus vertaalt het voordeel zich in een lagere prijs voor de rekening. Bij 16.000 rekeningen is de prijs €50. Ervan uitgaande dat de jaarlijkse vaste kosten goed door ons worden ingeschat, zal de prijs van een rekening bij 24.000 rekeningen nog maar €40 zijn. Het loont dus om meer mensen te overtuigen een rekening te openen."
Stel dat de ECB meer negatieve rente berekent over tegoeden die banken parkeren bij de centrale bank. Worden die kosten dan ook rechtstreeks doorberekend door de depositobank?
"Die negatieve rente is monetair beleid om groei van bestedingen door de groei van krediet te stimuleren. Een partij die geen leningen mag verstrekken, kun je daarom niet die negatieve rente opleggen. Daar moet duidelijkheid over zijn voor wij zullen overgaan tot het incasseren van de bijdrage bij onze 16.000 Oprichters. Net als overigens een ontheffing voor deelname aan het Depositogarantiestelsel. Ook daar is binnen de wet een mogelijkheid voor."
Waarom zou je als kleine spaarder kiezen voor de depositobank als je spaargeld bij andere banken tot €100.000 gegarandeerd wordt en wél rente oplevert?
"In tegenstelling tot de (groot)banken garanderen en bewijzen wij dat al het geld van alle spaarders altijd beschikbaar is. Je geld zal dus veiliger zijn bij ons. Verder hopen wij dat mensen in zullen zien dat ze door het opgeven van een stukje korte termijn gewin op langere termijn bijdragen aan een stabieler en eerlijker systeem. Ruim 1500 mensen hebben zich hier al over uitgesproken door Oprichter bij ons te worden."
Het depositogarantiestelsel werkt momenteel eigenlijk in jullie nadeel. Risico heeft geen prijs meer en daarom zullen spaarders eerder kiezen voor de bank die wel rente geeft. Wat kunnen jullie tegen deze vorm van ‘moral hazard’ doen?
"Wij proberen de bewustwording in de samenleving omtrent perverse prikkels aan te wakkeren. Dit soort interviews draagt hier aan bij. We bemerken een enorme positieve response op ons initiatief. Op lange termijn worden we er allemaal beter van door ‘moral hazards’ in het systeem af bouwen, ook al vereist dat op korte termijn soms wat pijn. Hoe eerder we hier mee beginnen, hoe minder groot een eventuele volgende crisis is."
Wordt vermogen bij de depositobank ook belast met vermogensrendementsheffing?
"Vooralsnog is er nog geen full reserve depositobank en is er in de Belastingwet ook geen rekening mee gehouden. De Box-3 belasting is een mooi voorbeeld van iets waar de oprichting van een depositobank impact op kan hebben. Naar ons idee zou het onlogisch zijn wanneer geld dat expliciet op een rekening wordt aangehouden waar geen rendement op kan komen, belast zou worden voor mogelijk rendement. Na oprichting van een depositobank zal dit een van de speerpunten worden van Stichting Full Reserve."
De depositobank hoeft geen beroep te doen op het depositogarantiestelsel, maar is de bank daarmee ook vrijgesteld van een bijdrage wanneer een andere bank omvalt?
"Om onze propositie mogelijk te maken, is het een randvoorwaarde dat DNB ons verzoek tot ontheffing van het Depositogarantiestelsel inwilligt. Wij hebben aangegeven waar wij mogelijkheden hiertoe in de wet zien en zijn momenteel in afwachting van hun inhoudelijke reactie."
De eerste commerciële bank heeft al een negatieve spaarrente aangekondigd. Verwacht je dat meer banken dit voorbeeld zullen volgen? Hoe denk je dat het bankenlandschap er over een jaar uitziet? En over vijf jaar?
