Marketupdate

Tag: robert shiller

  • Shiller: “Aandelenmarkt enorm overgewaardeerd”

    Volgens de Amerikaanse econoom Robert Shiller is de Amerikaanse aandelenmarkt op dit moment ‘zwaar overgewaardeerd’. Dat is geen goed teken, aangezien dezelfde econoom eerder ook de dotcom bubbel en de huizenmarktbubbel in de Verenigde Staten met redelijk grote nauwkeurigheid wist te voorspellen. Shiller ziet in het huidige optimisme op de beurs gelijkenissen met de situatie van eind jaren negentig, toen beleggers ook zeer positief gestemd waren.

    Net als eind jaren negentig kijken beleggers vandaag de dag vooral naar alle positieve berichten, zonder voldoende rekening te houden met mogelijke tegenvallers. Als voorbeeld noemt Shiller de euforie op de aandelenmarkt na de verkiezing van Trump. Beleggers zijn erg enthousiast geworden van de ‘pro business’ agenda van de nieuwe Amerikaanse president, terwijl ze bijna geen aandacht geven aan de keerzijde van dat beleid. Sinds de Amerikaanse verkiezingen is de S&P 500 index met ongeveer 11% gestegen.

    Aandelen overgewaardeerd

    Shiller verwacht op korte termijn nog geen daling van de aandelenmarkt, maar hij laat wel weten voorzichtig te zijn door op dit prijsniveau geen aandelen meer bij te kopen. De Amerikaanse aandelenmarkt zit al sinds begin 2009 in een bull market, een rally die nu al bijna acht jaar duurt en die voor een belangrijk deel gedreven wordt door de extreem lage rente.

    Robert Shiller ontwikkelde zijn eigen methodiek om de waardering van aandelen te bepalen, de zogeheten Shiller P/E Ratio. Deze zet de koers van een aandeel af tegen de winst van de afgelopen tien jaar. Door de winstcijfers van een langere periode te nemen krijg je volgens Shiller een betere indicatie van de werkelijke waarde van een aandeel. Deze index staat op het moment van schrijven op 29,30, een niveau dat we sinds de aandelenbubbel van eind jaren negentig niet meer hebben gezien.

    Ook in historisch perspectief zijn Amerikaanse aandelen momenteel relatief duur. De volgende grafiek laat de ontwikkeling van de Shiller P/E Ratio over meer dan honderd jaar zien. Op basis van deze grafiek zou je inderdaad kunnen concluderen dat de aandelenkoers relatief hoog is, maar dat de overwaardering nog veel groter kan worden dan nu het geval is. Met een Shiller P/E Ratio van bijna dertig zijn aandelen nu even hoog gewaardeerd als vlak voor de grote aandelencrash van 1929.

    shiller-pe-ratio-20march2017

    Aandelen zijn overgewaardeerd, aldus econoom Robert Shiller (Bron: Multpl)

  • Video: Robert Shiller over de aandelenmarkt

    De Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Robert Shiller werd onlangs door Jason Zweig geïnterviewd voor de Wall Street Journal. Shiller won vorig jaar, samen met Eugene Fama en Lars Peter Hansen, de Nobelprijs voor de economie met onderzoek naar economische bubbels en de waardering van financiële activa. Volgens Shiller zijn Amerikaanse aandelen op dit moment hoog gewaardeerd ten opzichte van het historische gemiddelde, maar ook zijn ze in historisch perspectief nog niet op een all-time high aangekomen. Dit wordt bevestigd door de meest recente data die Shiller gebruikt voor zijn onderzoeken. Hieruit komt ook naar voren dat meer beleggers aandelen momenteel duur vinden, al zijn het er nog niet zo veel als in 2000.

    Waarom bleef het geloof in de efficiëntie van financiële markten zo lang overeind?

    “In de jaren zestig had je Eugene Fama en anderen die op basis van uitvoerige data analyse de conclusie trokken dat de financiële markten efficiënt zijn. De onderzoekers dachten het bewijs geleverd te hebben dat financieel analisten het ook niet wisten. Het duurde een decennia of twee voordat men begon in te zien dat ook de efficiënte markt hypothese geen stand kon houden.

