Gisteren kocht de Japanse centrale bank via haar programma van quantitatieve verruiming opnieuw voor 10 biljoen yen (omgerekend ongeveer €97 miljard) aan Japanse staatsobligaties op. Het nieuwe geld dat hiermee in de economie wordt gepompt heeft drie verschillende functies. Ten eerste bestrijdt het extra geld de deflatie, omdat de geldhoeveelheid in circulatie toeneemt. Ten tweede zorgt het voor een verzwakking van de Japanse yen tegenover andere valuta, wat gunstig is voor bedrijven in Japan die hun producten in het buitenland verkopen. Nog niet zo lang geleden deden grote Japanse bedrijven, waaronder autofabrikant Toyota, hun beklag over de sterke eigen munt. Die ondermijnt namelijk de export, omdat producten uit Japan voor het buitenland hierdoor steeds duurder worden ten opzichte van soortgelijke producten uit andere landen. Een derde effect van het direct opkopen van staatsobligaties door de centrale bank is dat het de leenkosten van de overheid omlaag brengt, waardoor de staatsschuld makkelijker te dragen is en de tekorten goedkoper te financieren zijn.
65 biljoen yen
Met de nieuwe ronde van quantitatieve verruiming loopt de teller bij de Japanse centrale bank op tot 65 biljoen yen. Deze ongekende hoeveelheid aankopen door de Japanse centrale bank valt echter nog mee als we dat vergelijken met de acties van bijvoorbeeld de Amerikaanse Federal Reserve, de Bank of England en de ECB. Onderstaande grafiek laat zien dat met name de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk naar de methode van quantitatieve verruiming grijpen.
De Japanse centrale bank heeft aangegeven dat het in 2012 voor ongeveer 22 biljoen yen (ruim €200 miljard) in de economie wil pompen via haar 'Asset Purchase Program'. Dit zou gerechtvaardigd zijn door de zwakke economische activiteit in Japan, die volgens de bank het gevolg zou zijn van ''een vertragende economie in de rest van de wereld en het duurder worden van de yen''. Verder maakte de centrale bank bekend haar rentetarief te handhaven op 0 tot 0,1 procent. Ook kwam ze met een nieuw statement, namelijk dat ze streeft naar een inflatie van 1% op de korte en 2% op de langere termijn. Deze intentieverklaring heeft geen directe invloed op het beleid van de centrale bank, maar men hoopt op deze manier de geesten in Japan rijp te maken voor een toekomst met stijgende prijzen. Daarmee volgt de Japanse bank het beleid van de FED, dat er ook op gericht is de geesten van de bevolking rijp te maken voor een hogere inflatie in de toekomst.
Zwakke economische groei
De keinflatie in Japan (het inflatiecijfer exclusief voedsel en energie) ligt op dit moment op 0%, wat wil zeggen dat het mandje van goederen waarmee de Japanse overheid het prijspeil meet gemiddeld onveranderd is gebleven. De Japanse economie sukkelt ook rond de nullijn, waarin het BBP het ene jaar een beetje kan groeien en het volgende jaar weer iets kan krimpen. Momenteel zit de Japanse economie in een fase van economische krimp, want de Bank of Japan houdt rekening met een reële BBP ontwikkeling van -0,3 tot -0,4 procent over 2011. Voor de toekomst verwacht de Japanse centrale bank een groei, van 1,8 tot 2,1 procent in 2012 en 1,4 tot 1,7 procent in 2013. De Nikkei 225 beursindex in Japan verloor opnieuw in 2011, namelijk 16%. Dat hangt voor een gedeelte natuurlijk ook samen met de gevolgen van de aardbeving en de tsunami die het land troffen in maart 2011.
De nieuwe injectie van 10 biljoen yen heeft op de korte termijn het gewenste effect gehad, want de waarde van de yen zakte op dit nieuws met 0,4% weg ten opzichte van de Amerikaanse dollar, terwijl de futures voor 10-jaars Japanse staatsobligaties wat stegen. De Japanse centrale bank staat onder druk om de economie te blijven ondersteunen met nieuw geld, omdat een deflatoire spiraal de gigantische Japanse staatsschuld nog duurder maakt om te onderhouden. De Japanse staatsschuld heeft een omvang van meer dan 2x de Japanse economie, een bijzonder instabiele situatie die het land in stand weet te houden door telkens nieuwe obligaties te slijten aan met name haar eigen bevolking.
Liquiditeitsinjecties door verschillende centrale banken, Japan heeft nog wat in te halen in het WK geldontwaarding (bron: Financial Times)
De Bank of Japan koopt opnieuw veel staatsobligaties op via de geldpersfinanciering
