De markt voor verpakte leningen is vorig jaar voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis weer toegenomen, zo meldt De Nederlandsche Bank. Dit zijn voornamelijk hypotheekleningen, die banken bundelen tot verhandelbare effecten. Ook gebruiken banken herverpakte leningen voor liquiditeitsdoeleinden, zoals het verkrijgen van leningen van de centrale bank. De gebundelde hypotheekleningen worden door centrale banken immers geaccepteerd als veilig onderpand.
De markt voor verpakte hypotheekleningen viel na het uitbreken van de kredietcrisis volledig stil, omdat het vertrouwen in deze financiële producten was verdwenen. Maar toen de economie door ingrijpen van centrale banken weer op gang kwam begon ook de markt voor verpakte leningen weer op te bloeien. In 2010 werd er al weer volop gehandeld in dit soort leningen. De markt werd nog wel kleiner, omdat er per saldo meer aflossingen waren dan nieuwe uitgiftes.
Vorig jaar lag werd deze dalende trend doorbroken. Banken en financiële instellingen brachten voor €9,1 miljard aan gebundelde leningen op de markt, terwijl er voor €8,4 miljard werd afgelost. Daarmee steeg de totale omvang van deze markt vorig jaar met €0,7 miljard naar €50,1 miljard. Volgens de Nederlandsche Bank kan deze stijging voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan nieuwe spelers op de markt, die actief hypotheekleningen securitiseren.
Verpakte hypotheekleningen
De markt voor dit soort verpakte leningen groeide vanaf 2000 in een hoog tempo. Er was een grote vraag naar relatief veilig schuldpapier en dat aanbod werd ingevuld met gebundelde hypotheken. Men dacht dat deze leningen veilig waren, omdat ze gedekt werden door vastgoed. Maar toen de kredietcrisis uitbrak en de huizenprijzen daalden werden er nauwelijks nog van dit soort gebundelde leningen verhandeld.
Dat financiële instellingen opnieuw hypotheken bundelen is een opvallende ontwikkeling. We kunnen daar niet alleen uit opmaken dat het weer goed gaat met de huizenmarkt, maar ook dat banken weinig hebben geleerd van de vorige crisis. Toch is het gedrag van banken en andere hypotheekverstrekkers goed te begrijpen, omdat de gebundelde hypotheekleningen door de centrale bank worden geaccepteerd als veilig onderpand. Banken kunnen deze leningen als onderpand inbrengen in ruil voor nieuwe leningen van de centrale bank.
Markt voor herverpakte hypotheekleningen groeit weer (Bron: DNB)
Niets geleerd van de crisis?
Het is opvallend dat banken en financiële instellingen weer op grote schaal hypotheekleningen herverpakken. Het doet denken aan de vorige crisis, toen banken bijna ten onder gingen aan deze praktijken. Toch is de situatie nu minder problematisch. Zo merkt de Nederlandsche Bank op dat de omvang van deze markt nog steeds twee derde lager ligt dan voor de crisis. Ook zijn de regels die toezien op de kwaliteit van de leningen aangescherpt.
In 2008 viel de bank Lehman Brothers om als gevolg van de huizenmarktcrisis. Verzekeraar AIG moest gered worden, om te voorkomen dat andere banken met blootstelling aan de huizenmarkt zouden omvallen. Het is de vraag of centrale banken en toezichthouders een herhaling van deze crisis kunnen voorkomen. Door de lage rente zijn de wereldwijde schulden alleen maar verder toegenomen.
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