"Zolang de centrale bank een deflatoire druk ervaart, zal het klimaat van lage of zelfs negatieve rentes aanhouden. In ieder geval hopen wij dat het banklandschap er in de toekomst gevarieerder uitziet dan nu. Wouter Koolmees van D66 heeft inmiddels een aanzet gegeven met zijn voorstel voor een ‘bank-light’ vergunning. Nieuwe, kleine banken en veilige instellingen als de onze zijn nodig voor een stabieler Eurosysteem."Wil je ook dat deze bank er komt? Klik dan hier om Oprichter te worden!Heb je nog vragen? Lees dan ook de FAQ op hun website of stuur een mailtje naar [email protected]Over Paul Buitink:Paul Buitink is verantwoordelijk voor de marketing van de depositobank. Hij studeerde Economie aan de Erasmus Universiteit. Aansluitend werkte hij onder meer als risk manager en analist in de financiële sector. Paul is met name bekend door zijn podcasts over monetaire ontwikkelingen en zijn events als reinvent.money en Geld voor de Toekomst.
Straks om 10 uur praten Paul Buitink en Jan Willem Burgers met de Australische econoom Steve Keen. Steve is hoofd van de afdeling Economie, Geschiedenis en Politiek van de Kingston University in Londen. Hij noemt zichzelf een post-Keynesiaan en zet zich daarmee af tegen het neoklassieke economische denken. Hij schreef de bestseller Debunking Economics en verschijnt regelmatig in de media om zijn visie te geven op het economische beleid van overheden en het monetaire beleid van centrale banken.
In dit gesprek komen verschillende actuele vraagstukken aan bod, zoals het stimuleringsbeleid van centrale banken, de grote schuldenlast in Westerse economieën, het ongekende monetaire beleid van centrale banken en de opkomst van Bitcoin. De show is live te bekijken tussen 10:00 en 10:30 via deze link.
Steve Keen is ook actief op twitter en hij plaatst regelmatig video’s van zijn colleges op Youtube. Ook houdt hij zijn eigen blog Debt Deflation bij.
Vanwege het grote succes van het ‘Geld voor de Toekomst‘ event organiseert Paul Buitink ook dit jaar weer een conferentie over de toekomst van ons geld en het monetaire systeem. De nieuwe conferentie “Reinvent Money” vindt wederom plaats op de campus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Paul Buitink heeft diverse gastsprekers weten aan te trekken die vanuit verschillende invalshoeken naar geld kijken. De line-up bestaat uit Max Keiser, Stacy Herbert, Willem Middelkoop, Edin Mujagic, Joris Luyendijk, Simon Dixon en Vit Jedlicka. Een internationaal gezelschap en dat betekent dat er gedurende de hele conferentie in het Engels wordt gesproken.
Tijdens deze conferentie gaat het niet alleen over het huidige geldsysteem, maar ook over radicaal nieuwe vormen van geld en krediet. Denk bijvoorbeeld aan bitcoin en andere cryptocurrencies, crowdfunding en de opkomst van parallelle lokale geldsystemen.
De conferentie zal naar verwachting de hele ochtend en middag in beslag nemen. De lunch wordt verzorgd en is bij de prijs van een ticket inbegrepen. Na afloop is er gelegenheid om na te praten onder het genot van een drankje in het nabij gelegen Novotel. De conferentie ‘Geld voor de Toekomst’ van vorig jaar werd ook op video vastgelegd. Zie onder meer hier, hier, hier en hier voor een impressie.
Volgende week wordt de definitieve agenda met alle sprekers bekendgemaakt. Klik hier voor de meest actuele lijst.
>> Wilt u deelnemen aan dit evenement? Klik hier om alvast een ticket te reserveren <<
Reinvent Money conferentie vindt plaats op 26 september 2015
Paul Buitink sprak met Willem Middelkoop over onder andere patronen van bedrog, de situatie in Oekraïne, de laatste ontwikkelingen op de goudmarkt en de verandering van de machtsverhouding in de wereld. Jop Hartog en Hadjar Benmiloud vullen de rol van co-host in in dit gesprek van bijna 1 uur.