    Het idee dat aandelenkoersen moeten dalen als deze hoog staan, een vrij simpel idee. Ik heb het dan over markten in het algemeen. Ik kijk naar de aandelenkoersen, gedeeld door het 10-jaars gemiddelde van de winst (CAPE10 of Shiller PE). Voor de S&P 500 index staat deze ratio op 26, historisch is dat 15. Het is dus hoog, maar niet extreem hoog, zoals in 2000. Toen stond deze ratio op 45. Als je er vanuit een historisch perspectief naar kijkt valt er nog rendement te halen, maar niet meer zo extreem veel als sommige mensen verwachten.”

    Veel van je onderzoeksdata laat zien dat vermogensbeheerders hoge bedrijfswinsten vertalen naar goede beursresultaten in de toekomst, terwijl economische theorie het tegenovergestelde zegt.

    “Als het rendement in het verleden hoog is geweest denken mensen dat het aandelenrendement ook wel hoog zal blijven en dat de koersen zullen blijven stijgen.”

    Zijn de verwachtingen te hoog geworden? "Ja, ik denk van wel. Als je terugkijkt naar de all-time high voor de markt ten opzichte van de winsten in 2000, toen verloor men ook het vertrouwen in alsmaar stijgende aandelenkoersen. Men geloofde dat aandelen de beste investering waren, maar tegelijkertijd zei men ook dat aandelen wel duur waren geworden. Mijn nieuwste cijfers laten zien dat men opnieuw vertrouwen begint te verliezen in de waardering van aandelen. Het is nog niet zo extreem als in 2000, maar we gaan wel die kant op. Pensioenfondsen maken vaak nog de aanname dat het rendement op aandelen in de toekomst vergelijkbaar zal zijn met het verleden. Ik denk dat daar een grote vergissing mee gemaakt wordt." Wat moeten beleggers doen die de waardering van aandelen te hoog vinden? En die obligaties ook aan de dure kant vinden. Hoe kunnen zij diversificeren? Welke alternatieven zijn er die nog aantrekkelijk geprijsd zijn. "Dat is een diepe vraag, die kan ik moeilijk naar tevredenheid beantwoorden. Maar kijk eens naar aandelenmarkten in het buitenland. In sommige gevallen is de CAPE10 ratio veel lager, bijvoorbeeld in de PIIGS-landen en in opkomende markten. Ook in China is de koers/winst verhouding laag. Persoonlijk heb ik belegd in deze markten. Ik handel niet op basis van een ijzeren regel. Wel denk ik dat je een bepaalde systematiek moet hebben, dat je een soort waardebelegger moet zijn."

    shiller-pe-ratio-historical

    Shiller PE ratio kijkt naar gemiddelde koers/winst verhouding van tien jaar

  • Nobelprijswinnaar Shiller waarschuwt voor financiële zeepbel

    De Amerikaanse econoom Robert Shiller waarschuwt voor nieuwe financiële zeepbellen door een scherpe koersstijging op de aandelenmarkten, met name in de Verenigde Staten. Ook zijn in bepaalde gebieden de vastgoedprijzen alweer veel te hard gestegen, zo meent de Nobelprijswinnaar. Als voorbeeld draagt hij Brazilië aan, waar de huizenprijzen in steden als Rio de Janeiro en Sao Paulo de afgelopen vijf jaar drastisch zijn toegenomen. Hij kreeg daarbij het gevoel dat hij in 2004 had bij de Amerikaanse huizenmarkt. Het economische herstel is volgens Shiller nog steeds kwetsbaar en de waardering van met name technologiebedrijven en financials is daarbij op de muziek vooruit gelopen. Marketupdate weegt de uitspraak van Shiller en pakt de cijfers erbij…

