Terwijl nu alle aandacht uitgaat naar het Griekse drama en de voor velen onheilspellende vooruitzichten van een officieel faillissement van dat land, speelt een gelijksoortig drama zich af in Amerika.
Schuld
Vanwege de paniek in Europa krijgt Amerika op dit moment minder aandacht in onze pers, maar daarom is de VS niet minder failliet. Vrijwel ongemerkt heeft Amerika het zelfingestelde schuldenplafond van 14.3 biljoen dollar niet alleen fors overschreden, maar heeft het ook tussentijds het dak van het Amerikaanse schuldenhuis opgetild tot begin augustus.
Schuld op schuld
Was dat niet gebeurd dan was de VS in default geweest, ofwel technisch failliet. Minster Geithner van financiën en President Obama hebben keer op keer aangedrongen op het verhogen van het schuldenplafond en zelfs op het helemaal loslaten van een dergelijke limiet. Beiden zien in dat de schuldenlast van Amerika bijna volautomatisch toeneemt, dus geheel op eigen vermenigvuldigingskracht en ondanks bemoeienis van buitenaf. Het is angstaanjagend om te zien dat het financiële systeem telkens maar weer schuld herfinanciert met nieuwe schuld. Alleen al de rentelasten van Amerika zijn astronomisch en niet langer te dragen.
Door schuld in de dubbel-dip
Daarbij komt dat Amerika vanwege alle stimuleringsmaatregelen regelrecht op een dubbel-dip in de economie afstevent. Er is alleen geen mens in de Amerikaanse regering die de conclusie trekt dat het land ontspoort is. Het eindoordeel over het beleid van de Federal Reserve blijft positief. De trein dendert door. Opvallend is dat president Obama niet als een ‘lame duck’ wordt gezien. Terwijl hij geen enkel bezuinigingsvoorstel er door weet te krijgen. Dat komt omdat ook de Republikeinen er niets van bakken. De politieke impasse in de VS is net zo groot als in Europa. Maar beide continenten houden halsstarrig vol dat het allemaal wel goed komt.
Lobbyisten
De Republikeinen hebben nog een extra probleem. Die kunnen principieel niet instemmen met het verhogen van de belastingdruk in de VS omdat ze 1) van nature een hekel hebben aan het betalen van belasting over hun zuur verdiende geld en 2) in handen zijn gevallen van Grover Norquist. Deze invloedrijke advocaat en lobbyist heeft het in de loop van de tijd voor elkaar gekregen dat vrijwel alle afgevaardigden in het Amerikaanse huis en de Amerikaanse senaat een papiertje hebben getekend waarin zij verklaren de belastingen nooit te zullen verhogen. Dit papiertje draagt het karakter van een plechtige eed en daar tillen Amerikanen zwaar aan.
Alteatieven I
Indien Amerika de belastingen niet kan verhogen kan schuldsanering op vier manieren plaatsvinden. Alle vier gaan richting het Griekse scenario. Ten eerste kunnen ambtenaren worden ontslagen en hun salarissen en andere arbeidsvoorwaarden worden verlaagd en zelfs afgeschaft. Nu al vindt dit op grote schaal plaats. Maar het moeten wel massaontslagen en megakortingen zijn, wil er een deuk in het pakje boter ontstaan. Ten tweede kunnen een groot aantal voorzieningen worden afgeschaft, met name in de gezondheidszorg. Maar Amerika veroudert snel en dat doet pijn.
Alteatieven II
Ten derde kan het leger worden ingekrompen. Als alleen al besloten zou worden tot het terughalen van troepen uit de 140 landen waarin Amerika actief is, inclusief de oorlogsgebieden, is er onmiddellijk sprake van een gezonde staatshuishouding. Dan is het probleem helemaal over. Tot slot kan Amerika haar bezittingen verkopen, bijvoorbeeld het goud uit Fort Knox ( is dat er nog?) of een belangrijke lucht- of zeehaven (aan China?). Dit is natuurlijk ondenkbaar, gelet op het zelfbeeld van Amerika als leider van de westerse wereld…
Maakbaarheid is weg
Geen van deze maatregelen zal een duurzaam effect hebben. Alleen als Amerika snel en overtuigend in staat is om de economie weer aan de praat te krijgen, kan het tij gekeerd worden. Vooralsnog lukt dat niet. Het belangrijkste probleem is echter dat Amerika, net zomin als Europa, weet of de schuldencrisis onder controle is. Hoe staat het met de Amerikaanse en Europese banken? Telkens doen zich weer nieuwe verrassingen voor. Heel wat verstopte problemen dienen zich toch weer aan.
Veel geschreeuw, weinig wol
Vaststaat dat iedereen in het Westen praat over de crisis, velen die crisis ook aan den lijve ervaren, er een aantal wat aan probeert te doen, maar niemand de oplossing heeft. Desondanks verwacht ik niet dat Amerika Griekenland achtea gaat. Echter, helemaal zeker ben ik niet. Helemaal niet zelfs. Wat zal de geschiedenis onze kinderen leren?