    Koers/winst verhouding

    Om zijn uitspraken in perspectief te plaatsen werpen we even onze blik op de koers/winst verhouding van de Amerikaanse S&P 500 index. De koers/winst verhouding (P/E ratio) blijkt historisch gezien een redelijk goede maatstaf om te bepalen wanneer aandelen ondergewaardeerd of overgewaardeerd zijn. Vanaf 1871 tot en met nu was die ratio gemiddeld 15,5 keer, maar onderstaande grafiek laat zien dat de ratio soms vele malen hoger was. Met een actuele P/E ratio van bijna 20x is er dus sprake van enige overwaardering, maar we moeten daar tegelijkertijd bij opmerken dat de overwaardering nog veel verder kan doorlopen...

    De prijs van een aandeel was de afgelopen 140 jaar op gemiddeld 15,5 keer de winst

    De prijs van een aandeel was de afgelopen 140 jaar op gemiddeld 15,5 keer de winst (Bron: Multipl.com)

    Shiller P/E ratio

    De bovenstaande grafiek is waarschijnlijk niet de grafiek waar Robert Shiller zijn uitspraken op baseert. Sterker nog, hij ontwikkelde zijn eigen rekenmethode! De Shiller PE ratio kijkt naar de gemiddelde jaarlijkse winst van bedrijven over een periode van tien jaar, waardoor sterke schommelingen in de winst worden uitgefilterd. Daarnaast corrigeert hij de winst uit het verleden voor inflatie, middels de Consumer Price Index (CPI). De gedachte achter deze alternatieve rekenmethode is dat er correctie voor inflatie wordt toegepast en dat extreme uitschieters door kortstondige uitschieters in de winst of de koers van een aandeel worden uitgefilterd. Zijn rekenmethode levert over de periode vanaf 1881 tot en met nu de volgende grafiek op. Voor de volledigheid: de gemiddelde koers/winst verhouding volgens deze methode is 16,5. Daar staan we met de huidige koerswinst verhouding van 25,36 ver boven.

    De Shiller P/E ratio laat een relatief hoge waardering zien

    De Shiller P/E ratio laat een relatief hoge waardering zien (Bron: Multipl.com)

    Market Cap to GDP

    Een andere methode om naar de waardering van aandelen te kijken is om de marktkapitalisatie van de aandelenmarkt tegenover de omvang van de economie te plaatsen, het Gross Domestic Product (GDP). Deze rekenmethode is favoriet bij waardebelegger Warren Buffett, omdat het volgens hem de beste indicatie geeft van de waardering van de aandelenmarkt als geheel op een gegeven moment. Vanaf 1950 tot en met nu blijkt de marktkapitalisatie van alle beursgenoteerde bedrijven in de VS op ongeveer 0,65 keer het GDP te liggen. Met een actuele ratio van 1,22 lijken aandelen momenteel inderdaad overgewaardeerd. De piek lag in 2000, toen de marktwaarde van alle bedrijven meer dan anderhalf keer de omvang van het GDP had. De volgende grafiek geeft een overzicht van de afgelopen 60+ jaar op de aandelenmarkt.

    De marktwaarde van de aandelenmarkt ten opzichte van het GDP

    De marktwaarde van de aandelenmarkt ten opzichte van het GDP (Vectorgrader.com)

    Amerikaanse aandelen overgewaardeerd?

    We kunnen Shiller dus gelijk geven als hij waarschuwt voor financiële zeepbellen, maar we moeten hier meteen bij opmerken dat de overwaardering van aandelen nog veel verder kan oplopen. We vallen terug op de gevleugelde uitspraak van econoom Keynes: "The market can stay irrational longer than you can stay solvent". De waarschuwing van Shiller is begrijpelijk en terecht, maar we hoeven hierdoor niet meteen in paniek te raken. Beleggers die op de korte termijn handelen kunnen wellicht nog een lange rally tegemoet zien, maar voor de lange termijn belegger is de aandelenmarkt momenteel al relatief hoog geprijsd en is het dus een minder gunstig moment om in te stappen.